Ethiopia top News API

Supported Countries - 165

Afghanistan

Albania

Algeria

Angola

Argentina

Australia

Austria

Azerbaijan

Bahamas

Bahrain

Bangladesh

Barbados

Belarus

Belgium

Belize

Bermuda

Bhutan

Bolivia

Bosnia And Herzegovina

Botswana

Brazil

Brunei

Bulgaria

Cambodia

Cameroon

Canada

Cape Verde

Cayman Islands

Central African Republic

Chile

China

Colombia

Comoros

Congo

Costa Rica

Croatia

Cuba

Cyprus

Czech Republic

DR Congo

Denmark

Djibouti

Dominica

Dominican Republic

Ecuador

Egypt

El Salvador

Estonia

Ethiopia

Fiji

Finland

France

French Polynesia

Gabon

Georgia

Germany

Ghana

Greece

Guatemala

Guinea

Haiti

Honduras

Hong Kong

Hungary

Iceland

India

Indonesia

Iran

Iraq

Ireland

Israel

Italy

Ivory Coast

Jamaica

Japan

Jordan

Kazakhstan

Kenya

Kuwait

Kyrgyzstan

Laos

Latvia

Lebanon

Libya

Lithuania

Luxembourg

Macedonia

Madagascar

Malawi

Malaysia

Maldives

Mali

Malta

Marshall Islands

Mauritania

Mauritius

Mexico

Moldova

Monaco

Mongolia

Montenegro

Morocco

Mozambique

Myanmar

Namibia

Nepal

Netherland

New Zealand

Niger

Nigeria

North Korea

Norway

Oman

Pakistan

Palestine

Panama

Papua New Guinea

Paraguay

Peru

Philippines

Poland

Portugal

Puerto Rico

Qatar

Romania

Russia

Rwanda

Samoa

Saudi Arabia

Senegal

Serbia

Singapore

Slovakia

Slovenia

Solomon Islands

Somalia

South Africa

South Korea

Spain

Sri Lanka

Sudan

Sweden

Switzerland

Syria

Taiwan

Tajikistan

Tanzania

Thailand

Tonga

Tunisia

Turkey

Turkmenistan

Uganda

Ukraine

United Arab Emirates

United Kingdom

United States Of America

Uruguay

Uzbekistan

Vanuatu

Venezuela

Vietnam

Yemen

Zambia

Zimbabwe

Get top headlines from Ethiopia with our JSON API.

🔑 Get API key for the Ethiopia top News API

Country Parameter

The country paramter for the Ethiopia is ET.

Some example queries:

Below is the search query to fetch random 100 news-sources of Ethiopia.

https://newsdata.io/api/1/sources?country=et&apikey=YOUR_API_KEY

Some of the well known sources

Live Example

This example demonstrates the HTTP request to make, and the JSON response you will receive, when you use the News API to get top headlines from Ethiopia.

Top Headlines from Ethiopia

https://newsdata.io/api/1/latest?country=et&category=top&apikey=YOUR_API_KEY

{
  • "status": "success",
  • "totalResults": 148,
  • -
    "results": [
    • -
      {
      • "article_id": "0a01df6d821bd755626e9ced56396f91",
      • "title": "Kenya's Turkana Leaders Oppose Refugee Integration Plan",
      • "link": "https://menafn.com/1109373007/Kenyas-Turkana-Leaders-Oppose-Refugee-Integration-Plan",
      • "keywords": null,
      • -
        "creator": [
        • "marketing@menafn.com (MENAFN)"
        ],
      • "video_url": null,
      • "description": "(MENAFN - The Peninsula)Xinhua Lodwar, Kenya: The elders from the Turkana community in northern Kenya have opposed a plan unveiled by President William Ruto on Friday, which aims to integrate ...",
      • "content": "Lodwar, Kenya: The elders from the Turkana community in northern Kenya have opposed a plan unveiled by President William Ruto on Friday, which aims to integrate refugees from neighboring countries into local communities. Daneil Epuyo, member of parliament for Turkana West Constituency, led local leaders in rejecting the Shirika Plan, citing inadequate consultations. Shirika means cooperation in the Swahili language. \"Our community has not been consulted. How can the government push for the integration of foreigners when the host community lacks essential services?\" Epuyo said on Sunday, urging the government to follow the constitution and seek public participation before fully implementing the plan. Turkana County hosts Kakuma and Kalobeyei refugee camps, located near the border with South Sudan. Local leaders have warned that the refugee integration plan could lead to conflicts with host communities already grappling with a food and water crisis. According to Ruto, the Shirika Plan is the \"bold, home-grown solution which amplifies the African Union's call for African solutions to Africa's problems as well as global challenges.\" The program is expected to improve the lives of over 830,000 refugees, asylum-seekers and their generous hosts by transforming the country's refugee camps into integrated settlements. The East African nation, which has maintained an open-door asylum policy, is hosting more than 700,000 refugees and asylum seekers, mainly from Somalia, South Sudan, Burundi and the Democratic Republic of the Congo, due to ongoing regional conflicts. \"We are here as refugees and not as citizens. We want the government and other organizations to help us find a permanent solution and not to force us into integrating with the host community,\" said Abdi Mohammed, a Somali refugee at Kakuma camp. Members of the Turkana community said the influx of refugees has strained limited natural resources such as water, arable land and firewood, while basic amenities like schools and health centers are also overstretched. MENAFN30032025000063011010ID1109373007 Legal Disclaimer: MENAFN provides the information “as is” without warranty of any kind. We do not accept any responsibility or liability for the accuracy, content, images, videos, licenses, completeness, legality, or reliability of the information contained in this article. If you have any complaints or copyright issues related to this article, kindly contact the provider above.",
      • "pubDate": "2025-03-30 19:18:42",
      • "pubDateTZ": "UTC",
      • "image_url": "https://menafn.com/images/Menafn_SmallLogo.jpg",
      • "source_id": "menafn",
      • "source_priority": 1117534,
      • "source_name": "Menafn",
      • "source_url": "https://menafn.com",
      • "source_icon": "https://i.bytvi.com/domain_icons/menafn.png",
      • "language": "english",
      • -
        "country": [
        • "georgia",
        • "yemen",
        • "afghanistan",
        • "cyprus",
        • "saudi arabia",
        • "united arab emirates",
        • "pakistan",
        • "egypt",
        • "lebanon",
        • "kyrgyzstan",
        • "syria",
        • "israel",
        • "djibouti",
        • "iran",
        • "turkey",
        • "armenia",
        • "qatar",
        • "morocco",
        • "kazakhstan",
        • "iraq",
        • "kuwait",
        • "ethiopia",
        • "azerbaijan",
        • "jordan",
        • "sudan",
        • "somalia",
        • "algeria",
        • "libya",
        • "uzbekistan",
        • "turkmenistan",
        • "mauritania",
        • "bahrain",
        • "tunisia",
        • "tajikistan"
        ],
      • -
        "category": [
        • "top"
        ],
      • -
        "ai_tag": [
        • "politics"
        ],
      • -
        "ai_region": [
        • "xinhua lodwar",
        • "kenya,karnataka,india,asia",
        • "turkana",
        • "the peninsula"
        ],
      • "ai_org": null,
      • "sentiment": "negative",
      • -
        "sentiment_stats": {},
      • "duplicate": true
      },
    • -
      {},
    • -
      {},
    • -
      {},
    • -
      {},
    • -
      {},
    • -
      {},
    • -
      {},
    • -
      {},
    • -
      {},
    • -
      {},
    • -
      {
      • "article_id": "3e83c7196e74d1c0ab7fae67ea290267",
      • "title": "Qatar Welcomes Announcement Of New Syrian Government Formation",
      • "link": "https://menafn.com/1109372755/Qatar-Welcomes-Announcement-Of-New-Syrian-Government-Formation",
      • "keywords": null,
      • -
        "creator": [
        • "marketing@menafn.com (MENAFN)"
        ],
      • "video_url": null,
      • "description": "(MENAFN - The Peninsula)QNA Doha: The State of Qatar welcomed the announcement, made by HE President of the Syrian Arab Republic Ahmed Al Sharaa, of the formation of the new government, wished for ...",
      • "content": "Doha: The State of Qatar welcomed the announcement, made by HE President of the Syrian Arab Republic Ahmed Al Sharaa, of the formation of the new government, wished for the government's success in carrying out its duties and consolidating the foundations of a state of institutions; justice; and freedoms. In a statement on Sunday, the Ministry of Foreign Affairs expressed Qatar's aspiration to cooperate with the new Syrian government to strengthen relations between the two countries in various fields, in a way that serves the interests of the two fraternal peoples. At the same time, the ministry emphasized Qatar's support for the new government to achieve the aspirations of the fraternal Syrian people for stability, development, and prosperity. The ministry also reiterated the State of Qatar's full support for Syria's sovereignty, unity, and territorial integrity. MENAFN30032025000063011010ID1109372755 Legal Disclaimer: MENAFN provides the information “as is” without warranty of any kind. We do not accept any responsibility or liability for the accuracy, content, images, videos, licenses, completeness, legality, or reliability of the information contained in this article. If you have any complaints or copyright issues related to this article, kindly contact the provider above.",
      • "pubDate": "2025-03-30 15:05:54",
      • "pubDateTZ": "UTC",
      • "image_url": "https://menafn.com/updates/pr/2025-03/30/TP_50c94image_story.jpg",
      • "source_id": "menafn",
      • "source_priority": 1117534,
      • "source_name": "Menafn",
      • "source_url": "https://menafn.com",
      • "source_icon": "https://i.bytvi.com/domain_icons/menafn.png",
      • "language": "english",
      • -
        "country": [
        • "georgia",
        • "yemen",
        • "afghanistan",
        • "cyprus",
        • "saudi arabia",
        • "united arab emirates",
        • "pakistan",
        • "egypt",
        • "lebanon",
        • "kyrgyzstan",
        • "syria",
        • "israel",
        • "djibouti",
        • "iran",
        • "turkey",
        • "armenia",
        • "qatar",
        • "morocco",
        • "kazakhstan",
        • "iraq",
        • "kuwait",
        • "ethiopia",
        • "azerbaijan",
        • "jordan",
        • "sudan",
        • "somalia",
        • "algeria",
        • "libya",
        • "uzbekistan",
        • "turkmenistan",
        • "mauritania",
        • "bahrain",
        • "tunisia",
        • "tajikistan"
        ],
      • -
        "category": [
        • "top"
        ],
      • -
        "ai_tag": [
        • "government"
        ],
      • -
        "ai_region": [
        • "qatar,asia",
        • "the peninsula"
        ],
      • -
        "ai_org": [
        • "syrian arab republic",
        • "state of qatar",
        • "new syrian government formation",
        • "qna doha"
        ],
      • "sentiment": "positive",
      • -
        "sentiment_stats": {},
      • "duplicate": true
      },
    • -
      {},
    • -
      {
      • "article_id": "3639f8271e52c4793a7b75a98b8aef37",
      • "title": "Kwamandan RSF ya amince cewa dakarunsa sun janye daga babban birnin Sudan",
      • "link": "https://www.rfi.fr/ha/afrika/20250330-kwamandan-rsf-ya-amince-cewa-dakarunsa-sun-janye-daga-babban-birnin-sudan",
      • -
        "keywords": [
        • "afrika"
        ],
      • -
        "creator": [
        • "© reuters",
        • "Nasiru Sani"
        ],
      • "video_url": null,
      • "description": "Shugaban rundunar ɗaukin gaggawa ta RSF a Sudan Mohame Hamdan Daglo a wani jawabi da ya yi ga mayakansa a ranar Lahadi, ya amince da cewa kungiyar ta janye daga babban birnin kasar Khartoum wanda dakarun sojin Sudan suka sake kwacewa.",
      • "content": "Bayanin kwamandan na RSF ya zo ne kwanaki uku bayan da kungiyar ta ce ba za a ja da baya ba kuma ba za a mika wuya ba, duk da sanarwar da sojojin suka yi a ranar Alhamis cewa babban birnin kasar ya kuɓuce daga hanunsu, bayan da aka shafe kusan shekaru biyu ana yaki. Daglo a cikin jawabin nasa da ya wallafa a shafukansa na sada zumunta ya ƙara da cewa “na tabbatar muku da cewa, hakika mun bar birnin Khartoum, amma ko shakka babu za mu dawo da matuƙar karfi domin sake ƙwace birnin\". Yakin dai ya haifar da abin da Majalisar Dinkin Duniya ta bayyana a matsayin mafi munin yunwa da ƙauracewa matsugunai a faɗin duniya. Sama da mutane miliyan 12 ne suka fice daga matsugunansu, sannan an kashe dubun-dubatar mutane, kana wani bincike da Majalisar Dinkin Duniya ta yi ya bayyana irin matsananciyar yunwar da ake fuskanta a sassan ƙasar. Ya ci gaba da cewa, \"Duk masu tunanin cewa akwai shawarwari ko yarjejeniyoyin da aka cimma da ta sanya ɗaukar wannan mataki to ya yaudari kansa, yace ai durƙusawa wada ba gajiyawa bane. Matakin na RSF ya zo ne bayan da babban hafsan sojin kasar Abdel Fattah al-Burhan a ranar Asabar din nan ya sha alwashin ba zai ja da baya ba, bayan da suka yi wani gumurzu da sojojin suka kwato fadar shugaban kasa da filin jirgin saman da yaki ya lalata da sauran muhimman wurare a tsakiyar birnin. Al-Burhan ya ce \"Ba za mu yafe ba kuma babu sulhu a tsakaninmu, ya kuma kara da cewa nasara za ta kasance ne kawai idan har suka kawar da su daga ko wane lungu da saƙo na ƙasar.sud",
      • "pubDate": "2025-03-30 13:50:16",
      • "pubDateTZ": "UTC",
      • "image_url": "https://s.rfi.fr/media/display/01d34e6e-eed4-11ef-a13e-005056a90284/w:1024/p:16x9/dagalo.jpg",
      • "source_id": "rfi_fr",
      • "source_priority": 8490,
      • "source_name": "Rfi",
      • "source_url": "https://www.rfi.fr/en/france",
      • "source_icon": "https://i.bytvi.com/domain_icons/rfi_fr.png",
      • "language": "hausa",
      • -
        "country": [
        • "gabon",
        • "namibia",
        • "guinea",
        • "rwanda",
        • "niger",
        • "south africa",
        • "djibouti",
        • "cape verde",
        • "chad",
        • "nigeria",
        • "benin",
        • "botswana",
        • "burundi",
        • "equatorial guinea",
        • "morocco",
        • "eritrea",
        • "gambia",
        • "lesotho",
        • "liberia",
        • "mauritius",
        • "seychelles",
        • "sierra leone",
        • "togo",
        • "tanzania",
        • "ethiopia",
        • "congo",
        • "central african republic",
        • "sudan",
        • "mozambique",
        • "ghana",
        • "madagascar",
        • "cameroon",
        • "somalia",
        • "senegal",
        • "zambia",
        • "malawi",
        • "mali",
        • "burkina fasco",
        • "ivory coast",
        • "uganda",
        • "angola",
        • "algeria",
        • "kenya",
        • "dr congo",
        • "libya",
        • "mauritania",
        • "tunisia",
        • "zimbabwe"
        ],
      • -
        "category": [
        • "top"
        ],
      • -
        "ai_tag": [
        • "awards and recognitions"
        ],
      • -
        "ai_region": [
        • "sudan,africa"
        ],
      • "ai_org": null,
      • "sentiment": "neutral",
      • -
        "sentiment_stats": {},
      • "duplicate": false
      },
    • -
      {},
    • -
      {},
    • -
      {
      • "article_id": "cb7d1148eb01045c27e70fef4e1233a5",
      • "title": "Eritrea: Eid Al-Fetir Al-Mubarek Celebrated Nationwide",
      • "link": "https://menafn.com/1109372649/Eritrea-Eid-Al-Fetir-Al-Mubarek-Celebrated-Nationwide",
      • "keywords": null,
      • -
        "creator": [
        • "marketing@menafn.com (MENAFN)"
        ],
      • "video_url": null,
      • "description": "(MENAFN - African Press Organization)ASMARA, Eritrea, March 30, 2025/APO Group/ --Eid Al-Fetir Al-Mubarek was colorfully celebrated nationwide today, 30 March.Salat prayer, led by Sheik Salem ...",
      • "content": "Eid Al-Fetir Al-Mubarek was colorfully celebrated nationwide today, 30 March. Salat prayer, led by Sheik Salem Ibrahim Almukhtar, Mufti of Eritrea and Chairman of the Higher Assembly of Eritrean Iftae and Islamic Affairs, was conducted at Bahti Meskerem Square in the capital. The event was attended by senior Government and PFDJ officials, members of the Diplomatic Corps, as well as a number of the faithful. On the occasion, Sheik Salem Ibrahim Almukhtar gave a briefing on the background of the holiday and wished a happy Eid to the people of Eritrea at home and abroad, especially to followers of the Islamic faith and members of the Eritrean Defense Forces. The entire event was broadcast live on Eri-TV and Radio DimtsiHafash. Eid Al-Fetir Al-Mubarek was also colorfully celebrated in other cities, semi-urban centers, and villages across the country. MENAFN30032025002747001784ID1109372649 Legal Disclaimer: MENAFN provides the information “as is” without warranty of any kind. We do not accept any responsibility or liability for the accuracy, content, images, videos, licenses, completeness, legality, or reliability of the information contained in this article. If you have any complaints or copyright issues related to this article, kindly contact the provider above.",
      • "pubDate": "2025-03-30 12:45:07",
      • "pubDateTZ": "UTC",
      • "image_url": "https://menafn.com/updates/pr/2025-03/30/APO_80283image_story.jpg",
      • "source_id": "menafn",
      • "source_priority": 1117534,
      • "source_name": "Menafn",
      • "source_url": "https://menafn.com",
      • "source_icon": "https://i.bytvi.com/domain_icons/menafn.png",
      • "language": "english",
      • -
        "country": [
        • "gabon",
        • "namibia",
        • "guinea",
        • "rwanda",
        • "south africa",
        • "djibouti",
        • "cape verde",
        • "chad",
        • "nigeria",
        • "benin",
        • "botswana",
        • "burundi",
        • "equatorial guinea",
        • "morocco",
        • "eritrea",
        • "gambia",
        • "lesotho",
        • "liberia",
        • "mauritius",
        • "seychelles",
        • "sierra leone",
        • "togo",
        • "tanzania",
        • "ethiopia",
        • "central african republic",
        • "sudan",
        • "mozambique",
        • "ghana",
        • "madagascar",
        • "cameroon",
        • "somalia",
        • "senegal",
        • "zambia",
        • "malawi",
        • "burkina fasco",
        • "ivory coast",
        • "uganda",
        • "angola",
        • "algeria",
        • "kenya",
        • "dr congo",
        • "libya",
        • "mauritania",
        • "tunisia",
        • "zimbabwe"
        ],
      • -
        "category": [
        • "top"
        ],
      • -
        "ai_tag": [
        • "religious events and festivals"
        ],
      • -
        "ai_region": [
        • "asmara,maekel region,eritrea,africa",
        • "eritrea,africa"
        ],
      • -
        "ai_org": [
        • "eid al fetir al mubarek",
        • "african press organization"
        ],
      • "sentiment": "neutral",
      • -
        "sentiment_stats": {},
      • "duplicate": false
      },
    • -
      {},
    • -
      {},
    • -
      {
      • "article_id": "f607d17499270eecf2f42d084a2ddd80",
      • "title": "Seychelles: President Wavel Ramkalawan Attends Independent School A-Level Graduation Ceremony For The Class Of 2024",
      • "link": "https://menafn.com/1109372564/Seychelles-President-Wavel-Ramkalawan-Attends-Independent-School-A-Level-Graduation-Ceremony-For-The-Class-Of-2024",
      • "keywords": null,
      • -
        "creator": [
        • "marketing@menafn.com (MENAFN)"
        ],
      • "video_url": null,
      • "description": "(MENAFN - African Press Organization)VICTORIA, Seychelles, March 30, 2025/APO Group/ --The President of the Republic of Seychelles, Mr. Wavel Ramkalawan, accompanied by First Lady Mrs. Linda ...",
      • "content": "The President of the Republic of Seychelles, Mr. Wavel Ramkalawan, accompanied by First Lady Mrs. Linda Ramkalawan, were guests of honour at the Independent School's A-Level Graduation Ceremony for the Class of 2024. The event took place on Saturday at the Eden Bleu Hotel. The ceremony marked a significant milestone in the academic journey of the graduating students, celebrating their hard work, dedication, and achievements. Ms. Justine Madeleine was awarded the prestigious President's Cup, while Ms. Kelley Laporte was named Valedictorian for the A-Level Class of 2024. In his address, the Principal of the Independent School, Mr. Andy Esparon, congratulated the graduates on their accomplishments and reaffirmed the school's commitment to academic excellence and holistic student development. He also expressed gratitude to the teachers for their dedication and tireless efforts. “This graduation is not just a testament to your academic success, but also a reflection of your resilience, perseverance, and determination to strive for excellence. As you embark on the next chapter of your lives, I urge you to remain committed to your dreams, uphold the values instilled in you, and contribute positively to the progress of our nation,” said Mr Esparon. The event also featured speeches by Valedictorian Ms. Laporte and Mr. Brassel Adeline, who spoke on behalf of all parents, emphasizing the crucial role of education in shaping future leaders. Graduates received their certificates in the presence of their families, teachers, and well-wishers, making the occasion a truly memorable one. The Government of Seychelles remains steadfast in its commitment to education as a fundamental pillar of national development and extends its appreciation to institutions such as the Independent School for their invaluable role in nurturing young minds. MENAFN30032025002747001784ID1109372564 Legal Disclaimer: MENAFN provides the information “as is” without warranty of any kind. We do not accept any responsibility or liability for the accuracy, content, images, videos, licenses, completeness, legality, or reliability of the information contained in this article. If you have any complaints or copyright issues related to this article, kindly contact the provider above.",
      • "pubDate": "2025-03-30 10:15:08",
      • "pubDateTZ": "UTC",
      • "image_url": "https://menafn.com/updates/pr/2025-03/30/APO_aaaeaimage_story.jpg",
      • "source_id": "menafn",
      • "source_priority": 1117534,
      • "source_name": "Menafn",
      • "source_url": "https://menafn.com",
      • "source_icon": "https://i.bytvi.com/domain_icons/menafn.png",
      • "language": "english",
      • -
        "country": [
        • "gabon",
        • "namibia",
        • "guinea",
        • "rwanda",
        • "south africa",
        • "djibouti",
        • "cape verde",
        • "chad",
        • "nigeria",
        • "benin",
        • "botswana",
        • "burundi",
        • "equatorial guinea",
        • "morocco",
        • "eritrea",
        • "gambia",
        • "lesotho",
        • "liberia",
        • "mauritius",
        • "seychelles",
        • "sierra leone",
        • "togo",
        • "tanzania",
        • "ethiopia",
        • "central african republic",
        • "sudan",
        • "mozambique",
        • "ghana",
        • "madagascar",
        • "cameroon",
        • "somalia",
        • "senegal",
        • "zambia",
        • "malawi",
        • "burkina fasco",
        • "ivory coast",
        • "uganda",
        • "angola",
        • "algeria",
        • "kenya",
        • "dr congo",
        • "libya",
        • "mauritania",
        • "tunisia",
        • "zimbabwe"
        ],
      • -
        "category": [
        • "top"
        ],
      • -
        "ai_tag": [
        • "education"
        ],
      • -
        "ai_region": [
        • "seychelles,africa",
        • "victoria,victoria,malta,europe"
        ],
      • -
        "ai_org": [
        • "african press organization"
        ],
      • "sentiment": "neutral",
      • -
        "sentiment_stats": {},
      • "duplicate": false
      },
    • -
      {
      • "article_id": "dccd5c437cf23f398a005fb545a047fb",
      • "title": "Pope Francis Calls For Prayers For Peace In Ukraine",
      • "link": "https://menafn.com/1109372543/Pope-Francis-Calls-For-Prayers-For-Peace-In-Ukraine",
      • "keywords": null,
      • -
        "creator": [
        • "marketing@menafn.com (MENAFN)"
        ],
      • "video_url": null,
      • "description": "(MENAFN - UkrinForm) During his Sunday Angelus prayer reflection, Pope Francis renewed his call for prayers for peace in Ukraine and other conflict-ridden parts of the world.That's according to ...",
      • "content": "That's according to Vatican News , citing the Holy See's press office, Ukrinform reports. \"Trusting in the mercy of God the Father, we continue to pray for peace: in martyred Ukraine, in Palestine, Israel, Lebanon, the Democratic Republic of Congo and Myanmar, which is also suffering so much because of the earthquake,\" the Pontiff stated in his Sunday address. Pope Francis also expressed deep concern over the situation in South Sudan, urging leaders to do everything possible to ease tensions in the country. \"We must put aside our differences and, with courage and responsibility, sit around a table and engage in constructive dialogue. Only in this way will it be possible to alleviate the suffering of the beloved South Sudanese people and to build a future of peace and stability,\" he said. After his recent hospitalization for severe pneumonia, Pope Francis is recovering at his Vatican residence. The Holy Father still has difficulty speaking, so his reflections were distributed through the Holy See's press office. Pope Francis was so gravely ill during his 38-day hospitalization for pneumonia that doctors considered discontinuing treatment to allow him to pass away peacefully. On Sunday, March 23, Pope Francis was discharged from the Gemelli hospital after five weeks of treatment. Before leaving, he made his first public appearance since his hospitalization. Photo: Angelus (Vatican Media) MENAFN30032025000193011044ID1109372543 Legal Disclaimer: MENAFN provides the information “as is” without warranty of any kind. We do not accept any responsibility or liability for the accuracy, content, images, videos, licenses, completeness, legality, or reliability of the information contained in this article. If you have any complaints or copyright issues related to this article, kindly contact the provider above.",
      • "pubDate": "2025-03-30 10:10:48",
      • "pubDateTZ": "UTC",
      • "image_url": "https://menafn.com/updates/pr/2025-03/30/U_a0df9image_story.jpeg",
      • "source_id": "menafn",
      • "source_priority": 1117534,
      • "source_name": "Menafn",
      • "source_url": "https://menafn.com",
      • "source_icon": "https://i.bytvi.com/domain_icons/menafn.png",
      • "language": "english",
      • -
        "country": [
        • "gabon",
        • "namibia",
        • "guinea",
        • "rwanda",
        • "south africa",
        • "djibouti",
        • "cape verde",
        • "chad",
        • "nigeria",
        • "benin",
        • "botswana",
        • "burundi",
        • "equatorial guinea",
        • "morocco",
        • "eritrea",
        • "gambia",
        • "lesotho",
        • "liberia",
        • "mauritius",
        • "seychelles",
        • "sierra leone",
        • "togo",
        • "tanzania",
        • "ethiopia",
        • "central african republic",
        • "sudan",
        • "mozambique",
        • "ghana",
        • "madagascar",
        • "cameroon",
        • "somalia",
        • "senegal",
        • "zambia",
        • "malawi",
        • "burkina fasco",
        • "ivory coast",
        • "uganda",
        • "angola",
        • "algeria",
        • "kenya",
        • "dr congo",
        • "libya",
        • "mauritania",
        • "tunisia",
        • "zimbabwe"
        ],
      • -
        "category": [
        • "top"
        ],
      • -
        "ai_tag": [
        • "politics",
        • "religious events and festivals"
        ],
      • -
        "ai_region": [
        • "ukraine,europe"
        ],
      • "ai_org": null,
      • "sentiment": "neutral",
      • -
        "sentiment_stats": {},
      • "duplicate": false
      },
    • -
      {},
    • -
      {},
    • -
      {
      • "article_id": "618c9b4b9cf1fef2d9a3e597bdddc8ab",
      • "title": "Ƙasar Nijar ta janye daga runduna (MNJTF) mai yaki da Boko Haram",
      • "link": "https://www.rfi.fr/ha/afrika/20250330-%C6%99asar-nijar-ta-janye-daga-runduna-mnjtf-mai-yaki-da-boko-haram",
      • -
        "keywords": [
        • "afrika"
        ],
      • -
        "creator": [
        • "© AFP - BOUREIMA HAMA",
        • "Abdoulaye Issa"
        ],
      • "video_url": null,
      • "description": "Rundunar sojin Nijar ta sanar da janyewarta da yammacin jiya Asabar daga rundunar da ke yaki da masu da'awar jihadi a yankin tafkin Chadi, rundunar MNJTF.",
      • "content": "A cikin 2015, Najeriya, Chadi, Kamaru da Nijar sun sake farfado da rundunar hadin gwiwa ta Multinational Joint Task Force (MNJTF), wacce aka kirkira a shekarar 1994 don yaki da kungiyoyin jihadi a kewayen tafkin Chadi. Tafkin Chadi ruwa da ya ratsa kasashe hudu, ya zama sansanin mayakan jihadi, inda ya ke ba da mafaka ga mayakan Boko Haram da na IS a yammacin Afirka (ISWAP). Wannan janyewar \"yana nuna sha'awar karfafa tsaro a wuraren mai a Arewa,\" in ji sojojin Nijar, wanda ake la'akari da daya daga cikin manyan ginshikan MNJTF. Kamfanonin man da ke yankin Diffa (kudu maso gabas) na fuskantar barazana daga kungiyoyi masu dauke da makamai masu adawa da hukumomin na Nijar wadanda ke kai hare-hare musamman kan babban bututun mai da ke dauke da danyen mai zuwa makwabciyar kasar Benin. Dangantaka tsakanin jihohi ya raunana gwagwarmayar yaki da masu dauke da makamai a yankin a cikin kungiyar ta MNJTF. Tun bayan juyin mulki a Nijar da aka yi a watan Yulin 2023, majalisar soji ta CNSP ta zargi Najeriya da bai wa sojojin kasashen waje mafaka domin tada zaune tsaye, lamarin da Najeriya ke musantawa. Bayan shafe sama da shekara daya ana kai ruwa rana, makwabtan biyu sun sanar da dawo da hadin gwiwar soji a watan Agustan 2024, a ziyarar da babban hafsan hafsoshin Najeriya, Janar Christopher Musa ya kai birnin Yamai. “Matsalar ita ce wasu na yin kokari, wasu kuma suna yi musu zagon kasa, dole ne mu hada kai mu kawo karshen tsoma bakin kasashen waje a yankinmu,” in ji gwamnan yankin Diffa, Janar Mahamadou Ibrahim Bagadoma, a wani taron yankin da aka gudanar a Maiduguri, a arewa maso gabashin Najeriya, a farkon watan Fabrairu.",
      • "pubDate": "2025-03-30 09:06:16",
      • "pubDateTZ": "UTC",
      • "image_url": "https://s.rfi.fr/media/display/e5ea2506-d97f-11ef-900b-005056bf30b7/w:1024/p:16x9/000_36389AZ.jpg",
      • "source_id": "rfi_fr",
      • "source_priority": 8490,
      • "source_name": "Rfi",
      • "source_url": "https://www.rfi.fr/en/france",
      • "source_icon": "https://i.bytvi.com/domain_icons/rfi_fr.png",
      • "language": "hausa",
      • -
        "country": [
        • "gabon",
        • "namibia",
        • "guinea",
        • "rwanda",
        • "niger",
        • "south africa",
        • "djibouti",
        • "cape verde",
        • "chad",
        • "nigeria",
        • "benin",
        • "botswana",
        • "burundi",
        • "equatorial guinea",
        • "morocco",
        • "eritrea",
        • "gambia",
        • "lesotho",
        • "liberia",
        • "mauritius",
        • "seychelles",
        • "sierra leone",
        • "togo",
        • "tanzania",
        • "ethiopia",
        • "congo",
        • "central african republic",
        • "sudan",
        • "mozambique",
        • "ghana",
        • "madagascar",
        • "cameroon",
        • "somalia",
        • "senegal",
        • "zambia",
        • "malawi",
        • "mali",
        • "burkina fasco",
        • "ivory coast",
        • "uganda",
        • "angola",
        • "algeria",
        • "kenya",
        • "dr congo",
        • "libya",
        • "mauritania",
        • "tunisia",
        • "zimbabwe"
        ],
      • -
        "category": [
        • "top"
        ],
      • -
        "ai_tag": [
        • "awards and recognitions"
        ],
      • -
        "ai_region": [
        • "niger,nigeria,africa"
        ],
      • "ai_org": null,
      • "sentiment": "neutral",
      • -
        "sentiment_stats": {},
      • "duplicate": false
      },
    • -
      {},
    • -
      {},
    • -
      {
      • "article_id": "6d5dacdc669ac3082ea0819c646ff097",
      • "title": "Eid Al Fitr Opening Hours For Al Khor Family Park And Panda House",
      • "link": "https://menafn.com/1109372327/Eid-Al-Fitr-Opening-Hours-For-Al-Khor-Family-Park-And-Panda-House",
      • "keywords": null,
      • -
        "creator": [
        • "marketing@menafn.com (MENAFN)"
        ],
      • "video_url": null,
      • "description": "(MENAFN - The Peninsula) Doha, Qatar: Al Khor Family Park and Panda House remain among Qatar's most popular tourist attractions, drawing both residents and visitors alike. On the occassion of ...",
      • "content": "Doha, Qatar: Al Khor Family Park and Panda House remain among Qatar's most popular tourist attractions, drawing both residents and visitors alike. On the occassion of Eid-Al Fitr, the Al Khor park will welcome visitors from 8am to 11pm, while those eager to meet Suhail and Thuraya - the two resident giant pandas at Panda House - can do so between 9am and 5pm. The Ministry of Municipality announced the timings in a social media post, adding that visitors must book their tickets through Oun app for entry to both the parks. Tickets for Panda House are priced at QR50 for adults and QR25 for children, while entry to Al Khor Park costs QR15 per person and QR10 for children born in or after 2015. Also read: Qatar's Al Khor Family Park Zoo welcomes two jaguars from Guyana MENAFN30032025000063011010ID1109372327 Legal Disclaimer: MENAFN provides the information “as is” without warranty of any kind. We do not accept any responsibility or liability for the accuracy, content, images, videos, licenses, completeness, legality, or reliability of the information contained in this article. If you have any complaints or copyright issues related to this article, kindly contact the provider above.",
      • "pubDate": "2025-03-30 08:04:52",
      • "pubDateTZ": "UTC",
      • "image_url": "https://menafn.com/updates/pr/2025-03/30/TP_c12b5image_story.jpg",
      • "source_id": "menafn",
      • "source_priority": 1117534,
      • "source_name": "Menafn",
      • "source_url": "https://menafn.com",
      • "source_icon": "https://i.bytvi.com/domain_icons/menafn.png",
      • "language": "english",
      • -
        "country": [
        • "georgia",
        • "yemen",
        • "afghanistan",
        • "cyprus",
        • "saudi arabia",
        • "united arab emirates",
        • "pakistan",
        • "egypt",
        • "lebanon",
        • "kyrgyzstan",
        • "syria",
        • "israel",
        • "djibouti",
        • "iran",
        • "turkey",
        • "armenia",
        • "qatar",
        • "morocco",
        • "kazakhstan",
        • "iraq",
        • "kuwait",
        • "ethiopia",
        • "azerbaijan",
        • "jordan",
        • "sudan",
        • "somalia",
        • "algeria",
        • "libya",
        • "uzbekistan",
        • "turkmenistan",
        • "mauritania",
        • "bahrain",
        • "tunisia",
        • "tajikistan"
        ],
      • -
        "category": [
        • "top"
        ],
      • -
        "ai_tag": [
        • "tourism"
        ],
      • -
        "ai_region": [
        • "doha,doha,qatar,asia",
        • "qatar,asia",
        • "peninsula,ohio,united states of america,north america",
        • "menafn",
        • "doha,qatar,asia",
        • "panda house"
        ],
      • -
        "ai_org": [
        • "al khor family park"
        ],
      • "sentiment": "positive",
      • -
        "sentiment_stats": {},
      • "duplicate": true
      },
    • -
      {},
    • -
      {
      • "article_id": "c0189ffa25a38489d72184739a1951f3",
      • "title": "US Gains Control of Key Military Bases and Ports in Horn of Africa",
      • "link": "https://thehabesha.com/us-gains-control-of-key-military-bases-and-ports-in-horn-of-africa/",
      • -
        "keywords": [
        • "ports in horn of africa",
        • "horn of africa",
        • "us",
        • "news"
        ],
      • -
        "creator": [
        • "The Habesha"
        ],
      • "video_url": null,
      • "description": "United States military strategy in the Horn of Africa is taking a significant turn, as reports from Reuters suggest that the president has offered the U.S. exclusive control over key bases and ports in Balidoglu, Berbera, and Bosaso. This move could ensure an uninterrupted military presence essential for countering the escalating threat posed by extremist militants in Somalia and the surrounding region. With these strategic locations, the U.S. aims to solidify its engagement in the area, while also preventing other foreign competitors from gaining a foothold in this vital corridor. This development signifies an opportunity to enhance logistical and military",
      • "content": "United States military strategy in the Horn of Africa is taking a significant turn, as reports from Reuters suggest that the president has offered the U.S. exclusive control over key bases and ports in Balidoglu , Berbera , and Bosaso . This move could ensure an uninterrupted military presence essential for countering the escalating threat posed by extremist militants in Somalia and the surrounding region. With these strategic locations, the U.S. aims to solidify its engagement in the area, while also preventing other foreign competitors from gaining a foothold in this vital corridor. This development signifies an opportunity to enhance logistical and military operations, thus bolstering regional stability. The control of these assets is poised to play a pivotal role in securing America’s interests in a region marked by increasing geopolitical competition. Stay tuned as we delve into the potential implications of this bold initiative. Significance of U.S. Military Presence in the Horn of Africa In recent years, the U.S. military presence in the Horn of Africa has become increasingly significant. As a region marked by political instability and security challenges, the United States has found it necessary to establish and maintain a strong foothold to address concerns of terrorism and other regional conflicts. Understanding this presence requires exploring both the historical context and the strategic importance of the Horn of Africa. Historical Context of U.S. Involvement The early military engagements of the United States in Africa were primarily focused on securing strategic locations and protecting diplomatic interests. In the 19th and early 20th centuries, these interactions were limited, largely supporting trade routes and exploration. As the threat landscape evolved, the U.S. military began operating more actively across various African regions. During World War II, the United States established strategic bases in North Africa as part of the broader Allied efforts against the Axis powers. These developments marked the beginning of a more engaged U.S. military strategy on the continent. However, it wasn’t until later that the U.S. turned its attention toward the Horn of Africa specifically, recognizing its unique challenges and opportunities. Over time, the roles and responsibilities of the United States in the Horn of Africa have evolved significantly. Initially aimed at curbing terrorism and providing humanitarian aid, the U.S. military’s attention included training local forces to manage regional conflicts effectively. The rise of extremist militant groups such as Al-Shabab necessitated an increased U.S. footprint to counter potential threats to both local and global security. As regions like Somalia became focal points of instability, the U.S. adapted its strategies to offer not only military assistance but also to engage in nation-building activities. Initiatives included supporting local governments and facilitating economic development to reduce the appeal of extremist ideologies. This shift reflects broader responsibilities that extend beyond mere military engagement . Strategic Importance of the Region The geopolitical interests of the United States in the Horn of Africa are deeply rooted in ensuring regional stability and countering the influence of strategic competitors. This region serves as a corridor for key maritime routes, making it a critical junction for international trade and military logistics. The proximity to Middle Eastern oil reserves further amplifies its importance. Countries within the Horn of Africa have, at various times, aligned themselves with either Western or Eastern blocs, affecting the balance of power significantly. The presence of U.S. military bases helps to maintain influence and deter the expansion of rival powers such as China and Russia. By securing these positions, the United States can continue to exert soft and hard power where necessary to promote stability and cooperation. The economic and security concerns that shape U.S. policies in the Horn of Africa are multifaceted. The region’s challenging geopolitical climate—an amalgamation of piracy, civil war, and insurgencies—poses significant threats to international commerce and sea routes. U.S. involvement assists in safeguarding these lanes from disruptions that could lead to global economic repercussions. Additionally, the Horn of Africa is rich in resources, and regional stability is crucial for enabling equitable development and foreign investment. The U.S. presence facilitates peacekeeping missions and provides necessary support to promote economic growth and sustainability. This comprehensive approach contributes to reducing poverty and fostering conditions where security threats are less likely to arise. Through deepening connections and investments in the region, the U.S. seeks not only to bolster its own security but also to support the long-term prosperity and self-sufficiency of the Horn of Africa nations. As the dynamics evolve, the balance of these interests remains pivotal to shaping U.S. military and diplomatic strategies. Control Over Bases in Balidoglu and Berbera The U.S. military presence in the strategically located bases of Balidoglu and Berbera not only bolsters its capabilities in the Horn of Africa but also solidifies its influence in the region. This control brings with it an array of military advantages and has a profound impact on regional stability. Military Advantages The bases in Balidoglu and Berbera offer a multitude of military advantages that strengthen the U.S.’s operational efficiency and strategic positioning. The control over Balidoglu and Berbera significantly enhances the operations and training capacities of U.S. forces. With state-of-the-art facilities and an ideal geographic location, these bases provide a unique environment for simulated combat training , special forces exercises, and joint military operations with local allies. The ability to train in diverse terrains and climates mimics potential real-world scenarios, ensuring that U.S. troops remain well-prepared for any mission that may arise. This increased readiness helps maintain a superior level of combat capability. Securing the bases of Balidoglu and Berbera ensures the U.S. maintains control over strategic points critical for monitoring and responding to threats in the region. These locations offer vantage points for the surveillance of maritime routes and potential militant activities, enabling quicker and more effective actions. With these bases secured, the U.S. can deploy rapid response teams efficiently and maintain a formidable presence that serves as a powerful deterrent to any adversarial forces. Controlling such pivotal nodes in the Horn of Africa allows for seamless power projection and maintains the balance of power in favor of U.S. interests. Impact on Regional Stability The impact of U.S. control over the bases in Balidoglu and Berbera extends beyond military advantages to include broader regional stability. This control not only counters threats but also aids in fostering security collaborations. A critical aspect of maintaining bases in Balidoglu and Berbera is their role in countering extremism . By having a stronghold in these regions, the U.S. can effectively disrupt extremist networks and impede the operations of militant groups. The close proximity allows for real-time intelligence gathering and targeted military interventions against terrorist threats, thereby reducing the influence and operational capabilities of extremist factions in Somalia and adjoining areas. Establishing and maintaining these bases garners regional security partnerships . Through collaborations with neighboring nations, the U.S. fosters a network of allies that work together to ensure stability. Joint training exercises and intelligence sharing initiatives enhance local capabilities and fortify mutual security interests. These partnerships create an ecosystem in which regional actors are empowered to combat threats collectively, thus promoting a more stable and secure environment. With the U.S. at the helm, regional alliances grow stronger, and the collaborative effort becomes better equipped to handle challenges posed by hostile entities . Control Over Ports of Berbera and Bosaso The control over the ports of Berbera and Bosaso represents a significant strategic shift in the region. These ports are linchpins of maritime trade and military logistics in the Horn of Africa. The United States securing control can lead to numerous potential benefits and challenges. Logistical and Economic Benefits Control over these ports offers a chance to boost trade routes in the region. Berbera and Bosaso are located along crucial maritime paths that can facilitate the movement of goods between Africa, the Middle East, and beyond. Enhancing these routes not only promises reduced transportation costs but also increased efficiency and reliability in trade activities. The improved trade routes can make US-controlled ports attractive alternatives to more congested paths, thereby funneling more international trade through these locales. This redirection could significantly uplift the ports’ statuses as key nodes in global shipping networks. With control over the ports, the United States can spearhead development and investment initiatives. Investing in infrastructure such as modern facilities, advanced cargo handling systems, and state-of-the-art security features can revolutionize port operations. Such investments are crucial for transforming these ports into world-class trade centers. Economic growth spurred through these efforts can also create local jobs and incentivize further investment from international corporations. The ripple effect can boost the local economy, stimulating growth and stability in surrounding communities. Global Competitor Influence A vital aspect of controlling these ports is the potential to prevent foreign encroachment . As competition among global powers intensifies, control over strategic maritime locations becomes pivotal. The US’s presence at Berbera and Bosaso ensures dominance over vital corridors, thereby preventing other influential competitors from establishing their foothold in these strategic zones. Moreover, holding control over these ports allows the United States to forge strategic alliances and partnerships with regional and international actors. By doing so, the US can strengthen its diplomatic presence and collaborate on security, trade, and development initiatives. These partnerships not only fortify the US’s standing in the region but also contribute to a more stable geopolitical climate, potentially deterring regional conflicts and promoting collective prosperity. Future Implications of U.S. Dominance in the Horn of Africa The Horn of Africa stands at a pivotal intersection of international politics and security strategies. With the United States establishing a dominant presence in the region—courtesy of strategic bases and ports—the potential implications are far-reaching. This presence holds the potential to influence not only regional stability but also global geopolitical currents. Political and Diplomatic Repercussions Regional Diplomatic Dynamics The establishment of U.S. dominance over critical bases and ports will inevitably alter the dynamics of diplomacy in the Horn of Africa. Countries within the region, such as Somalia, Ethiopia, and Eritrea, may recalibrate their foreign policies to align more closely with U.S. interests. This recalibration could foster stronger bilateral relationships but may also create tensions with nations wary of an enhanced American footprint. This shift could lead to increased American influence in regional intergovernmental organizations such as the African Union. Moreover, the presence of the United States might serve as a deterrent to hostile actions from non-state actors, thereby contributing to long-term peace-building efforts. U.S. Foreign Policy Shifts The concentration of military assets and resources in the Horn of Africa is a clear indication of a strategic shift in U.S. foreign policy. Traditionally, U.S. foreign policy in Africa focused on economic aid and development. However, the increasing presence signals a pivot towards security and defense priorities. This transition underscores the U.S.’s commitment to counterterrorism efforts and stabilizing volatile regions. It also highlights the necessity to maintain military preparedness and logistical capabilities to respond swiftly to emergencies not just in Africa but globally. As a result, the U.S. may reprioritize its diplomatic missions, leveraging its influence to mediate regional disputes and support democratic governance. Military Strategy and Readiness Adaptation to Emerging Threats With the U.S. cementing its role in the Horn of Africa, its military strategy is poised to adapt to the dynamic threats emerging in the region. These include threats from extremist groups and rising international competition. The strategic placement of U.S. assets will help address these security challenges head-on. The military can enhance its intelligence-gathering capabilities, allowing for pre-emptive measures against potential threats. Furthermore, the U.S. military is likely to engage in extensive joint exercises with regional forces to improve overall security capabilities in combatting terrorism and piracy. Technological Advancements The technological development of military assets in the Horn of Africa is set to revolutionize how the U.S. engages with emerging threats. Advanced technologies, including drones, AI-powered surveillance systems, and satellite communications, will be integral components of military operations. These technologies will not only enhance operational efficiency but will also ensure that the U.S. and its partners maintain a strategic edge over adversaries. The integration of cutting-edge technology fits into a broader strategy of improving readiness and responsiveness to crises both within the region and beyond. In summary, the strategic positioning of U.S. forces in the Horn of Africa could reshape diplomatic alliances and military strategies. As such, the U.S.’s footprint in the region is not simply a matter of power projection but an intricate weaving of diplomatic and defense maneuvers that could redefine the global balance.",
      • "pubDate": "2025-03-30 03:57:02",
      • "pubDateTZ": "UTC",
      • "image_url": "https://thehabesha.com/wp-content/uploads/2025/03/240117155555-somalia-president-hassan-sheikh-mohamud-120123.jpg.webp",
      • "source_id": "zehabesha",
      • "source_priority": 426686,
      • "source_name": "Zehabesha",
      • "source_url": "https://zehabesha.com",
      • "source_icon": "https://i.bytvi.com/domain_icons/zehabesha.jpg",
      • "language": "english",
      • -
        "country": [
        • "ethiopia"
        ],
      • -
        "category": [
        • "top"
        ],
      • -
        "ai_tag": [
        • "conflicts & war",
        • "national security"
        ],
      • -
        "ai_region": [
        • "united states of america,north america",
        • "horn of africa"
        ],
      • -
        "ai_org": [
        • "reuters",
        • "us gains control of key military bases and ports"
        ],
      • "sentiment": "neutral",
      • -
        "sentiment_stats": {},
      • "duplicate": false
      },
    • -
      {},
    • -
      {
      • "article_id": "4fa0b1da9037dce0b2d890dd11c435e9",
      • "title": "'My Entire Life': Saudi Tailor Keeps Robe-Making Craft Alive",
      • "link": "https://menafn.com/1109372015/My-Entire-Life-Saudi-Tailor-Keeps-Robe-Making-Craft-Alive",
      • "keywords": null,
      • -
        "creator": [
        • "marketing@menafn.com (MENAFN)"
        ],
      • "video_url": null,
      • "description": "(MENAFN - The Peninsula)AFP Hofuf, Saudi Arabia: Saudi tailor Habib Mohammed's shop once made ornate, hand-woven cloaks for royals, a time-honoured craft he is determined to preserve even as ...",
      • "content": "Hofuf, Saudi Arabia: Saudi tailor Habib Mohammed's shop once made ornate, hand-woven cloaks for royals, a time-honoured craft he is determined to preserve even as mass-produced garments flood the market, threatening his traditional business. He makes \"bisht\", a long gown which for centuries has been a status symbol, worn by kings and princes -- and ordinary men -- and could take a week of meticulous work to create. Now, with cheap Chinese-made robes taking a bite out of his business, the 60-year-old tailor is struggling to make a profit, and his only son wouldn't take over the beleaguered shop. But Mohammed refuses to let the ancient craft die, searching for ways to hand down his knowledge. \"We've started training here at the shop and at home,\" he told AFP in his windowless atelier in the oasis city of Hofuf, with bishts hanging all around. \"I am teaching my grandchildren, be they girls or boys.\" In Mohammed's native Al-Ahsa governorate, it was \"considered shameful for a man to go to a funeral or a market, or make a visit to anyone anywhere without wearing the bisht\", he said. The bisht came to global attention in 2022 when Qatar's Amir draped one over football star Lionel Messi after the World Cup final. Although Arabs across the Gulf still sometimes wear traditional garb, especially in formal settings, factory-made clothing has replaced tailor services in the oil-rich countries of the region. Robe 'recession' At his workshop, Mohammed watched over his granddaughter Fajr, nine, and grandson Ghassan, 10, as they embroidered delicate gowns. For the veteran craftsman, who learned to weave when he was only five, this is \"my entire life\". \"I came into this world... seeing only bishts around me,\" said Mohammed, wearing the Saudi national dress of white thobe robe and chequered red-and-white headdress. \"I was born in (my father's) tailor shop and grew up watching my mother sew. I saw my brothers and cousins work with my father in the tailor shop,\" he added with pride. His wife was also a bisht seamstress, he said, skilled at collar embroidery. But his modest shop in an artisans' market in Hofuf has fallen on hard times. \"A sort of recession has taken hold,\" he said. A high-quality bisht could once have fetched up to 6,000 riyals ($1,600), but machine-made cloaks sell for just a fraction of that price, Mohammed said. \"Pieces I would make for 1,500 riyals now go for 150 riyals. It's not enough to make a living.\" 'Didn't give up' Mohammed refuses to let the tradition die out, and he is far from alone. A bisht revival is taking shape in Saudi Arabia even as it opens up to the world, attracting tourists and foreign businesses. Last year, the kingdom ordered ministers and other senior officials to wear a bisht when entering or leaving the workplace or attending formal events. Saudi Arabia has named 2025 the Year of Handicrafts, when it will promote and support 10 crafts including bisht-weaving. And Gulf countries are trying to include the bisht on the UNESCO list of intangible cultural heritage in a bid to preserve the craft. Some of the bishts hanging on the walls of Mohammed's workshop are at least a century old, he said, proudly presenting a brown robe made from sheep's wool. \"Someone offered me 200,000 riyals for this, but I refused to sell it because it is as dear to me as my life. It represents my country's history,\" he said. \"I want to pass them down to my children and grandchildren, and I will instruct them never to sell them,\" he said, pointing to the pieces on the walls. Mohammed also gives weekly bisht tailoring lessons at a nearby institute, mostly for young people. \"We didn't give up,\" he said, training the younger generation \"to revive an old heritage that was disappearing\". \"We will bring it to life once more,\" said Mohammed. MENAFN30032025000063011010ID1109372015 Legal Disclaimer: MENAFN provides the information “as is” without warranty of any kind. We do not accept any responsibility or liability for the accuracy, content, images, videos, licenses, completeness, legality, or reliability of the information contained in this article. If you have any complaints or copyright issues related to this article, kindly contact the provider above.",
      • "pubDate": "2025-03-30 03:05:42",
      • "pubDateTZ": "UTC",
      • "image_url": "https://menafn.com/images/Menafn_SmallLogo.jpg",
      • "source_id": "menafn",
      • "source_priority": 1117534,
      • "source_name": "Menafn",
      • "source_url": "https://menafn.com",
      • "source_icon": "https://i.bytvi.com/domain_icons/menafn.png",
      • "language": "english",
      • -
        "country": [
        • "georgia",
        • "yemen",
        • "afghanistan",
        • "cyprus",
        • "saudi arabia",
        • "united arab emirates",
        • "pakistan",
        • "egypt",
        • "lebanon",
        • "kyrgyzstan",
        • "syria",
        • "israel",
        • "djibouti",
        • "iran",
        • "turkey",
        • "armenia",
        • "qatar",
        • "morocco",
        • "kazakhstan",
        • "iraq",
        • "kuwait",
        • "ethiopia",
        • "azerbaijan",
        • "jordan",
        • "sudan",
        • "somalia",
        • "algeria",
        • "libya",
        • "uzbekistan",
        • "turkmenistan",
        • "mauritania",
        • "bahrain",
        • "tunisia",
        • "tajikistan"
        ],
      • -
        "category": [
        • "top"
        ],
      • -
        "ai_tag": [
        • "fashion and lifestyle"
        ],
      • -
        "ai_region": [
        • "saudi arabia,asia"
        ],
      • -
        "ai_org": [
        • "afp hofuf"
        ],
      • "sentiment": "neutral",
      • -
        "sentiment_stats": {},
      • "duplicate": true
      },
    • -
      {
      • "article_id": "d740f21c4fa232bc5e2e5cac7528e89e",
      • "title": "南部非洲維和軍退出剛果(金)",
      • "link": "https://www.rfi.fr/tw/%E9%9D%9E%E6%B4%B2/20250329-rfi-%E6%B3%95%E5%BB%A3-%E5%B0%BC%E5%8F%A4%E6%8B%89-%E9%9D%9E%E6%B4%B2-%E5%8D%97%E9%83%A8%E9%9D%9E%E6%B4%B2%E7%B6%AD%E5%92%8C%E8%BB%8D%E9%80%80%E5%87%BA%E5%89%9B%E6%9E%9C-%E9%87%91",
      • -
        "keywords": [
        • "非洲"
        ],
      • -
        "creator": [
        • "尼古拉",
        • "© SADC"
        ],
      • "video_url": null,
      • "description": "在非洲剛果民主共和國(RD Congo)東部地區北基伍省(Nord Kivu)省城戈馬(Goma),[南部非洲發展共同體](SADC)成員國的軍方高層和剛果(金)反叛武裝[03月23日運動](M23)的軍事首腦於本周五(2025年03月28日)共同召開會議,就南部非洲次區維和力量SAMIRDC的撤離事宜達成了協議。這是本台法廣非洲組(RFI Afrique)今天(2025年03月29日星期六)的最新法文消息之一。參加這次會議的南部非洲次區成員國的軍方高層,分別來自南非、贊比亞、馬拉維和坦桑尼亞。[南部非洲發展共同體](SADC)將參與戈馬國家機場的修復工作,以便南部非洲次區維和力量SAMIRDC撤兵之用。",
      • "content": "本台法廣(RFI)非洲組的法文報道說,[南部非洲發展共同體](SADC)和在兩個月前攻佔了戈馬(Goma)的武裝團夥於2025年03月28日星期五就南部非洲次區維和力量SAMIRDC的撤離模式成功取得一致。[南部非洲發展共同體](SADC)已於兩周前決定結束這支維和力量的本次任務。南部非洲次區維和力量SAMIRDC未能遏制反叛武裝團體[03月23日運動](M23)在剛果(金)東部發起的最近一輪攻勢。 -- 戈馬國際機場目前仍無法使用 - 據本台法廣(RFI)非洲組2025年03月29日星期六的報道,這次會議於3月28日本周五在戈馬(Goma)的Serena酒店舉行。反叛武裝於今年01月底佔領了剛果(金)北基伍省的這座主要城市。與會者中,一方是南非、、贊比亞、馬拉維和坦桑尼亞的軍方高層人士,另一方是反叛武裝團體[03月23日運動](M23)的軍事領袖Sultani Makenga。在這次會上,雙方達成一致。反叛武裝團體將為南部非洲次區維和力量SAMIRDC的部隊及武器裝備,經戈馬國際機場撤離提供便利。 由於近期戰鬥所造成的破壞,戈馬國際機場目前仍無法使用。[南部非洲發展共同體](SADC)將參與戈馬國際機場的修復工作。為此,[南部非洲發展共同體](SADC)與[03月23日運動](M23)決定成立一個聯合委員會負責評估機場的狀況。AFC/M23聯盟認為,這一工程有可能在一周後就開工。 -- 開展人道行動需戈馬國際機場 - 本台法廣(RFI)非洲組的同一消息指出,自從戈馬城在今年一月底被佔領後,聯合國和這個非洲次區的多個組織已經在呼籲重新開放機場,以建立一條人道主義走廊。就此而言,這一協議朝這一方向上邁出了重要一步。 [南部非洲發展共同體](SADC)與[03月23日運動](M23)所達成的這一妥協,是在前者結束其自2023年12月以來在剛果東部部署的軍事力量與剛果軍隊並肩“作戰”,以應對這一地區武裝團體兩周以後。南部非洲次區維和力量SAMIRDC未能遏制反叛武裝[03月23日運動](M23)在盧旺達軍隊的支持下,先後攻佔北基伍省省城戈馬(Goma)和南基伍省省城布卡武(Bukavu)。南部非洲次區維和力量SAMIRDC從來沒有對外公布過其兵力人數。分析人士認為,目前涉及大約1300人左右。 ( 翻譯和編輯:法廣 RFI 電台 尼古拉 ) ~. Fin .~",
      • "pubDate": "2025-03-29 23:02:50",
      • "pubDateTZ": "UTC",
      • "image_url": "https://s.rfi.fr/media/display/2629caec-3d08-11ee-a02b-005056bf30b7/w:1024/p:16x9/SADC2.jpg",
      • "source_id": "rfi_fr",
      • "source_priority": 8490,
      • "source_name": "Rfi",
      • "source_url": "https://www.rfi.fr/en/france",
      • "source_icon": "https://i.bytvi.com/domain_icons/rfi_fr.png",
      • "language": "chinese",
      • -
        "country": [
        • "gabon",
        • "namibia",
        • "guinea",
        • "rwanda",
        • "niger",
        • "south africa",
        • "djibouti",
        • "cape verde",
        • "chad",
        • "nigeria",
        • "benin",
        • "botswana",
        • "burundi",
        • "equatorial guinea",
        • "morocco",
        • "eritrea",
        • "gambia",
        • "lesotho",
        • "liberia",
        • "mauritius",
        • "seychelles",
        • "sierra leone",
        • "togo",
        • "tanzania",
        • "ethiopia",
        • "congo",
        • "central african republic",
        • "sudan",
        • "mozambique",
        • "ghana",
        • "madagascar",
        • "cameroon",
        • "somalia",
        • "senegal",
        • "zambia",
        • "malawi",
        • "mali",
        • "burkina fasco",
        • "ivory coast",
        • "uganda",
        • "angola",
        • "algeria",
        • "kenya",
        • "dr congo",
        • "libya",
        • "mauritania",
        • "tunisia",
        • "zimbabwe"
        ],
      • -
        "category": [
        • "top"
        ],
      • -
        "ai_tag": [
        • "awards and recognitions"
        ],
      • -
        "ai_region": [
        • "congo,paraíba,brazil,south america"
        ],
      • "ai_org": null,
      • "sentiment": "neutral",
      • -
        "sentiment_stats": {},
      • "duplicate": false
      },
    • -
      {},
    • -
      {
      • "article_id": "f29489b306fcfafaad5c38762031ef9c",
      • "title": "ከሐዘን መልስ ወደ ስደት",
      • "link": "https://www.ethiopianreporter.com/139745/",
      • -
        "keywords": [
        • "እኔ የምለዉ"
        ],
      • -
        "creator": [
        • "አንባቢ"
        ],
      • "video_url": null,
      • "description": "ሪፖርተር - Ethiopian Reporter - #1 Best and reliable news source in Ethiopiaከሐዘን መልስ ወደ ስደትበተገኑ ፀጋዬ በዓለማችን በችግርና በስደት ከሚማቅቁ ሕዝቦች መካከል የአፍሪካ ሕዝብ በቀዳሚነት ይጠቀሳል፡፡ አፍሪካ ከፍተኛ የከርሰ ምድር ሀብት ያላት አኅጉር ብትሆንም ሕዝቦቿ ተጠቃሚ ሊሆኑ አልቻሉም፡፡ ይልቁንም ሀብታቸው ለማያልቅ መከራ ዳርጓቸዋል፡፡ እንደ አለመታደል ሆኖ ከጉያዋ የሚወጡት መሪዎች አብዛኞቹ አምባገነን ስለሆኑ ለሕዝባቸው የሚፈይዱት አንዳችም ነገር የላቸውም፡፡ እንደ ዕድል ሆኖ አንዳንድ ጊዜ ሕዝባዊ ወገንተኝነት ያላቸው መሪዎች ብቅ ሲሉ፣ የእጅ [...]The post ከሐዘን መልስ ወደ ስደት first appear on ሪፖርተር - Ethiopian Reporter - #1 Best and reliable news source in Ethiopia and is written by አንባቢ",
      • "content": "ሪፖርተር - Ethiopian Reporter - #1 Best and reliable news source in Ethiopiaከሐዘን መልስ ወደ ስደትበተገኑ ፀጋዬበዓለማችን በችግርና በስደት ከሚማቅቁ ሕዝቦች መካከል የአፍሪካ ሕዝብ በቀዳሚነት ይጠቀሳል፡፡ አፍሪካ ከፍተኛ የከርሰ ምድር ሀብት ያላት አኅጉር ብትሆንም ሕዝቦቿ ተጠቃሚ ሊሆኑ አልቻሉም፡፡ ይልቁንም ሀብታቸው ለማያልቅ መከራ ዳርጓቸዋል፡፡ እንደ አለመታደል ሆኖ ከጉያዋ የሚወጡት መሪዎች አብዛኞቹ አምባገነን ስለሆኑ ለሕዝባቸው የሚፈይዱት አንዳችም ነገር የላቸውም፡፡እንደ ዕድል ሆኖ አንዳንድ ጊዜ ሕዝባዊ ወገንተኝነት ያላቸው መሪዎች ብቅ ሲሉ፣ የእጅ አዙር ገዥዎች ቁም ስቅል ያሳዩዋቸዋል፣ ወይም በራሳቸው ወገን ያስወግዷቸዋል፡፡ ለምሳሌ የቡርኪናፋሶው ቶማስ ሳንካራና የሊቢያው ሙአመር ጋዳፊ ተጠቃሽ ናቸው፡፡የአውሮፓያውያን የአፍሪካ ቅኝ ገዥነት አክትሞ አፍሪካ ነፃ አኅጉር ሆነች ቢባልም፣ አሁንም የቀድሞ ቅኝ ገዥዎች አኅጉሪቷን በእጅ አዙር እየገዟት ነው፡፡ ለዚህ ማያሳው በአፍሪካ ውስጥ ወደ መሪነት የሚመጡት የየአገሮቹ መሪዎች የቀድሞ ገዥዎቻቸውን ሙሉ ድጋፍ ካላገኙ በሥልጣን መቆየታቸው አጣብቂኝ ውስጥ ይገባል፡፡ ለምሳሌ በፈረንሣይ ቅኝ ግዛት ሥር ከነበሩት ከ14 ያላነሱ የአፍሪካ አገሮች በአብዛኞቹ ላይ የፈረንሣይ ጣልቃ ገብነት አሁንም አላቋረጠም፡፡ ከቀድሞ ቅኝ ግዛቶች የሚገኙ ማዕድናት በፈረንሣይ መንግሥት ሥውር ቁጥጥር ሥር ነው የሚገኙት፡፡ ይህ ማለት የአገራቸውን ማዕድን ከፈረንሣይ ፈቃድ ውጪ ለመሸጥ ለመለወጥ ይቸገራሉ፡፡ለዚህ ማሳያ እንዲሆን አንድ ምሳሌ እንመልከት፡፡ ማሊ የፈረንሣይ ቀኝ ግዛት አገር ነበረች፡፡ በአፍሪካ ከፍተኛ የወርቅ ማዕድን ያላት አገርም ነች ማሊ፡፡ ከ280 በላይ የወርቅ ማውጫ ቦታዎች አሏት፡፡ በጣም የሚያስገርመው ነገር በፈረንሣይ አንድም የወርቅ ማዕድን ማውጫ አይገኝም፡፡ ነገር ግን በዓለም ላይ በከፍተኛ የወርቅ ክምችት በመያዝ ፈረንሣይ አራተኛ ደረጃ ስትይዝ፣ ማሊ በአንፃሩ ከወርቅ ማውጫ ጉድጓድ ውጪ አንድም የወርቅ ክምችት የላትም፡፡ ይህ ታዲያ አጃይብ አያስብልም ትላላችሁ?አፍሪካ የምታሳዝንም የምታናድድም አኅጉር ነች፡፡ የምታናድደው እኮ በመሪዎቿ ችግር እንጂ መሬቱማ ምን ያድርግ? ብቻ አፍሪካ ሀብቷ ለሕዝቧ መከራ እንጂ ያመጣላት በረከት የለም፡፡ ይልቁንም ሕዝቧ ለእርስ በርስ ግጭትና ስደት እንዲዳርግ አደረጋት እንጂ እነ ናይጄሪያና ኮንጎ የነዳጅና የከርስ ምድር ሀብት ባለቤቶች ቢሆኑም ዜጎቻቸው የምቾት ኑሮ ለመኖር አልታደሉም፡፡ ለምን ካልን ከመሪዎች ደካማነትና ራስ ወዳድነት በተጨማሪ በሙስና የተተበተቡ ስለሆኑ ነው፡፡ ሌላ ምክንያት ካለ የቀድሞ ቅኝ ገዥዎች ሥውር እጅ ስለተጫነባቸው ነው፡፡ይህች የሀብቷ ተጠቃሚ ሳይሆኑ የበይ ተመልካች ሕዝቦች የያዘች አኅጉር መቼ ነው ከዚህ መከራ የምትወጣው? መቼ ነው ሕዝቧ ከረሃብና ከስደት የሚገላገለው? መቼ ነው እንደ ሙሴ ከባርነት ነፃ የሚያወጣ መሪ የምታገኘው? አምላክስ ምነው ይህን ያህል ጨከነባት?ከሳምንት በፊት በዕለተ እሑድ አመሻሽ ላይ ወደ ቤቴ መግቢያ መታጠፊያ ገባ ብሎ ጥቂት ሰዎች ተሰብስበዋል፣ የኤርትራ ስደተኞች ናቸው፡፡ እነሱ ከቆሙበት ሥፍራ ገባ ብሎ የሚገኘው ቤት ባለቤት ልጅ ጓደኛችን ነው፡፡ አባትና እናቱን በደንብ አውቃቸዋለሁ፡፡ የተሰበሰቡት ሰዎች ዘንድ ቀረብ ስል ግቢው ውስጥ ለሐዘን የተቀመጡ ጥቂት ሰዎች አየሁ፡፡ ማን እንደ ሞተ ለመጠየቅ የማውቀው ሰው በዓይኔ ስፈልግ ወደ ሱቅ ተልካ የምትወጣ ልጅ አገኘሁና ምን ተፈጥሮ ነው አልኳት፡፡ ልጅቷም የኤርትራውያን ተከራዮች ዘመድ ሞቶ መርዶ ነግረዋቸው ነው አለችኝ፡፡ እኔም የማውቀው ሰው ስለማይጠፋና አልፌም ከምሄድ በማለት ሐዘኑ ቤት ጎራ አልኩ፡፡ የቤቱ ባለቤት ልጅ አንድ ጥግ ላይ ተቀምጦ ስለነበር ሄጄ አጠገቡ ቁጭ አልኩ፡፡የአከራዮቹ ልጅ ከተከራዮቹ ጋር በጣም ይግባባል፣ ቋንቋቸውንም በደንብ አቀላጥፎ ይናገራል፡፡ አጠገቡ አረፍ አልኩና ማነው የሞተው ብዩ ጠየቅኩት፡፡ ‹‹እዚህ እኛ ጋ ያሉ ኤርትራውያን ዘመድ ነው፣ የአንዷ የአክስት ልጅ ነው፡፡ ይገርምሃል እዚህ እነሱ ጋ ለአራት ወራት ተቀምጦ ነበር፡፡ በቅርቡ በባህር ለመሻገር ሊቢያ ሄዶ ባህር በላው...›› አለኝ፡፡ ያውቀው እንደሆነ ስጠይቀው፣ ‹‹በደንብ ነዋ፣ አንዳንድ ጊዜ አብረን እንጨስ ነበር፡፡ ባይገርምህ ገና የ22 ዓመት ልጅ እኮ ነው...›› ሲለኝ በጣም አዘንኩ፡፡ ‹‹ለመሆኑ መቼ ነው የዚህ ሕዝብ ስደት የሚያቆመው?›› ስለው ጓደኛዬም፣ ‹‹መቼም አይቆምም...›› ሲለኝ፣ ‹‹እንዴ?›› አልኩት፡፡በመገረም እያየኝ፣ ‹‹እኔ እንደሚመስለኝ በሁለት ምክንያት የኤርትራውያን ስደት አይቆምም፡፡ የመጀመሪያው የሥርዓቱ ብልሹነትና የሰውየው ግትርነት ኤርትራ ድሮ ባለችበት ወለል ላይ ያለ ምንም ለውጥ እንድትቀመጥ አድርጓታል፡፡ ኤርትራ ውስጥ አሁን አዲስ ነገር የለም፡፡ አሁንም ከዛሬ ሰላሳ ምናምን ዓመት በፈት የነበረ ነገር ምንም ሳይለወጥ ቀጥሏል፡፡ ያለው የሥራ ዕድል አስተማሪነትና ውትድርና ብቻ ይመስለኛል ከእነሱ እንደሰማሁት ነው፡፡‹‹ሁለተኛው ምክንያት እነዚህ ወጣቶች ሥራ ስሌላቸው ውጭ ካሉ ዘመዶቻቸው እጅ ጠባቂዎች ናቸው፡፡ ስለዚህ ሁልጊዜ ከመመፅወት ወይም ከመረዳት እነሱም ተሰደው ቤተሰቦቻቸውን ለመርዳት ብቸኛው መፍትሔ ነው ብለው ስለሚያስቡ ይመስለኛል፡፡ ነገር ግን ሥርዓቱን አይደግፉ እንጂ አገራቸውን በጣም ነው የሚወዱት...›› አለኝ፡፡ከስምንት ዓመት በፊት ሱዳን ውስጥ የገጠመኝ ነገር ትዝ አለኝ፡፡ ለሥራ ጉዳይ ካርቱም ሄጄ ነበር፡፡ ካርቱም ብዙ ስደተኛ ያለባት ከተማ ነች የዛሬን አያድርገውና፡፡ የሶማሊያ፣ የኢትዮጵያና በአብላጫው የኤርትራ ስደተኞች ማረፊያቸው ሱዳን ነው፡፡ በቆየሁባቸው ጥቂት ጊዜያት ከኤርትራ ስደተኞች ጋር ለመግባባት ዕድል አግንቼ ነበር፡፡ የተከራየሁበት ግቢ ውስጥ አብዛኞቹ ተከራዮች ኤርትራውያን ነበሩ፡፡በአንድ የዕረፍት ቀን፣ እዚያ አገር የዕረፍት ቀን ዓርብ የጁመአ ቀን ነው፡፡ ግቢ ውስጥ አንደኛው ተከራይ ዘንድ ቡና ተፈልቶ ተጠራንና ጨዋታ ጀመርን፡፡ ያለማጋነን ሱዳን ውስጥ ካሉ ስደተኞች 90 በመቶ የሚሆኑት በባህር ለመሻገር የሄዱ ናቸው፡፡ በጣም ይደጋገፋሉ፣ ይፈላለጋሉ፣ የአገር ፍቅራቸው ያስቀናል፣ በጣም አገራቸውን ይወዳሉ፡፡ እናም ተሰብስበን ቡና እየጠጣን ለአንዷ ስደተኛ እኔ ሁሌም መልስ ያጣሁለትን ጥያቄ አቀረብኩላት፡፡‹‹እኔ የምልሽ አንድ የሚገርመኝ ጥያቄ ልጠይቅሽ...›› ስላት፣ ‹‹ሀራይ...›› አለችኝ አማርኛ በደንብ ባይሆንም ትችላለች፡፡ ‹‹የኤርትራ ወጣት ወዲ አፈወርቅን ይጠላዋል፣ ይፈራዋል፣ ይወደዋልና እነዚህን ስሜቶች በአንድ ላይ ለማስኬድ አይጋጭም ወይ?›› አልኳት፡፡ ‹‹አዎ እንታይ እንገብር ወንድሜ?›› አለችኝ፡፡ ‹‹እንዴት ማለት...›› ስላት፣ ‹‹የኢሳያስ ልጅ እንደ ማንም ኤርትራዊ በሳዋ ሠልጥናለች፣ ኢሳያስ ውድ መኪና የለውም፡፡ በዚያ ላይ ሌባ አይወድም፡፡ እሱም ተራ ኑሮ ነው የሚኖረው፡፡ ግን ግን የሰው ሐሳብ አይሰማም፡፡ እንዳንጠላው ያደረገን ይኼ ይመስለኛል...›› አለችኝ፡፡ ‹‹ግን እኮ ጨካኝ ነው ይባላል...›› ብዬ ሌላ ጥያቄ ሳቀርብላት፣ ‹‹እውነት ነው በአገሩ ከመጡበት በጣም ጨካኝ ነው...›› እንዳለችኝ አስታውሳለሁ፡፡ ይህንን ጭውውት ከስምንት ዓመት በፊት ያደረግኩት በባህር ለመሻገር ሱዳን ከመጣች ኤርትራዊት ጋር መሆኑን እንዳትዘነጉ፡፡አሁን በራሴ አገር ውስጥ ለስደት የተዘጋጁ ከፍተኛ ቁጥር ያላቸው ኤርትራውያን ይገኛሉ፡፡ አንዳችም ኃይል ከስደት የሚመልሳቸው አይመስለኝም፡፡ ለጥቂት ደቂቃ ሐዘን ቤት ተቀምጬ ስወጣ ጓደኛዬ ሊሸኘኝ ተከትሎኝ መጣ፡፡ ‹‹እኔ የምልህ እነዚህ የተሰበሰቡት ሁሉ በምን ይተዳደራሉ?›› አልኩት፡፡ ‹‹ከውጭ በሚላክላቸው ገንዘብ ነው፡፡ ከጥቂት ቀናት ወይም ወራት በኋላ ወይ በሱዳን ወይ በየመን በአንዱ አቅጣጫ አድርገው ይሰደዳሉ...›› ሲለኝ፣ ‹‹እንዴ እውነትህን ነው...›› አልኩት፡፡ ‹‹ኢትዮጵያ ታዲያ ለምን መጡ ሱዳን መሻገሪያቸው እንጂ መኖሪያቸው አይደለም...›› እያለኝ ቀጠለ፡፡‹‹ቅድም አልሰማህም እንዴ? ከእኛ ጀርባ የነበሩ ወጣቶች መቼ እንደሚንቀሳቀሱ ሲያወሩ ነበር፡፡ ለካ ትግርኛ አትሰማማም?›› ሲለኝ፣ ‹‹እኔ ጨርሶ አልሰማሁም...›› ስለው፣ ይኸውልህ ከእኛ ጀርባ የነበሩት ሦስት ሴቶችና ሁለት ወንድ ወጣቶች ያወሩ የነበረው መተማ ድረስ የሚያደርሳቸውን ሰው እየጠበቁ እንደሆነ ነው...›› ሲለኝ አቋርጬው፣ ‹‹ትቀልዳለህ እንዴ ሱዳን እኮ ጦርነት ነው...›› አልኩት፡፡ ‹‹ታዲያ እነሱ ጉዳያቸው ነው እንዴ? አሁንስ አታይም ዘመዳቸው በባህር ተበልቶ ከሐዘን መልስ ለስደት ሻንጣቸውን እየሸከፉ ነው...›› ሲለኝ ምን እንደምል ግራ ገባኝ፡፡ምን ይባላል ስደትን ብቸኛው አማራጭ አድርጎ የተሠራ ትውልድ ለመሆኑ የአፍሪካ ሕዝብ ተፈጥሮ ከሰጠችው በረከት ፀጋ ተጠቃሚ ከጦርነት ንዳድ፣ ከስደትና ከመከራ መቼ ይሆን የሚላቀቀው? አይዞህ መከራህ ይብቃ የሚል መሪ ይመጣለት ይሆን? ወይስ የምፅዓት ቀን መጠበቅ ይኖርበታል፡፡ አዎ ይህ ለመከራ የተፈጠረ የሚመስል ወጣት ትውልድ ከሐዘን መልስ ስደትን እንደ ብቸኛ አማራጭ ወስዶ በየለቱ እየተሰደደ ግማሹ በባህር እየሞተ ነው፡፡መቼ ይሆን የሚቆመው? አምላክ ይወቅ!!!ከአዘጋጁ፡- ጽሑፉ የጸሐፊውን አመለካከት ብቻ የሚያንፀባርቅ መሆኑን እየገለጽን፣ በኢሜይል አድራሻቸው tegenutsgaye@gmail.com ማግኘት ይቻላል፡፡.The post ከሐዘን መልስ ወደ ስደት first appear on ሪፖርተር - Ethiopian Reporter - #1 Best and reliable news source in Ethiopia and is written by አንባቢ",
      • "pubDate": "2025-03-29 21:20:39",
      • "pubDateTZ": "UTC",
      • "image_url": "https://www.ethiopianreporter.com/wp-content/uploads/2022/06/Ethiopian-Reporter-social-media.jpg",
      • "source_id": "ethiopianreporter",
      • "source_priority": 313811,
      • "source_name": "Ethiopian Reporter",
      • "source_url": "https://www.ethiopianreporter.com",
      • "source_icon": "https://i.bytvi.com/domain_icons/ethiopianreporter.png",
      • "language": "amharic",
      • -
        "country": [
        • "ethiopia"
        ],
      • -
        "category": [
        • "top"
        ],
      • -
        "ai_tag": [
        • "awards and recognitions"
        ],
      • -
        "ai_region": [
        • "ethiopia,africa",
        • "africa"
        ],
      • "ai_org": null,
      • "sentiment": "neutral",
      • -
        "sentiment_stats": {},
      • "duplicate": false
      },
    • -
      {
      • "article_id": "f2d7148469cd8de15c6533e1dbdb3e39",
      • "title": "የትራምፕ አደፍርሴነት ዓለማችንን ወደ ልዝበት ይወስዳት ይሆን?",
      • "link": "https://www.ethiopianreporter.com/139747/",
      • -
        "keywords": [
        • "ተሟገት"
        ],
      • -
        "creator": [
        • "አንባቢ"
        ],
      • "video_url": null,
      • "description": "ሪፖርተር - Ethiopian Reporter - #1 Best and reliable news source in Ethiopiaየትራምፕ አደፍርሴነት ዓለማችንን ወደ ልዝበት ይወስዳት ይሆን?በታደሰ ሻንቆ ጆ ባይደንን ጣልቃ አስገብቶ ወደ ነጩ ቤተ መንግሥት የተመለሰው ዶናልድ ትራምፕ ብዙ ነገሮች ነቅንቋል፡፡ ዓለም አቀፍ ዕርዳታን በጨመረ የፌዴራል መንግሥት ወጪ ቅነሳው ከአገር ውስጥ አንስቶ እስከ አኅጉራት ድረስ ብዙ ብስጭት ፈጥሯል፡፡ ከዕርዳታ ጋር የተያያዙ ብዙ ሥራዎች ከብዙዮሽ ተቋማት እስከ አገራዊ ተቀጢላዎቻቸው ድረስ የአገልግሎት መኮማተርና የሠራተኛ ቅነሳ እየደረሰባቸው ነው፡፡ የዕርዳታ መቋረጥ ድንጋጤ እንደፈጠረ ሁሉ፣ [...]The post የትራምፕ አደፍርሴነት ዓለማችንን ወደ ልዝበት ይወስዳት ይሆን? first appear on ሪፖርተር - Ethiopian Reporter - #1 Best and reliable news source in Ethiopia and is written by አንባቢ",
      • "content": "ሪፖርተር - Ethiopian Reporter - #1 Best and reliable news source in Ethiopiaየትራምፕ አደፍርሴነት ዓለማችንን ወደ ልዝበት ይወስዳት ይሆን?በታደሰ ሻንቆጆ ባይደንን ጣልቃ አስገብቶ ወደ ነጩ ቤተ መንግሥት የተመለሰው ዶናልድ ትራምፕ ብዙ ነገሮች ነቅንቋል፡፡ ዓለም አቀፍ ዕርዳታን በጨመረ የፌዴራል መንግሥት ወጪ ቅነሳው ከአገር ውስጥ አንስቶ እስከ አኅጉራት ድረስ ብዙ ብስጭት ፈጥሯል፡፡ ከዕርዳታ ጋር የተያያዙ ብዙ ሥራዎች ከብዙዮሽ ተቋማት እስከ አገራዊ ተቀጢላዎቻቸው ድረስ የአገልግሎት መኮማተርና የሠራተኛ ቅነሳ እየደረሰባቸው ነው፡፡ የዕርዳታ መቋረጥ ድንጋጤ እንደፈጠረ ሁሉ፣ ‹‹ይቅር! በጥገኝነት ከመጥመልመል በቀር ምን አተረፈልን!!›› የሚል የፖለቲካ መነቃቃትና ራስን ለመቻል መፍጨርጨርንም አነሳስቷል፡፡ በታሪፍ ጭመራ በትሩ ደግሞ፣ ከሰሜን አሜሪካ አንስቶ እስከ አውሮፓና እስያ ቻይና ድረስ ተፎካካሪና አጋሮቹን ያልለየ ቁጣ ፈጥሯል፡፡ ጦርነትን በተመለከተ፣ በመካከለኛው ምሥራቅ ውስጥ የጆ ባይደንን ሚና ሲያስቀጥል፤ በአውሮፓ ደግሞ የአውሮፓ ኔቶን የተስፋፊነት ጥፋት እያሳጣ ዩክሬይን ሜዳ ላይ የሚካሄደውን ባለ ብዙ እጅ ጦርነት ለማስቆም እየሞከረ ይገኛል፡፡ ይህንን መሰሉ የትራምፕ ረብሻ አልጨበጥ ያላቸው ፖለቲከኞችና ተንታኞች ለሰውዬው ያልሰጡት ስም የለም፡- ‹‹እብድ፣ ደደብ፣ ንጉሥ፣ ኦቶክራት፣ ውሸት የማያልቅበት፣ አፉ እንዳመጣለት የሚናገር፣ ዛሬ ለነገ የማይታመን፣ የዓለም ፖለቲካ ያልገባው...›› ትራምፕ ግን ተቀያሚዎችን የማበራከት ትልቅ ጥፋት እየሠራ ቢሆንም፣ ከላይ የተሰነዘሩበት ልሙጥ መጠሪያዎች የሚጠቡት ውስብስብ ሰው ነው፡፡ትራምፕ አሜሪካን ወርቃማ ዘመን ውስጥ አስገብቶ፣ ቀደምቱ የአሜሪካ አባቶች ያገኙትን ክብር ማግኘት የሚሻ ህልመኛ ነው፡፡ ‹‹ነፃ ምሳ የሚባል የለም›› በሚባለው ዘይቤ መሠረት፣ ከየትኛውም ውለታ ጋር የሚፈልጋትን ጥቅም አዳብሎ በግልፅ ለማቅረብ የማያፍር ጮሌ ነው፡፡ እንደ ነጋዴነቱ ፖለቲካንና መንግሥት መሪነትን በትርፍና ኪሳራ የሚያሠላ ነው፡፡ የአሜሪካንንም ሆነ የራሱን ጥቅም የሚያስቀድምበት መንገድ ቀማኛ/ጨካኝና ገዳይ ቢሆን አያሳስበውም፡፡ በአሜሪካም ያሉ ይሁኑ በሌሎች ኃያል አገሮች ያሉ የመንግሥት ሰዎች፣ በትራምፕ ነገረ ሥራ የሚከፉት በሥልጡን ሰብዕና በልጠውት አይደለም፡፡ ርኅራኄ ቢስነቱ እነሱም ዘንድ አለ፡፡ የሚያስደነግጣቸውና የሚያናድዳቸው እነሱ በ‹አጋርነት ዕገዛ› እና በዲፕሎማሲ አለባብሰው የሚያስኬዱትን ጮሌነት እሱ ራቁቱን/ፊት ለፊት ስለሚያሳጣውና የእናንተን ብልጠት ያህል የኔም ብልጠት ይጠቀም ማለቱ ነው፡፡ መበለጥ ባይሻም፣ በጮሌነት ለመብለጥ ግን እጅግ ፈላጊ ነው፡፡ ጮሌ ሆኖም በትዕቢት የተሞላ ነው፡፡ ትዕቢቱ ግን ግትር አይደለም፡፡ እንደ ታክቲከኛ ሄድ መለስን፣ ያዝ ለቀቅን የሚያቅም ነው፡፡የመካከለኛው ምሥራቅ ዓውዳሚ ጦርነትና ትራምፕ ትራምፕ እስራኤልን የይሁዲዎች ምድር ብሎ ስለማመኑ ቃላት አያስፈልገውም፡፡ በመጀመሪያ የሥልጣን ዘመኑ የአሜሪካን ኤምባሲ ወደ እየሩሳሌም ሲያዛውር እየሩሳሌም ላይ ፍልስጤሞች ድርሻ የላቸውም ብሎ የማለት ያህል መልዕክት ነበር ያስተላለፈው፡፡ አሠልሶ በመጣው ሁለተኛ የሥልጣን ዘመኑ፣ ይሁዲዎችና ፍልስጤሞች ካልተለያዩ ሰላም አይኖርም ብሎ የደመደመም ይመስላል፡፡ እንዲህ ያለ ድምዳሜ ላይ ደረሰም አልደረሰም፣ መንቀል የፈለገው ፍልስጤሞችን ነው፡፡ ወደ መጨረሻው የሥልጣን ዘመን ያመጣውን ምርጫ ገና ባሸነፈበት ሰሞን አካባቢ፣ ጋዛ እስኪገነባ ፍልስጤሞች ጎረቤት አገሮች ዘንድ መቆየት ሳያስፈልጋቸው አይቀርም ብሎ ነበር፡፡ በኋላ ፍልስጤሞችን በመቀበል እንዲያግዙ እነ ጆርዳንን ሲጠቃቅስ ‹‹ለጊዜው›› የሚል አየር ማለማመጃ ተጠቅሞ ነበር፡፡ የነቀላ ሐሳቡን ፊት ለፊት ያወጣው፡፡ በነገራችን ላይ የትራምፕ ሕዝብ ነቅሎ ዜንጦ የቱሪስት መናኸሪያ ከተማ በጋዛ የመገንባት ሐሳብና የኔትናያሁ ጋዛን ወደ ፍርስራሽነት መለወጥ መገጣጠሙ፣ መሰል ዓውዳሚነት በ‹ዌስት ባንክ›ም መጀማመሩ፣ ሁለቱ ሰዎች ቀደም ብሎ ልብ ለልብ ተግባብተው ነበር ወይ የሚል መመራመርን የሚጭር ነው፡፡በተለይ ጆርዳንና ግብፅ ፍልስጤሞችን በመቀበል እንዲያግዙ ትራምፕ ሲጠይቅ፣ ከአሜሪካ በሚያገኙት ወፍራም ዕርዳታ ጋማቸውን መያዙ ነበር፡፡ የኋላ ኋላ እንደተሰማው ወደ አፍሪካ ቀንድ አካባቢ መመልከቱ ያው ‹እንደምውልልህ..› ወይም ‹ውለታዬን ከፈለግህ ዋልልኝ› ነው፡፡ በአሜሪካ በኩል ሶማሌላንድን እንደ አገር የማወቅ ነገርም በብላሽ የማይገኝ ይመስላል፡፡ ትራምፕ የጠየቀውን የአስፍሩልኝ ጥያቄ ለመቀበል የሚፈቅድ አገር ማግኘት እጅግ ከባድ የሚሆነው፡፡ ለዚህ ዓይነት ተግባር በገንዘብ የሚገዛ አገር ስለማይኖር አይደለም፡፡ ለስደተኛ ማራገፊያነት ተግባር አለሁ ያለና አፍሪካን ያስገመተ አገር በአፍሪካ መከሰቱም ይታወቃል፡፡ የፍልስጤሞች ጉዳይ ግን የተለየና ውስብስብ ጣጣ ያለበት ነው፡፡ ከእስራኤል ተጎራባች አገሮች መሀል እሺ የሚል የጠፋው በጥቅም የሚገዛ ስለሌለ ሳይሆን፣ ያንን ተግባር መቀበል እሳት ውስጥ መግባት ስለሆነ ነው፡፡በጥቅም ለፍልስጤሞች መሥፈሪያ ሥፍራ ለመስጠት የሚከጅል አገረ መንግሥት፣ ሰላምን ይሰናበታታል፡፡ ምክንያቱም ፍልስጤሞች ተሰደውም፣ ‹‹አገራችንን!!..›› ማለታቸውና መታገላቸው ይቀጥላል፡፡ ከፍርስራሽ ጋር እዚሁ እንቀበራለን እስከ ማለት አለመበገራቸው ለዚህ አንድ ምስክር ነው፡፡ ጋዛ ላይ የተቀደደ መንገድ ‹ዌስት ባንክ› እንደሚያደርስም ያውቁታልና ‹‹ነገ በእኔ›› ሁሉንም ያነቃል፡፡ እንደ ግብፅና ጆርዳን ያሉ የአሜሪካን ዕርዳታ በቢሊዮን ዶላር ቤት የሚቀበሉ አገረ መንግሥታት መሥፈሪያ ለመሆን ቢስማሙ የፍልስጤሞችንም የዓረቦችንም ምሥጋና አያገኙም፡፡ የፍልስጤሞችን ባለ አገርነት በገንዘብ የሸጡ ከሐዲዎች ተደርጎ መኮነን ይከተላቸዋል፡፡ የራሳቸው ሕዝብ በተቃውሞ ይነሳባቸዋል፡፡ ከእስራኤል መንግሥት ጋር የነበረው ግብግብ ወደ እነሱም ይጋባል፡፡ የሂስቦላህና የሐማስ ዓይነቱ ጥቃት የእነሱን መንግሥታት ዒላማ ያደርጋል፡፡ የአሜሪካንንና የእስራኤልን ወታደራዊ ዕርዳታ እየተመገቡና ተቃዋሚያቸውን እየደቆሱ አገዛዞቻቸውን ለማቆየት ቢጥሩ ደግሞ፣ የአሜሪካና የእስራኤል የእጅ አዙር ጦርነት ጠመንጃና ሜዳ ሆኑ ማለት ነው፡፡ እንዲህ ያለ ሲዖል ውስጥ መግባት የሚሻ አገር ይገኛል ብሎ ማሰብ የማይመስል ነው፡፡ ቢገኝ እንኳ ወዲያው በውግዘት መደንበሩ የማይቀር ነው፡፡ፍልስጤሞችን ግጥጥ ባለ አካሄድ ነቅሎ መዝናኛ ከተማ መገንባት የማይሳካ ዕቅድ ከሆነ ምንድነው የተፈለገው? ከፖለቲካ አኳያ የአሜሪካ – እስራኤል ጦርነት በጦር ወንጀል በዘር ማጥፋት፣ ወዘተ የተነሳበትን ክስና ውግዘት ከዓለም አቀፍ መድረክ ማባረር አንዱ ነው፡፡ በደቡብ አፍሪካና በዓለም የወንጀል ፍርድ ቤት ላይ የተሰነዘረውም የአሜሪካ ልምጭ ‹ዋ፣ አንድሽ ትንፍሽ ትይና!!›› የሚል መልዕክት የሚረጭ ነው፡፡የመጀመሪያው ተኩስ አቁም ስምምነት ወደ ዘላቂ ሰላም ወደሚወስደው ሁለተኛው ምዕራፍ ሳይራመድ እንዲዘገይ ከመደረጉም ባሻገር፣ እስራኤል በዚሁ በመጋቢት 9 ቀን አካባቢ ሌላ ጥቃት ከፍታለች፡፡ ተኩስ ማቆም ያዝ ለቀቅ እየተደረገ በሚመላለስ ጥቃት አማካይነት፣ የሰቆቃ ኑሮና ውድመት እየሰፋ፣ መብራትና ውኃን ጨምሮ ነፍስ አድን ዕርዳታ የማግኘት ዕድል እየተሸመቀቀ፣ ከባሩድ ውጪ ያለው አጎሳቋይ ኑሮ ራሱ ገዳይ/ረፍራፊ እየሆነ፣ ፍልስጤሞች ሳይሰደዱ በመርገፍም ሆነ ሞትን በመሸሽ እየተሰደዱ ይመናመናሉ፡፡ ከዚህም ጋር ‹‹የሁለት አገረ መንግሥት መፍትሔ›› ጥያቄም ሆነ የታጠቀ ትግል የማካሄድ ፍላጎት ይዝላል፡፡ ይህ አንዱ ፍላጎት ይሆን?ፍልስጤሞችን ከአገራቸው ነቅሎ ሌላ ቦታ የማሥፈርና እነ ጋዛን የመሞጭለፍ ዕቅድ አፍጥጦ ሲመጣ፣ ቀድሞ የአሜሪካ – እስራኤል ግፎችን በመፋረድ ላይ አትኩሮ የነበረ የቅዋሜ ድምፅ ጋዛን ወደ ማዳን ትግል ይንሸራተታል፡፡ በአሜሪካና በእስራኤል ላይ የመልሶ ግንባታ ካሳ የመጣልም ጉዳይ ከአጀንዳ ውጪ ሆኖ፣ መልሶ ግንባታን በዓረቦችና በሌሎች ደጋፊዎች አማካይነት የማካሄድ ነገር እልሃዊ ትግል ሆኖ ያርፋል፡፡ ይህም ሌላ የውስጠ ወይራ ፍላጎት ሊሆን ይችላል፡፡ትራምፕ እንደ ጮሌ ነጋዴ ትልቅ የዋጋ ጥሪ ሲጠራ (ፍልስጤሞች ተነቅለው የቱሪዝም ከተማ ልገንባ ሲል) ማግኘት የፈለገው፣ ዓረቦቹ ‹ፍልስጤሞች አይነቀሉም፣ የፈረሰችውን ጋዛ እኛ እንገነባለን› የሚል ውሳኔ ይዘው ላይ ታች ሲሉ፣ በግልፅና በሥውር ጥቃት ፍልስጤማውያን ማቀውና ተስፋ አጥተው ‹‹የውዴታ›› ስደት ሲሳይ የሆኑበትን ውጤት ይሆን? እነ ግብፅ ጋዛን ተባብሮ የመገንባት እንቅስቃሴን ከዓረቦች ጋር ሲወስኑ የሥውር መልዕክተኛ ሚና እየተጫወቱ ወይስ የትራምፕን ፍላጎት እየተፃረሩ? እውነት የት አካባቢ እንዳለች ወደፊት ይጠራል፡፡ እነ ግብፅ የሚያገኙት ነባር ዕርዳታ መቀጠል አለመቀጠልም ሆነ መኮማተርና ማደግ ሚስጥር ጠቋሚ ይሆናል፡፡ ያም ሆነ ይህ ፍልስጤሞችን መቆጣጠር በሚያስችል ደረጃ ከጋዛ መንቀል፣ ጋዛን ለነዋሪዎቿ መልሶ ከመገንባት ተጠያቂነት ማምለጫ ታክቲክ ከመሆን በላይ ያለፈ፣ በራሱ የሚፈለግ ግብ ሆኖ የተያዘ ይመስላል፡፡ ፍልስጤሞችን አፍሪካ ቀንድ አካባቢ የማሥፈር ፍላጎትም የዚህ መገለጫ ነው፡፡ የትኛውም አገር፣ ተቸግረው የመጡበትን ስደተኞች በገዛ ፈቃደኝነቱ ከመታደግ ውጪ፣ የጥቅም ልውውጥ አድርጎ የሴራ አጀንዳ ፈጻሚ ቢሆን፣ ለራሱም አገር ለቀጣናውም ሰላም ጠንቅ መሆኑ አይቀርም፡፡የ‹ዩክሬን – ሩሲያ› ጦርነትአሜሪካንን ጨምሮ ብዙ ተሳታፊ ያለበትን በዩክሬን ሜዳ ላይ የሚካሄድ ጦርነት ለማስቆም ዶናልድ ትራምፕ የሚያደርገው ጥረት የምር ነው፣ ጦርነቱን አያምንበትም፡፡ አሜሪካ እስካሁን ያደረገችውን ዕርዳታ ይቆጭበታል፡፡ የኔቶን ማርጀትና አላስፈላጊነትን ቀደም ሲልም ያመነበት አቋሙ ነው፡፡ ሩሲያ ለአሜሪካና ለከበርቴው ዓለም የሥርዓት ጠላትም ሆነ አስፈሪ የንግድና የቴክኖሎጂ ተቀናቃኝ እንዳልሆነች ተገንዝቧል፡፡ ከሩሲያ ጋር ለስላሳ ‹‹ወዳጅነት›› አበጅቶ፣ የዲፕሎማሲ ግንኙነትንም ወደ ነበረበት መልሶ፣ የኔቶ ዓይነት አጋርነት መፍጠር የሚፈልገው በኢንዶ – ፓስፊክ አካባቢ የቻይናን አስፈሪ ተፎካካሪነት ለመመከት ነው፡፡ ብዙ የንግድ ትስስር ባለበት በቻይና ዙሪያ የኔቶ ዓይነት ጎራ ማበጀትም ሆነ የአውሮፓውን ጦርነት አስቁሞ ዘላቂ ሰላም መፍጠር ግን ቀላል ተግባር አይደለም፡፡አውሮፓ ውስጥ እየተካሄደ ያለውን ጦርነት በማስቆም ጥረቱ ውስጥ ትራምፕ እንደ ልማዱ የአሜሪካንን የንግድ ጥቅም አልረሳም፣ ከዩክሬይንም ከሩሲያ ጋር የጥቅም ውጥን ፈጥሯል፡፡ በዚሁም ምክንያት ሁለቱም ወገኖች ከጦርነቱ መቆም የሚፈልጓቸውን ነገሮች የማቻቻል ዕዳ አለበት፡፡ የዩክሬንን ገለልተኛነት (የኔቶ አባል አለመሆንን) የጋራ መስማሚያ ማድረግ ላይከብድ ይችላል፡፡ ከዩክሬይን የተቀነሱ መሬቶች ላይ ያለውን ውዝግብ ማስታረቁ ግን ቀላል አይሆንም፡፡ ምክንያቱም የኃይል ሚዛን ካስከተለው ለውጥ ባሻገር የታሪክ ሰበዞችም አሉበት፡፡ በዚህ ላይ ትራምፕ ሊወስድ የሚችለው አቋም በራሱም ፍላጎት ላይ እንዳይባርቅ ይሻል፡፡‹ኔቶ መስፋፋቱን ማቆም አለበት፣ ከሩሲያ ደጃፍ ይራቅ› የሚል አቋም ለመያዝ ትራምፕ ችግር የለበትም፡፡ ሰሜን አሜሪካ አካባቢ ከአሜሪካ ውጪ ሌላ ኃያል እንዲደርስ አይፈልግምና፡፡ ግሪላንድን በመያዝም ረገድ ከአውሮፓዊቷ ዴንማርክ ይበልጥ ‹‹ባለ መብት›› አድርጎ የሚቆጥረው አሜሪካን ነው፡፡ ቀደም ሲል ጀምሮ ‹‹ሩሲያ ብዙ ካርዶች በእጇ እንዳሏት››፣ ‹‹ድርድር፣ የቀድሞ ሁኔታን ከመመርኮዝ ይልቅ ወቅታዊ እውነታን ግንዛቤ ውስጥ የሚያስገባ ስለመሆኑ›› ሲነግረን፣ በተዘዋዋሪ ግሪንላንድ ራስ ገዝ ከመሆን አልፌ በሙሉ ነፃነት ራሴን ለማስተዳደር ወስኛለሁ ብትል እንኳ፣ በግዙፏ ደሴት ውስጥ አሉ የሚባሉትን እነ ዩራኒየም እያሰበ ወደ አሜሪካ ከመቀላቀል ልቡ እንዳላረፈ እየነገረንም ነው፡፡ መካከለኛው ምሥራቅን በተመለከተም፣ የፍልስጤም የይዞታ ሒሳብ አሁን ባለው እውነታ ላይ የተመረኮዘ እንዲሆን/የ‹ሁለት አገረ መንግሥትነት መፍትሔም› አሮጌ ነገር ስለመሆኑ በተዘዋዋሪ እየነገረን ነው፡፡ከዩክሬን የሄዱ መሬቶችን በአግባቡ ያላሟላ የሰላም ውል ለዩክሬይን መንግሥትም ሆነ ለአውሮፓ ኃያላን ትልቅ የፖለቲካ ኪሳራ ነው፡፡ ሰላምን ገፍትሮ ጦርነቱን ለመቀጠል መሞከርም የአሜሪካ አጋዥነት በሌለበት ሁኔታ ትልቅ የገንዘብ ወጪና የኢኮኖሚ ጣጣ የሚያመጣ፣ የወታደራዊ አቅምንም የሚፈትን ነው፡፡ ከንዋይና ከኢኮኖሚ ቀውስ ጋር ተያይዞ የሚመጣውም ፀረ ጦርነት የሕዝብ ቅዋሜ፣ እንደ ቀድሞው በዝምታ ያልተለሰነና አስፈሪ ሊሆን ይችላል፡፡ትራምፕ ከሩሲያ ጋር ‹‹ሰላማዊ›› ግንኙነትን በማሻሻል፣ ሩሲያ ጠላት አለመሆኑን ካሳየው በላይ፣ ታዋቂው ጄፍሪ ሳክስ (ፕሮፌሰር) የአውሮፓ ኅብረት ፓርላማ ጠርቶት ውሸትና እውነቱን እየገላለጠ፣ የሕፃን ሥራ ያህል አስቂኝ የሆነውን ‹ሩሲያ ሶቪየት ኅብረትን መልሶ ሊገነባ ነው› የሚል ዓይነቱን ፕሮፓጋንዳ ዕርባና ቢስነት እያሳየ፣ የአውሮፓ ኅብረት ከአሜሪካ ኋላ ተለጣፊ መሆን የኅብረቱን ትልቅነት አዋራጅ ስለመሆኑ እያስጤነ፣ እንደ ልጆች የሰጣቸው ትምህርት በአውሮፓ ሕዝብ ውስጥ የመስረፅ ዕድል አግኝቷል፡፡ ተመሳሳይ አንቂ ትምህርት በሌሎች ዕውቅ ምሁራንም ለመስጠት በቅቷል፡፡ እናም ‹‹ሩሲያ በወራሪነትና በተስፋፊነት የአውሮፓ አደጋ ነች›› ባዩ ፕሮፓጋንዳ በአሁኑ ደረጃ ተቀድዶ ተስፋፊውና ጦርነት አነሳሹ ኔቶ መሆኑ፣ ኔቶን አስፋፍቶ ሩሲያን ማፈን የአሜሪካ አጀንዳ እንደነበር፣ በዩክሬይን ኔቶን ልቀላቀል ባይነትም ውስጥ የሲአይኤ እጅ እንደ ነበረበት፣ አውሮፓ ኅብረትም የንግድ ባልንጀራውን ሩሲያን በአሽጊ ጠላትነት መጥመዱ የአሜሪካ አጀንዳ ተቀጢላነት ውጤት እንደሆነ እየተጋለጠ ይገኛል፡፡ በዚህ ሁኔታ ውስጥ የእንግሊዝ፣ የጀርመንና የፈረንሣይ መሪዎች ከሰላም ይልቅ የኃይል ሚዛን እስኪቀየር ጦርነቱን የመግፋት አባዜ ሲያነጫንጫቸው መታየታቸው ሌላ ቅሌት ነው፡፡ ከወደ ፈረንሣይ የ‹ሊበርቲ›ን ሐውልት መልሱልን አይመጥናችሁም የሚል ድምፅ ከአንድ ፖለቲከኛ መሰማቱና ከአሜሪካ በኩል ደግሞ ‹አሜሪካ ባትደርስላችሁ ኖሮ ይሄን ጊዜ ጀርመንኛ ተናጋሪዎች በሆናችሁ ነበር› የሚል መልስ ሲወረወር መሰማቱ፣ ፖለቲካው ወደ ውሪ ብሽሽቅም እየወረደ እንዳለና በሁለቱም በኩል በግፍ ጦርነት እጃቸው እንደቆሸሸ ለማየት እንደተሳናቸው የሚጠቁም ነው፡፡ዘለንስኪና የአውሮፓ ኅብረት በጦርነቱ መቀጠል ፈለጉም አልፈለጉም፣ እየተፈለቀቀ ባለው ግንዛቤ የሕዝብ ተቃውሞና ተጠያቂነት ሊነሳባቸው ይችላል፡፡ የሰላሙ የውል ነጥቦች ፍትሐዊ አይደሉም በሚል ማማሃኛ ጦርነት ቢቀጥሉ፣ ትራምፕ የዩክሬንን ስደተኛ የመመለስ ማስፈራሪያ አንስቶ ከሕዝብ ተቃውሞ ጋር ሊያፋጥጣቸው የሚችልበት ካርድ አለው፡፡ ከዚህ ቀደምም ብቅ አድርጎት ነበር፡፡ የሩሲያና የዩክሬይን የሰላም መፍትሔ የሚገኘውም የሰላም አንቀፆች (የመሬት ምለሳ) ግብግብ ላይ ሳይሆን፣ ዛሬ የፈጠሩትን የተሳሳተ ጠላትነት ቀደው በታሪክ ዝምድና ብዙ የጋራ ቅርስ ያፈሩ ባልንጀሮች መሆናቸውን ከማስተዋል ነው፡፡ ያንን አስተውለው ባልንጀራምነትና ዘመዳምነታቸውን ወደ መመለስና ወደ መንከባከብ ሲያመሩ መሬት ነክ ውዝግቡም ይቃለላል፡፡ከጦርነቱ አፈታት ውጪ የግሪንላንድ ጉዳይ አውሮፓና አሜሪካን ሊያነካካ የሚችል አንድ ጉዳይ ነው፡፡ ከግሪንላንድና ከዩክሬይን አውሮፓ ጉዳይ ባሻገር፣ ሠፈር ያልለየ የንግድ ጦርነት አለ፡፡ ትራምፕ በሪፐብሊካን አገረ ገዥዎች ማኅበር ግብዣ ላይ በተገኘ ጊዜ (የካቲት 2017) ከእግዜር፣ ከሃይማኖትና ከፍቅር ቀጥሎ የሚወደው ቃል ‹ታሪፍ› መሆኑን ተናግሮ ነበር፡፡ አጋርና ተቀናቃኝ ባላበላለጠ አኳኋን በታሪፍ ያስፈራራል፡፡ በታሪፍ ይሸነቁጣል፡፡ ዋጋ ቀንሱ፣ ለአሜሪካ ብዙ እንደምትሸጡ ሁሉ ከአሜሪካም በደንብ ግዙ ለማለትም ሆነ አሜሪካ ውስጥ ማምረቻ ክፈቱ ለማለት የታሪፍን ልምጭ ያነሳል፡፡ በድንበር የሚሠርጉ ወንጀለኞችን/ስደተኞችንና አደገኛ የሱስ ቅመሞችን አግዱ ለማለትም ታሪፍን ይጠቀምበታል፡፡ የዶላርን ዓለም አቀፋዊ መገበያያነት ለመጉዳት እንሞክራለን በሚሉም ኃይሎች ላይ ወፍራም ታሪፍ ለመጣል ዝቷል፡፡በትራምፕ የንግድ ጦርነት የተበሳጩ ሰዎች፣ በመንግሥት መሪነት ደረጃ ላይ ያሉ ጭምር፣ ‹‹ታሪፍ በመጨመር የምትጎዳውና ጭማሪ የምታስከፍለው የገዛ ሕዝብህን ነው›› እያሉ ሲወቅሱና ሰውዬውን የኢኮኖሚ ሀ፣ ሁ ያልገባው አድርገው ሲያቃልሉት ተደጋሞ ተሰምቷል፡፡ ትራምፕ በታሪፍ ጭመራ የሚያከስረው የራሱን ሕዝብ ከሆነ ታዲያ ምን አንጨረጨራችሁ ቢባሉ፣ በኤክስፖርት ዕቃቸው ላይ የሚደርሰውን የተገዥነት መኮማተር አይናገሩም፡፡ ትራምፕ ታሪፍ ጨመርኩ ሲልም እንደ እሱ ሁሉ እነሱም ከመጨመር አይመለሱም፡፡ ያም ሆነ ይህ፣ የተዛቡ የንግድ ጥቅሞችን በማለዘብና በማስተካከል ከታሪፍ መተናነቅ እስካልወጡ ድረስ ሁሉንም ተፋላሚ የሚጎዳ ውጤት ሊከተል መቻሉ እውነት ነው፡፡እዚህ ያነሳሳናቸው ጉዳዮች ወዴት እንደሚያመሩ ከወዲሁ ለመገመት አይቻልም፡፡ በትራምፕ ላይ ከአገር ውስጥ እስከ ዓለም ዙሪያ ሊነሳሳ የሚችል ተቃውሞ፣ በአውሮፓና በዩክሬይን ውስጥ የሚነሳ ሕዝብ – ገብ የተቃውሞና የድጋፍ ሚዛን፣ ጉዳዮችና የቀውስ ሠፈሮች አንዳቸው በሌላቸው ላይ የሚፈጥሩት ጫና፣ አገሮች የሚወስዷቸው የመከታ ዕርምጃዎችና የአጋርነት ሽግሽጎች፣ በአሜሪካ ዕርዳታ መቋረጥ ደካማ አገሮች ውስጥ የሚደርሱ ዱብ ዕዳ ችግሮች ቀውሶችና ከዚያ መውጫ አማራጭ ማግኘት/መፍጠር መቻል አለመቻላቸው፣ የአሜሪካ የሁለት ዓመቱ የምርጫ ጊዜ ይዞት ሊመጣ የሚችል ለውጥ መኖር አለመኖር ሁሉ፣ በነገሮች አካሄድና ውጤት ላይ ቀጥተኛና ኢቀጥተኛ ሚና ይኖራቸዋል፡፡ ለአንዱ ቀውስ የሚወሰድ መፍትሔ ሌላው የቀውስ ሠፈር ውስጥ ተፅዕኖ ሊያሳርፍ ይችላል፡፡ አንዱ ጉዳይ አካባቢ የሚፈጠር የቁጣ መባባስ፣ ሌላውም ዘንድ ሙቀት ሊያጋግል ይችላል፡፡ወደ ፊት የሚሆነውን ነገር ከመጪው ጊዜ ብንጠብቅም፣ የአገሮች ንግዳዊም ሆኑ ደኅንነት ነክ ጥምረቶች/ትስስሮች በፊት በነበሩበት አኳኋን አይቀጥሉም፡፡ የጥገና፣ የሽግሽግና የአዳዲስ ትስስር ለውጥ ሊያሳዩ ይችላሉ፡፡ የመካከለኛው ምሥራቅ ፖለቲካና የህልውና ትግል በአሮጌው ዘይቤ አይቀጥልም፡፡ የአውሮፓው ጦርነት ከቆመ ሩሲያን የምዕራብና የምሥራቅ አውሮፓ አስፈሪ ጠላት አድርጎ የመሣል ፕሮፓጋንዳና የኔቶ ተስፋፊነት አብሮ የሚከስር ይመስላል፡፡ የትራምፕ የሥልጣን ዘመን አልቆ ከትራምፕ የተለየ ፖሊሲ አለን ብለው ዴሞክራቶች ሥልጣን ላይ ቢወጡ የአሜሪካና የካናዳ/ የአውሮፓ ግንኙነት ቀድሞ ወደ ነበረበት ደረጃ እንዳለ አይመለስም፡፡ ‹‹የፆታ የግል መብትነት›› እንደነበር ተመልሶ የሕፃናት መደበኛ ትምህርት ድረስ እገባለሁ ቢል በአሜሪካ ውስጥ በቀላሉ የማይጠፋ ውዝግብ መፍጠሩ አይቀርም፡፡ የአሜሪካ የውጭ ተራድዖ ተመልሶ ቢመጣም ሥምሪቱና መጠኑ እንደ በፊቱ መሆኑ አጠራጣሪ ነው፡፡ ተመድ ስለዕርዳታ ማነስ ከማውራት ፈንታ አስተዳደራዊ ወጪ የበዛበትን የተንዛዛ መዋቅሩን በማቀላጠፍ የገንዘብ ሥምሪቱን ከተልዕኮዎቹ ጋር ማሳለጥ ይገባዋል፡፡ ታዳጊ አገሮችም የሚያዋጣቸው ራሳቸውን በራሳቸው ለመርዳት በሚያስችል ደረጃ የአስተዳደር ሥርዓታቸውን ከብክነትና ከዘረፋ ማፅዳት፣ የውስጥና የቀጣና ሰላማቸውንና ድግግፋቸውን ማጎልበት ነው፡፡ከአፍሪካ ቀንድ ራስ አገዝነትንና ዘመዳምነትን የሚያስተጋባ ጮራ ይፈነጥቅ ይሆን? ከዕርዳታ ምርኮኝነትና በውጭ እጅ ከመታመስ መላቀቅ፣ በዛሬው ወቅት አፍሪካ ኅብረት፣ የአፍሪካ አካባቢያዊ ቀጣናዎችና አገሮች የሚፈተኑበት የአቅም ግንባታ ትግል ነው፡፡ በተለይ የኮንጎ ኬንሺያሳና የሱዳን ሰላም የማስገኘት ጉዳይ፣ ከውጭ ጣልቃ ገብነት ጋር የተያያዙ ጠንቀኛ መዘዞችን የመመከት ጉዳይ ነው፡፡ እየተቃና ባለ ለውጥ ላይ ያለችው ኢትዮጵያም፣ ለአካባቢዋና ለአፍሪካ ራስ አገዝነትና ሰላም ምሳሌ የሚሆን አስተዋፅኦ የማድረግ ዕድል መዳፏ ላይ አላት፡፡ በኤሌክትሪክ መሠረተ ልማት አካባቢዋን የማያያዝ ጥረቷ፣ ሽብርን የመታገል ጠንካራ ልምዷና ቁርጠኝነቷ፣ በጎረቤት ውስጥ የሚከሰቱ መንግሥታዊ ቱግታዎችን በትዕግሥትና በውይይት የማብረድ ልምምዷ፣ ከቀጣናዋ አገሮች ጋር በኪነ ጥበብና በባህል ጭምር የምታደርገው መስተጋብር ሰላምና መተጋገዝን የሚያግዙ ናቸው፡፡ በዚህ በረመዳን ሰዓት በቤተ መንግሥት የተካሄደው፣ ዕለታዊ የፆም ፍቺን ከተለያዩ አገሮች ከመጡ ውስን ስደተኞች ጋር የመቋደስ ተግባርም፣ አዎንታዊ በሆነ ብዙ መልዕክቱ የትንሽ ትልቅ ነው፡፡ ዶናልድ ትራምፕ ወደ ሥልጣን መጥቶ ዕርዳታዎችን ከመሸምቀቁ አስቀድሞ ኢትዮጵያ የጀመረችው ከዕርዳታ አንጋጣጭነት የመላቀቅ ዕቅዷና ትግሏ ከወቅቱ የዕርዳታ መኮማተር አኳያ ጉልህ መርሐ ግብር ነው፡፡ የኢትዮጵያን የውስጥና የቀጣና ሰላም የሚቀናቀኑ ሥውር እጆችን በጥበብ ማምከን ሌላው ፈርጅ ነው፡፡ በዚህ በመጨረሻው ፈርጅ ውስጥ የትግራይ ሕዝብና የኢትዮ – ኤርትራ ሕዝቦች ትግል ልዩ ቦታ አለው፡፡ሀ). የትግራይ ጊዜያዊ አስተዳደር መራዘም የሥልጣን ጥማትን ለመደለል ወይስ የትግራይ ሕዝብ ለዴሞክራሲ እንዲዘጋጅ?የትግራይ ሕዝብና ወጣት በተለያየ የሚዲያ ቀዳዳ፣ በስብሰባዎችና በሠልፎች ነፃነትን ሲተነፍስ፣ ቁስሉን ሲናገር፣ የፕሪቶሪያው ስምምነት እንዲፈጸም ሲጮህ፣ በአፈና ሥርዓት መቀፍደድና ጦርነት በቃኝ ሲል ሰምተናል፣ አስተውለናል፡፡ የአፈናና የጦርነት ፍላጎት ማግሳት ሲጀማምርም፣ ከፖለቲከኛ እስከ ካድሬ ድረስ ከከፍተኛ የጦር መሪዎች እስከ ታጣቂዎች ድረስ እንቢታ በተለያየ መልክ ሲገለጥ ዓይተናል፡፡ ይህ የትልቅ ጉዞ ጅምር ነው፡፡ ብዙ ፍዳ ላየውና እስከ ቅርብ ጊዜ ድረስ ከጥርነፋ የተለየ ነገር ላላየው የትግራይ ሕዝብ በጣም ውድ ጅምር ነው፡፡ባለፈው ሰሞን፣ አንዳንድ የማኅበራዊ ሚዲያ/ዩቲዩብ ተንታኞች፣ የሚራዘመው የጊዜያዊ አስተዳደር ሥልጣንና ግጭት በጠማው ቡድን ሰው ይመራ ሲሉ ተሰምተዋል፡፡ ይህንን ሐሳብ የሰነዘሩትም ቡድኑ ወደ ግጭት/ጦርነት እንዳይሄድ ቢበጅ ብለው ነው፡፡ ሥልጣንን ለጉቦነት ያቀረበውን ሐሳባቸውን ሲነግሩንም የእነ ደብረ ጽዮን ጆሮ እንዳይሰማቸው በሆነ ነገር የደፈኑ ወይም የዴሞክራሲ ልምምድን እንዳያወላክፉ አፍዝ አደንግዝ ያዞሩባቸው ይመስላሉ፡፡ ይህ ቡድን ሥልጣን ቢመራ፣ የተሰነጣጠቀ የካድሬና የአንድ ለአምስት የአፈና መዋቅሩን ጠጋግኖ መጪውን ምርጫ የእሱ ‹‹ድል›› ለማድረግ ቢያንስ በሽፍንፍን ሥራ ከመዘጋጀት አይተኛም፡፡ ሥልጣን ላይ አስቀምጦ ከዚህ ቡድን ሴራ ጋር ዓመት ሙሉ መላፋትም ኪሳራ ነው፡፡የሚፈለገው እስከ መጪው ምርጫ ባለው ጊዜ ውስጥ የትግራይ ሕዝብ በኑሮው እያገገመ ለዴሞክራሲ እንዲዘጋጅ ነው፡፡ ይህም በነፃነት መተንፈስን፣ ከተለያዩ ሐሳቦችና ፓርቲዎች ጋር መተዋወቅን፣ በፓርቲም ሆነ በአውራጃዊ ታማኝነት ያልተሰነከለ፣ ለፖሊሳዊ ግዳጁ ብቻ ከሚታመንና ለሕጋዊው መንግሥት ብቻ ከሚታዘዝ ሕግና ሥርዓት አስከባሪ አውታር ጋር መተዋወቅ ነው፡፡ለዚህ ልምምድ መነሻ የሚሆን ሁኔታም አለ፡፡ የጦርነት እንቢታ በትግራይ አጠቃላይ ህሊናዊ እውነታ መሆኑ ከአካባቢው ነባራዊ ኑሮ መድቀቅ ጋር የሚስማማ ነው፡፡ የትግራይ ሰላም ፈላጊነት በፍዳ የመመረር ውጤት ብቻ አይደለም፡፡ መቃናት በቸገረው የሕወሓት አንጃ ውስጥ ምን ያህል ለሕዝብ ከማሰብ መፋታት፣ ምን ያህል ዓይን ያወጣ ዘራፊነትና የሥልጣን ጥመኝነት እንደ ለማ፣ ይህንን ቡድናዊ ጥቅመኝነት ለማሳካትም ምን ያህል ኃፍረት የማያውቅ በሕዝብ ደም የመነገድ ርኅራኄ ቢስነት እንዳለ ባገጠጠ ደረጃ አስተውሏል፡፡ የጊዜያዊው የእስካሁን ፕሬዚዳንት ደጋግሞ እንደተናገረውም፣ ጠብ ፈላጊዎቹ ፖለቲከኞችና የጦር ሰዎች ጥቂት ናቸው፡፡ ሕዝብ በጥቅሉ ሰላምንና የፕሪቶሪያን ስምምነት ሙጥኝ ባለበትና የሕወሓትን ነውሮች ባስተዋለበት ሁኔታ ውስጥ፣ መንግሥት ሰላም ነሺ ነገሮች የትና የት እንዳሉ አበጥሮ የሚያውቅ መረጃ እንደማይቸግረውም መገመት ምኞታዊ መሆን አይደለም፡፡ከዚህ ሁሉ ተነስተን፣ ግጭት ፈላጊዎች ቢከሰቱ ታጣቂው ራሱ ይዞ/አጥምዶ ሊያስረክብ የሚችልባቸው ዕድሎች እንዳሉ፣ ያ ባይሆን ሕዝብ መደበቂያ እንደማይሆናቸውና በሕዝብ ድጋፍ የመለቀማቸው ዕድል ከፍተኛ እንደሆነ ማሰብ ይቻላል፡፡ ሰላም ነሺዎች ግጭትን ሞከሩትም በንግግር ረገቡም፣ ትጥቅ አስፈትቶ የማቋቋም ተግባርን ማካሄድና ለተከታዩ ጊዜያዊ አስተዳደር የሚያስፈልገውን ሕግና ሥርዓት አስከባሪ ኃይል የማዘጋጀት ተግባር ሊዛመዱ (ሊተጋገዙ) የሚችሉበትን ወርቃማ ዕድል አጠቃላይ ሁኔታው ይፈቅዳል፡፡ ጦርነትን/ በሕዝብ ላይ መተኮስን እንቢ ያለና የፖለቲካ ቡድን ታማኝነትን ካቴና የበጠሰ ታጣቂ እስከ ተበራከተ ድረስ፣ ከዚያ ውስጥ ለፖሊስ ሙያ የሚታመን መመልመልና በሥራ ላይ እያሠለጠኑ ማቃናት የሚቻል ነው፡፡ በዚህ ረገድ የሚካሄደው የሰው ኃይል እንዳይላሽቅ የትግራይ ሕዝብ ለለውጥና ለሰላም ያለው ውድና ትኩስ ፍላጎት ነቅቶ ይጠብቃል፡፡ በተረፈ የጊዜያዊ አስተዳደሩ የአካታችነት ስፋት እስከ ምን ድረስ እንደሚሆን የእኔ መቀባጠር አስፈላጊ አይደለም፡፡ የፖለቲካ አየሩ ተለውጧል፡፡ የትግራይ ሕዝብ የሰላም፣ የነፃ ትንፋሽና ሁሉን አማራጭ የመስማት ፍላጎት በአየሩ ውስጥ ይላወሳል፡፡ በሌላ አነጋገር አስተዳደሩ ምን ያህል አካታች መሆን እንደሚገባው አየሩ ራሱ ከጊዜ ጊዜ በሚያሳየው የሁኔታዎች አካሄድ ራሱ ለራሱ ይናገራል፡፡ለ) የኢትዮ – ኤርትራ የዝምድናና የጋራ ጥቅም ድምፅ ከፍ ይበል!!ከግማሽ ምዕት ዓመት ቅኝ የመያዝ ታሪክ ውጪ የባህር ምድር ታሪክ የኢትዮጵያ የረዥም ዘመን ታሪክ አካል ነበር፡፡ጣሊያን ‹‹ኤርትራ›› ብሎ ባህር ምድርን ቅኝ በያዘበትም ዘመን ብዙ ሰዎች አገሬ ወደ የሚሏት ኢትዮጵያ እየመጡ፣ እንደ ባዕድ መታየት በሌለበት አኳኋን፣ በየትኛውም የኢትዮጵያ አካባቢ በየትኛውም የግል መስክም ሆነ በመንግሥት ሲቪልና ወታደራዊ ሥራ ውስጥ ሁሉ ሲሳተፉ ኖረዋል፡፡ በኢትዮጵያ የሥራዎች ታሪክ ውስጥ፣ በኢትዮጵያ የተራ ኑሮ፣ የመኳንንትነት/የገዥነትና የሀብታምነት ታሪክ ውስጥ፤ በኢትዮጵያ የፖለቲካ፣ የአርበኝነት፣ የጦርነትና የመስዋዕትነት ታሪክ ውስጥ፤ በኢትዮጵያ የዝመናና የለውጥ ታሪክ ውስጥ ሁሉ አሉበት፡፡እናም የጣሊያን ቅኝ ገዥነት ተሸንፎ፣ የኤርትራን የወደ ፊት ዕጣ ለመወሰን የሁለተኛው የዓለም ጦርነት ባለ ድል አገሮች የሕዝቡን ፍላጎት ባስጠኑበት ጊዜ አብዛኛው ሰው ከኢትዮጵያ ጋር መጎዳኘትን/መቀላቀልን ፈላጊ መሆኑ የሚያስገርም ዱብ ዕዳ አልነበረም፡፡ኢትዮጵያና ኤርትራ በፌዴሬሽን የመቀላቀል መፍትሔ አነሰም በዛም አብላጫውን የአንድነትና ሌሎች ፍላጎቶች ለማቻቻል የሞከረ ነበር፡፡ ቀደም ብሎ እንደተንፀባረቀው ኤርትራን ከኢትዮጵያ የመለየት/እንዲያውም ወደ ዓረባዊነት የመሳብ ውስጣዊ ንዑስ ዝንባሌዎች ነበሩ፡፡ እዚሁ ዝንባሌ ላይ የሚያደሩ የውጭ ፍላጎቶችም ነበሩ፡፡ በነፃነት ትግል ስም ኤርትራን ዓረባዊ የማድረግ እንቅስቃሴ የተጠነሰሰውም ቀደም ብሎ ፌዴሬሽኑ ሳይፈርስ ነበር፡፡ የኢትዮጵያ ንጉሠ ነገሥት መንግሥት እነዚህን ሁሉ አዝማሚያዎች አጢኖ፣ ከኤርትራ ዴሞክራሲ ቀመስነት ጋር የሚግባባ የሥርዓት ማሻሻያ በማድረግ ፌዴሬሽኑን ከማሰንበት ፈንታ፣ በአንድነት ፈላጊዎች ግፊትም ነው ቢባልም፣ ፌዴሬሽኑን በማፍረሱ ለመነጠል ትግል ቡራኬ ከመስጠት የማይተናነስ የመጀመሪያውን ኃጢያት ፈጽሟል፡፡እንደዚያም ሆኖ በነፃነት ትግሉ ዘመን ሁሉ የኤርትራ ሰዎች ኢትዮጵያዊነትና በኢትዮጵያ ፈርጀ ብዙ ታሪክ ውስጥ ያላቸው ሚና ቀጥሏል፡፡ የኤርትራ ነፃነት ትግሎች አንዱ ትልቅ ራስ ምታትም የኢትዮጵያዊነት ሥነ ልቦናን የመበጠስ ፈተና ነበር፡፡ ቀዳሚው ከውጭ ጋር የተያያዘ ሙስሊማዊ አመራር የነበረው የመነጠል ትግል ለኤርትራ ዓረባዊ ማንነት የሰጠ ነበር፡፡ ይህ እንኳን ሌላውን የሕዝብ ክፍል፣ ሙስሊሙን ሁሉ ሊያካትት የማይችል የማንነት ልጠፋ ነበርና ብዙም የማያራምድ አልነበረም፡፡ የመከፋፈልና ሌላ ስብስብ የመፍጠር ሒደት ውጤት የሆነው ሻዕቢያ የረጂዎቹን ዓረባዊ የማድረግ ፍላጎት ባይጋፋም የኤርትራ ሰዎችን ልቦና ከኢትዮጵያ ለመበጠስ ሌላ ሥዕል ፈጠረ፡፡ ‹ኢትዮጵያ የጣሊያንን ቅኝ አገዛዝ ያስቀጠለች አገር ተደርጋ ተሣለች (በኢትዮጵያና በኤርትራ መሀል ያለው ግንኙነት የቅኝ ገዥና ተገዥ ጠላትነት ሆኖ ተፈረጀ)፡፡ ለኤርትራ ሕዝብ በቅኝ ዘመን ውስጥ አንድ ሥነ ልቦናና ኤርትራዊ እኛነትን የፈጠረ አንድ ሕዝብ› የሚል ትርክት ተቀረፀለት፡፡ ይህንን ትርክት የኤርትራ ብሔራዊ ንቃተ ህሊና አድርጎ ለመገንባት ከትጥቅ ትግል እስከ ዛሬ ድረስ (ከ50 ዓመታት በላይ) ተለፍቷል፡፡ይሁን እንጂ የነፃነት ትግል እየተካሄደ ሳለም፣ የኤርትራ ተወላጆች በኢትዮጵያዊነት ልቦና ለኢትዮጵያ ለውጥ በእነ መኤሶን ኢሕአፓና መሰሎቻቸው ውስጥ ተዋድቀዋል፡፡ በፀረ መነጠል ጦርነት ውስጥ ተሳትፈዋል፡፡ ኤርትራ ‹‹ነፃ›› አገር ከሆነችም በኋላ፣ ኢትዮጵያ ውስጥ የነበሩ የኤርትራ ተወላጅነት ያላቸው ሰዎች በኤርትራዊነት እየተመዘገቡ የዜግነት መዋጮ ከፋይ የሆኑት በውዴታቸው ብቻ አልነበረም፤ ቢደበቁም በስለላ እየታሰሱና ለነፍሳቸው እየፈሩ ጭምር ነበር፡፡ የ1990 ዓ.ም. ጦርነት ተከፍቶ የኤርትራ ሰዎች እየታደኑ በሚጋዙበት ጊዜ ደግሞ፣ የተለያየ ‹‹ማስረጃ›› በማቅረብም ሆነ በጋብቻና በሌላ መልክ በኢትዮጵያዊነት ውስጥ ተደብቀው የተረፉ ጥቂት አልነበሩም፡፡ ጦርነቱ ካከተመም በኋላ እስከ ዛሬ ድረስ ከኤርትራ እየፈለሱ በተለያየ ቀዳዳ ወደ ኢትዮጵያዊነት የሚመለሱ ጨመሩ እንጂ አልቀነሱም፡፡እዚህ ሁሉ መሹለክለክ ውስጥ ኤርትራውያንን የዳረገውና ሁለት አገርነት ኖሮም ኤርትራ ከኢትዮጵያ ጋር በቤተሰባዊ አጋርነት ውስጥ ሆና ከመመዘዝ ደንቃራ የሆነባት፣ ሻዕቢያ ሲገነባው የኖረው ኢትዮጵያ የጣሊያን ቅኝ ገዥነትን የቀጠለች ጠላት ነች የሚል ‹‹ኃጢያት›› ነው፡፡ በኢትዮጵያውያን በኩል ኤርትራዊያንን ቅኝ ገዛን የሚል ግንዛቤና ዝቅ አድርጎ ማየት የለም፤ ኖሮም አያውቅም፡፡ ኢሳያስ አፈወርቂ/ሻዕቢያም ሆነ ኤርትራዊያን በአያሌው ከቅኝ ገዥነት ጋር የተያያዘ ጠላትነት እንዳልነበረና እንደሌለ ያውቁታል፡፡ ግን ሁሉም በጊዜያት ለተገነባው ‹‹ብሔራዊ ንቃተ ህሊና›› እስረኞች ናቸው፡፡ ከ‹ድል› በኋላ፣ የኢሳያስ-ሻዕቢያ መንግሥትን ፍትሐዊ የጋራ ተጠቃሚነትን መሠረት ያደረገ ሕጋዊ አጋርነት ከኢትዮጵያ ጋር በመግባት ፈንታ በማፊያዊ ዘረፋ ኢትዮጵያን እየጋጠ ኤርትራን የማሳደግ ጥፋት ውስጥ የከተተውም በዋናነት ለዚሁ ጠላትነትና በቀለኛነት መገዛቱ ነው፡፡ የተዘራው ጠላትነትና ጥላቻ ያጠላባቸው ከኢትዮጵያውያን ጋር በመነፋፈቅና በመተሳሰብ የተሞላ መስተጋብር ያላቸው ኤርትራውያንም ቢሆኑ፣ ‹‹ብሔራዊ ንቃተ ህሊና›› ሆኖ የተገነባው ግንዛቤና ስሜት እስረኛ ናቸው፡፡ ለምን? ሐሰቱን መቃወምና እውነቱን ለመናገር መድፈር፣ ኤርትራንና ኤርትራዊነት እንደ መካድ ሊቆጠርና ለአደጋ ሊያጋልጥ ስለሚችል፡፡ሻዕቢያ ከኢትዮጵያ ጋር የተዛመደ የሕዝብ ልቦናን የፋቀና ወደ ባህር በር የሚያደርስ ቀዳዳ የዘጋ መስሎት ከጠላትነት ጋር አዳብሎ የገነባው ሌላ ትርክት፣ ‹በኤርትራ ያለ ሕዝብ ሁሉ የራሱን የአንድ ሕዝብነት ልቦና ፈጥሯል› የሚል ነው፡፡ ይህ ትርክት እንኳን ትናንትና ዛሬም ግማሽ እውነትና ግማሽ ውሸት ነው፡፡ 1984 ዓ.ም. ነፃ ያልሆነና እውነተኛ አማራጮችን ለሕዝብ ያላቀረበ ፌዘኛ ሪፈረንደም ያካሄደው ከትርክቱ የሚጋጭ ውጤት እንደሚከሰት በመፍራት ነበር፡፡ እስከ ዛሬ ድረስ የኤርትራን ሕዝብ ከዴሞክራሲ ነፃነት ጋር እንዳይገናኝ አድርጎ የሰነገውም አምባገነናዊ የሥልጣን ስስት ስለበለጠበት ብቻ ሳይሆን፣ የሕዝቦች እውነተኛ ስሜቶች ለዘመናት የተገነባውን የአንድ ኤርትራዊነት ትርክት ይሸረክታሉ የሚል ፍርኃትም ነው፡፡ ዛሬ ኤርትራዊ ነኝ/ኢትዮጵያዊ ነኝ በሚል ደረጃ ማንነትን የመምረጥ ዕድል ቢሰጥ ኢትዮጵያዊ ነኝ ባይ የኅብረተሰብ ክፍሎች እንደሚኖሩ በእርግጠኝነት መናገር ይቻላል፡፡ ይህንን ስል ብዙ ሰዎች ህሊና ውስጥ የሚደቀነው የላይኛው አፋር ነው፡፡ ከአፋር ውጪ ሌሎችም የማኅበረሰብ ክፍሎች ስለመኖራቸው መቶ በመቶ አፍን ሞልቶ መናገር ይቻላል፡፡ የኢትዮ ኤርትራዊነት የኮንፌዴራል ዜግነት አማራጭ ሆኖ ቢመጣ ይህንን የሚመርጡ ከሁለቱም አገሮች በኩል የትየለሌ እንደሚሆኑም አሁን ያለውን የሕዝቦች አዝማሚያ በማስተዋል መገመት ስህተት አይሆንም፡፡እውነታው እዚህ ድረስ የበሰለ ነው፡፡ ይህንን የበሰለ እውነታ ተቀብሎ በሁለቱ አገሮች አጋርነት የኤርትራ ሕዝብን ሕይወት የሚቀይር፣ ኢትዮ – ኤርትራን በቀይ ባህር ጂኦ ፖለቲካ ውስጥ ተከባሪ የሚያደርግ አጋርነት እንዳይፈጠር መሰናክልነት እየመጣ ያለው ከኢሳያስ መንግሥትና ከልሂቃን አፍቃሪዎቹ በኩል ነው፡፡ እነሱንም አንድ ላይ ሰፍቶ የያዛቸው ሲሰግዱለት የኖሩት የጥላቻና የጠላትነት ትርክት ነው፡፡ ስለዚህ በትጥቅ ትግል፣ በአመፅ፣ በወታደራዊም ሆነ በሌላ ሴራ መሪ ቀይሮ ለውጥ ለማግኘት ከመሞከር ይልቅ ቀላል የሚሆነው መንገድ ኤርትራውያን በያሉበት በሁለቱ አገር ሕዝቦች መሀል ገደል ለመፍጠር የተገነባውን የጠላትነት ትርክት ቀድዶ ሁለቱ አገሮች ጠላቶች ሳይሆኑ፣ አንዳቸው ለሌላቸው ግስጋሴ አስፈላጊ የሆኑ አጋሮች መሆናቸውን ይፋ አቋም አድርጎ መንቀሳቀስ ነው፡፡ ይህንን በማድረግ የጠላትነት ግንቡን ከብዙዎች ህሊና መናድ ከተቻለ፣ መንበረ መንግሥት ላይ የለውጥ ሰዎችን በድርድርም ሆነ በሌላ ሰላማዊ ሒደት ወደፊት የማምጣቱ/የማስቀመጡ ነገር የማያሳቅቅ ሁኔታ ያገኛል፡፡ይህንን ሁሉ ለማንሳት የደፈርኩት ኤርትራን ሸራርፎ ወደ ኢትዮጵያ የማስገባት ድብቅ አጀንዳ ስላለኝ አይደለም፡፡ ኤርትራን እጎዳ ብሎ መሸራረፍ የኢትዮጵያን ሰላማዊ ግስጋሴ መበጥበጥ ነው፡፡ ኢትዮጵያን እጎዳ ብሎ የአሰብ ወደብን ለባይተዋር አገር መሸጥም የጥላቻ ባሪያ ሆኖ የኤርትራን የግስጋሴ ጥቅም መሸጥ ነው፡፡ ሁለቱም ቅርብ አዳሪ ጥቅመኝነቶች፣ ኢትዮ – ኤርትራ በአንድ ላይ ሊደርሱበት የሚችሉበትን የተመነደገ ትልቅነት የሚያሰናክሉ ናቸው፡፡ በሌላ አነጋገር ኤርትራና ኢትዮጵያ አንድ የታሪክ/የኅብረተሰብና የህልውና ሥር ያላቸው ሁለት አገሮች መሆናቸውና ግስጋሴያቸውም በሰዎች ፍላጎት ላይ ብቻ ያልተንጠለጠለ ነባራዊ ትስስር ያለው መሆኑ ከሁለት በኩል መታወቅ ይገባዋል፡፡ ተረዳነውም አልተረዳነውም ታሪክ ሲያስገነዝበን የኖረው ይህንኑ ነው፡፡ሁለቱ አገሮች፣ ጉድኝታቸው ከቢሻኝ ያለፈ ነባራዊ ተፈጥሮ ያለው መሆኑን ማወቃቸው፣ ሁለት ግንዛቤዎችን ለመቆናጠጥ ያስችላቸዋል፡፡ አንደኛ፣ መጠቃቃትና ሸር መወራወር ይቅርና መኮራረፍና በተናጠል መሄድ ጥቅማቸውንና ግስጋሴያቸውን መበደል መሆኑን ወደ ማስተዋል ይደርሳሉ፡፡ ሁለተኛ፣ ይህንን ካስተዋሉ ደግሞ ወደብ ልሞጭልፍ/በሸፍጠኛ ንግድ ሀብት ልቦጥቡጥ የሚል ሾላካነትን አሸንፈው በመተማመን/በመተሳሰብና በሕጋዊነት ላይ ጣምራ ተራክቧቸውን ወደ ሟቋቋምና ወደ መንከባከብ ያመራሉ፡፡እዚህ ላይ ከተግባባን፣ ኢትዮጵያና ኤርትራ ወደ ጦርነት የሚገቡበት ዕድል ተንቆርዝዟል በሚባልበት በአሁኑ ሰዓት፣ ኤርትራውያንና ኢትዮጵያውያን በ‹ኖ ሞር› ጊዜ በነበራቸው ዓይነት አብሮነት፣ ሁለቱ አገሮች ዘመዶች እንጂ ጠላቶች አለመሆናቸውን፣ ጥቅማቸውና ዕጣቸው የተሳሰረ መሆኑን፣ ጦርነትና ኩርፊያ ጉዳታቸው/ጣምራነት ኃይልና ሞገሳቸው መሆኑን በዓለም መድረክ ቢያስተጋቡ፣ ኢትዮጵያንም ሆነ ኤርትራን የበጁ መስሏቸው ፀብን ነጋ ጠባ የሚፈተፍቱ ቱልቱላዎችን ቢያወግዙ፣ የለውጥ ጥረትን ብዙ ይጠቅማሉ፡፡ የሰላምና የአጋርነት ድምፅነታቸው ኢትዮ – ኤርትራን ከመጥቀምም አልፎ ምሳሌነታቸው ከአፍሪካም አልፎ ሩሲያ – ዩክሬን ድረስ ይሻገራል፡፡ከአዘጋጁ፡- ጽሑፉ የጸሐፊውን አመለካከት ብቻ የሚያንፀባርቅ መሆኑን እንገልጻለን፡፡.The post የትራምፕ አደፍርሴነት ዓለማችንን ወደ ልዝበት ይወስዳት ይሆን? first appear on ሪፖርተር - Ethiopian Reporter - #1 Best and reliable news source in Ethiopia and is written by አንባቢ",
      • "pubDate": "2025-03-29 21:19:06",
      • "pubDateTZ": "UTC",
      • "image_url": "https://www.ethiopianreporter.com/wp-content/uploads/2022/06/Ethiopian-Reporter-social-media.jpg",
      • "source_id": "ethiopianreporter",
      • "source_priority": 313811,
      • "source_name": "Ethiopian Reporter",
      • "source_url": "https://www.ethiopianreporter.com",
      • "source_icon": "https://i.bytvi.com/domain_icons/ethiopianreporter.png",
      • "language": "amharic",
      • -
        "country": [
        • "ethiopia"
        ],
      • -
        "category": [
        • "top"
        ],
      • -
        "ai_tag": [
        • "entertainment"
        ],
      • -
        "ai_region": [
        • "ethiopia,africa"
        ],
      • "ai_org": null,
      • "sentiment": "neutral",
      • -
        "sentiment_stats": {},
      • "duplicate": false
      },
    • -
      {
      • "article_id": "13c4041e7a1a2a3cf0c8c8f95976c514",
      • "title": "‹‹አገራችን ጤናማ ፖለቲካ እንዲኖራት ለማድረግ የግድ ፖለቲከኛ መሆን አይጠይቅም›› አድማሱ ገበየሁ (ፕሮፌሰር)፣ አንጋፋ ፖለቲከኛና የሰብዓዊ መብት ተሟጋች",
      • "link": "https://www.ethiopianreporter.com/139749/",
      • -
        "keywords": [
        • "ቆይታ"
        ],
      • -
        "creator": [
        • "ዮናስ አማረ"
        ],
      • "video_url": null,
      • "description": "ሪፖርተር - Ethiopian Reporter - #1 Best and reliable news source in Ethiopia‹‹አገራችን ጤናማ ፖለቲካ እንዲኖራት ለማድረግ የግድ ፖለቲከኛ መሆን አይጠይቅም›› አድማሱ ገበየሁ (ፕሮፌሰር)፣ አንጋፋ ፖለቲከኛና የሰብዓዊ መብት ተሟጋችበእነ መስፍን ወልደ ማሪያም (ፕሮፌሰር) ይመራ በነበረው የኢትዮጵያ ሰብዓዊ መብቶች ጉባዔ (ኢሰመጉ) በሥራ አስፈጻሚነት ኮሚቴ አባልነት ለሰባት ዓመታት አገልግለዋል፡፡ የዛሬው የቆይታ እንግዳ አድማሱ ገበየሁ (ፕሮፌሰር) የኢትዮጵያ ዴሞክራሲያዊ ፓርቲ (ኢዴፓ)ን በሊቀመንበርነት ለሁለት የሥልጣን ዘመንም (ለአራት ዓመታት) ሠርተዋል፡፡ በምርጫ 97 ወቅት ታላቁን የፖለቲካ ንቅናቄ ፈጥሮ በነበረው በቅንጅት ውስጥ ተሳትፈዋል፡፡ ከዚያ ወዲህ ከፖለቲካ ተሳትፎ ገለል ብለው በከፊል ከአገር [...]The post ‹‹አገራችን ጤናማ ፖለቲካ እንዲኖራት ለማድረግ የግድ ፖለቲከኛ መሆን አይጠይቅም›› አድማሱ ገበየሁ (ፕሮፌሰር)፣ አንጋፋ ፖለቲከኛና የሰብዓዊ መብት ተሟጋች first appear on ሪፖርተር - Ethiopian Reporter - #1 Best and reliable news source in Ethiopia and is written by ዮናስ አማረ",
      • "content": "ሪፖርተር - Ethiopian Reporter - #1 Best and reliable news source in Ethiopia‹‹አገራችን ጤናማ ፖለቲካ እንዲኖራት ለማድረግ የግድ ፖለቲከኛ መሆን አይጠይቅም›› አድማሱ ገበየሁ (ፕሮፌሰር)፣ አንጋፋ ፖለቲከኛና የሰብዓዊ መብት ተሟጋችበእነ መስፍን ወልደ ማሪያም (ፕሮፌሰር) ይመራ በነበረው የኢትዮጵያ ሰብዓዊ መብቶች ጉባዔ (ኢሰመጉ) በሥራ አስፈጻሚነት ኮሚቴ አባልነት ለሰባት ዓመታት አገልግለዋል፡፡ የዛሬው የቆይታ እንግዳ አድማሱ ገበየሁ (ፕሮፌሰር) የኢትዮጵያ ዴሞክራሲያዊ ፓርቲ (ኢዴፓ)ን በሊቀመንበርነት ለሁለት የሥልጣን ዘመንም (ለአራት ዓመታት) ሠርተዋል፡፡ በምርጫ 97 ወቅት ታላቁን የፖለቲካ ንቅናቄ ፈጥሮ በነበረው በቅንጅት ውስጥ ተሳትፈዋል፡፡ ከዚያ ወዲህ ከፖለቲካ ተሳትፎ ገለል ብለው በከፊል ከአገር ውጭና በአገር ቤት አሳልፈዋል፡፡ አሁን ደግሞ በአገራዊ ምክክር ኮሚሽን ውስጥ አማካሪ ሆነው እየተሳተፉ ናቸው፡፡ አንጋፋው ፖለቲከኛና የሰብዓዊ መብት ተሟጋች አድማሱ (ፕሮፌሰር)፣ በቅርበት ሲከታተሉትና ሲሳተፉበት የቆዩት የኢትዮጵያ የፖለቲካ ሁኔታና ባለፉት 30 ዓመታት የነበረውን ውጣ ውረድ በተመለከተ ከዮናስ አማረ ጋር ያደረጉት ቆይታ እንደሚከተለው ቀርቧል፡፡ሪፖርተር፡- የአሁኑ አገራዊ የፖለቲካ ሁኔታ እንዴት ይገመግሙታል?አድማሱ (ፕሮፌሰር)፡- ካለንበት ችግር ተነስቼ ነው ፖለቲካውን የማየው፡፡ አሁን ያለብን ትልቁ ችግር የሰላም ዕጦት ነው፡፡ የዚህ ችግር መነሻው ደግሞ ፖለቲካዊ ነው፡፡ ይህ ፖለቲካዊ መነሻ ያለው ችግር ደግሞ ከፖለቲካ ቡድኖች አልፎ ሕዝብን አነካክቷል፡፡ ምክንያቱም ወደ ጦርነት የሚገቡ ቡድኖች ሁልጊዜም አመራሮቹ በቀጥታ ገብተው ሳይሆን ሕዝብ መልምለው፣ አጃቢና ተከታይ አሰባስበው ነው በግጭቱ የሚያሳትፉት፡፡ መሪዎቹ ተከታይ እናገኛለን ባሉት መንገድ ነው ፖለቲካውን የሚቀርፁት፡፡ በተለይም ወጣቱን ወደ ራሳቸው ቡድን ለመሰብሰብ ጥረት ማድረጋቸው የሚጠበቅ ነው፡፡ ወጣቱ ራሱን የቻለ ብሶት አለበት፡፡ ፖለቲከኞቹ ሥራ አጥነትን እንቀርፍልሃለን ሲሉት ችግሩን ያቀለሉለት ስለሚመስለው ችግሬን አሸንፋለሁ ብሎ ይከተላቸዋል፡፡ በሌላ በኩል በማንነት፣ በእምነትና በሌላም አስታከው ሊቀሰቅሱትና ሊያሠልፉት ይችላሉ፡፡ ዞሮ ዞሮ ግን የፖለቲካ ቡድኖቹ ሕዝቡን የሚቀሰቅሱትና የሚያነሳሱት ለሥልጣን ብለው ነው፡፡ ሥልጣን ለመያዝ የሚታገሉት፣ ታግለን ዳር ስንደርስ እናገኛለን የሚሉት ዞሮ ዞሮ ሥልጣን ነው፡፡ በሥልጣን ላይ ያሉትም ቢሆን አትምጡብን፣ አናስነካም የሚሉት ዞሮ ዞሮ ለሥልጣን ነው፡፡ ይህ ሁኔታ ወደ መሀል ሲመጣ በሠለጠነ መንገድ፣ በሕግና በሥርዓት የማይገራ ከሆነ ግን ግጭት መፍጠሩ አይቀርም፡፡ በእኔ እምነት አሁን በደረስንበት ዘመን በኢትዮጵያም ይሁን በማንም አገር ሥልጣንን ለማግኘት ጠመንጃ ይዞ መነሳት የሚያዋጣ ነገር የለውም፡፡ የጠብመንጃ ትግል በትግሉ ሒደት የሚፈጥረው ቀውስ ቀላል አይደለም፡፡ከዚህ በተጨማሪ በድል ትግሉ አለቀ ሲባልም ቢሆን አንዱ አሸናፊ ሌላው ተሸናፊ የሆነበትን ከባቢ ነው የሚፈጥረው፡፡ ተሸናፊና አሸናፊ በተፈጠረበት ሁኔታ ደግሞ ሰላም ይመጣል ማለት አይሆንም፡፡ የእኛም አገር ሆነ የሌሎች አገር ችግር አሁን በደረስንበት ዘመን ሊፈታ የሚችለው፣ የፖለቲካ ሥልጣንን ሁሉም ወገን አሻፊ በሆነበት መንገድ መያዝ ሲቻል ነው፡፡ የሥልጣን ባለቤቱና ምንጩ ሕዝብ እንደሆነ መተማመን አለብን፡፡ ፖለቲካ በጋራ ጉዳይ ላይ የመወሰን ሒደት ነው፡፡ ይህን በጋራ የመወሰን ሒደት ለማካሄድ ደግሞ ሕዝብ በጣም ብዙ ስለሆነ፣ በአንድ አዳራሽ ለመሰብሰብና ለማሳተፍ አይቻልም፡፡ ሰፊ አዳራሽ ብናገኝ እንኳን በይዘቱ ሁሉንም ሕዝብ በአንድ ቦታ የሚያሰባስብ ጉዳይ አናገኝም፡፡ በጊዜ ረገድም በአንድ ጉዳይ ላይ ሁሉም ሕዝብ ይምከርበትና ይወሰን ቢባል ሊወስድ የሚችለው ጊዜና ጉልበት በጣም ብዙ ነው፡፡ ለዚህ አመቺ የሚሆነው ሕዝብ ሐሳቤን ይረዳልኛል እንዲሁም በቅጡ ይወክለኛል የሚለውን ተወካይ መርጦ በተወካዮቹ አማካይነት ፖለቲካዊ ተሳትፎ ማድረጉ ነው፡፡ ባመነበት መንገድ ተወካዮችን ሕዝብ እንዲመርጥ በማድረግ ፖለቲካው የሕዝብ ተወካዮች ጉዳይ እንዲሆን ማድረግ አስፈላጊ ይሆናል፡፡ ስለዚህ የፖለቲካ ሥልጣን የሚፈልግ ወገን ሕዝብን ደጅ መጥናት እንጂ አንዱ ከሌላው መጋጨት አይኖርበትም ማለት ነው፡፡በአሜሪካም ሆነ በታላቋ ብሪታኒያና በብዙ አገሮች በሕዝብ የሚመረጥ ተወካይ ሥልጣን የሚይዝበት የዴሞክራሲ ሥርዓት ቢኖራቸውም ነገር ግን ምሉዕ የሆነ የሕዝብ ድምፅ የሚወከልበት ሁኔታ ብዙም አናይም፡፡ በብዙ አገሮች ብዙ የሕዝብ ድምፅ አግኝቶ የተመረጠ ወገን ሥልጣን ይይዛል፡፡ ቀሪው ተሸነፈ የሚባለው ደግሞ ተራውን እንዲጠብቅ ይደረጋል፡፡ ይህ የአብላጫ ድምፅ ዴሞክራሲ አሠራር ደግሞ የተወሰኑ የኅብረተሰብ ክፍሎችን ውክልና የሚያሳጣ በመሆኑ፣ በተለይ እንደኛ ባለ ነባራዊ ሁኔታ ባለበት አገር አይሠራም፡፡ በርካታ ሃይማኖት፣ ብሔረሰብ፣ ወጣት፣ ሽማግሌ፣ ሴት፣ ብዝኃ ማንነት ባለበት እንደ ኢትዮጵያ ባለ አገር አብላጫ ድምፅ ያገኘ ሥልጣን መያዝና ሁሉንም የኅብረተሰብ ክፍል ይወክል ማለት አዋጭ አይደለም፡፡ ሁሉም ከሕዝብ በሚያገኘው ድምፅ መሠረት ሥልጣን መጋራት አለበት፡፡ ሥልጣን መጋራቱ ደግሞ በአብላጫ ድምፅ ዴሞክራሲ ብቻ ሳይሆን በመግባባት ዴሞክራሲ የሚወሰን መሆን አለበት፡፡ እንደ ኢትዮጵያ ብዙ ዓይነት ማኅበረሰብና ፍላጎት ባለበት አገር የአብላጫ ድምፅ ዴሞክራሲን ብቻ መከተል ሰላም ሊፈጥር አይችልም፡፡ሪፖርተር፡- የምርጫ ሒደቱን የማስተካከል አስፈላጊነት አንስተዋል፡፡ በአጠቃላይ ግን ሁሉንም አቻቻይ የሆነ የፖለቲካ መንገድ እንዴት ነው መከተል የሚቻለው?አድማሱ (ፕሮፌሰር)፡- ብዙ ፍላጎት ያለበት አገር እንደ መሆኑ የምርጫ ሒደት ማሻሻል አንዱ ወሳኝ ጉዳይ ነው፡፡ በእኔ እምነት በሕገ መንግሥቱ ብዙ ሊሻሻሉ የሚገባቸው አንቀጾች ያሉ ይመስለኛል፡፡ የምርጫ ሒደት የትኛውን የፖለቲካ መንገድ እንደምንከተል የሚጠቁምና ቁልፉ ጉዳይ ነው፡፡ሪፖርተር፡- በቅርቡ የምርጫ ቦርድ የምርጫ አፈጻጸም ሥርዓቱን የሚያሻሽል ረቂቅ አዋጅ አቅርቦ ከፖለቲካ ፓርቲዎች፣ ከሚዲያዎችና ከሲቪክ ማኅበራት ጋር ውይይት እያደረገ ነበር፡፡ እርስዎ ያነሱት ሐሳብ ይህን የሚደግፍ ይመስላል?አድማሱ (ፕሮፌሰር)፡- የተጠቀሰው ሒደት መኖሩን የማወቅ ዕድል አልገጠመኝም፡፡ ነገር ግን ይህን አጀንዳ ቀደም ብሎም ለረዥም ጊዜ በተለያዩ መድረኮች ሳነሳ ቆይቻለሁ፡፡ እንደተባለው እንዲህ ያለውን የምርጫ ሥርዓትን የሚቀይር አዋጅ የማፅደቁ ሒደት ግን ቀላል ይሆናል ብዬ አልገምትም፡፡ እንኳን ይህን መሰል ሕገ መንግሥታዊ ማሻሻያ የሚጠይቅ አዋጅ ቀርቶ አሁን ያሉ ተቋማት በራሳቸው ተነሳሽነት ለአገር ይበጃል ያሉትን ሕግና አሠራር ለመቀየር ብዙ መሰናክል እንዳለባቸው ነው የምረዳው፡፡ ሕገ መንግሥታዊ አንቀጾችን የሚቀይር ወይም ሕገ መንግሥታዊ ማሻሻያ የሚጠይቅ ጉዳይ ደግሞ ሕዝብን የሚያሳትፍ መሆን አለበት፡፡ ተቋማቱ ረቂቅ ማቅረብ ይችሉ ይሆናል፡፡ ነገር ግን ፓርላማው አሁን ባለው ሕገ መንግሥት በቀላሉ ሕገ መንግሥት ማሻሻል የሚችል አይመስለኝም፡፡ በሕገ መንግሥቱ መሠረት ሒደቱ ውስብስብ አካሄድን የሚጠይቅ ነው፡፡ሪፖርተር፡- ኢሕአዴግ ሲገባ የመድበለ ፓርቲ ዴሞክራሲያዊ ሥርዓት ተፈጠረ ተባለ፡፡ ይህ ደግሞ በፀደቀው ሕገ መንግሥት ጭምር ከለላ የተሰጠው አሠራር መሆኑ ታወጀ፡፡ ምርጫ፣ ዴሞክራሲ የሚባል አዲስ የፖለቲካ ባህልም መተዋወቅ ጀመረ፡፡ ይህ የፖለቲካ ባህል መገንባት ጀመረ ከተባለ ደግሞ እነሆ 30 ዓመታትን ተሻገረ፡፡ በዚህ ወቅት እርስዎ በፖለቲካ ውስጥ በቀጥታ ሲሳተፉና ሁኔታውን በቅርበት ሲከታተሉ እንደመቆየትዎ መጠን፣ ባለፉት 30 ዓመታት የዴሞክራሲ ባህል ከየት ወዴት አመራ የሚለውን መገምገም ይችላሉ? በእርስዎ ዕይታ ባለፉት ሦስት አሠርታት ዴሞክራሲው አደገ? ተመነደገ? ወይስ እንደ ካሮት ቁልቁል ወደ ታች ወረደ የሚለውን ቢያብራሩልን?አድማሱ (ፕሮፌሰር)፡– ፖለቲከኛ የነበርኩት ለአምስት ዓመታት ነበር፡፡ ከዚያ በፊትም ሆነ በኋላ ፖለቲከኛ አልነበርኩም፡፡ ነገር ግን ስለአገራችን ሁኔታ በቅርበት እከታተላለሁ፣ ስለፖለቲካችን እመራመራለሁ፣ ያለኝን ዕይታና ግንዛቤም በግልጽ ሳቀርብ ኖሬያለሁ፡፡ ሥልጣንን ግብ አድርጌ በፖለቲካው የምሳተፍ ሰው ባልሆንም ፖለቲካው ግን ይመለከተኛል ማለት ነው፡፡ በግሌ ለብዙ ዓመታት በርካታ የፖለቲካ ጥያቄዎችን አንስቼ ምን ይሻላል ብዬ መልስ ለማግኘት ጥረት አድርጌያለሁ፡፡ አሁን ያነሳኸው ፖለቲካችን ባለፉት 30 ዓመታት ወዴት እየሄደ ነው የሚለው ጥቅል የሆነ ጥያቄ ነው፡፡ ስለዚህ ወጥ የሆነ መልስ የለውም፡፡ አንድ አገር አልለወጥም ብሎ ሁሉንም ነገር ገትሮ ሊይዝ አይችልም፡፡ በጊዜም በሁኔታም መለወጡ የማይቀር ነው፡፡ አገሩ አልለወጥ ቢል እንኳን በየወቅቱ ያለው ዓለም አቀፍ ሁኔታ ይህን የሚፈቅድለት ሊሆን አይችልም፡፡ ከዘያ በመለስ ባሉበት ልቁም ማለትም ራሱ ችግር ነው፣ ምክንያቱም የሚገፈትርህ ይመጣል፡፡ በውስጥም በውጭም ያሉ ሁኔታዎች አይፈቅዱም፡፡ ሁሉም የፖለቲካ ኃይል ወደፊት ልራመድ ሲል ደግሞ ይበጀኛል የሚለውን ይዞ ነው የሚንቀሳቀሰው፡፡ በእኛ አገር ሁኔታ አሁን በሥልጣን ላይ ያለው ወገን ተጠናክሮ እየተንቀሳቀሰ ነው፡፡ የሚሄድበት መንገድ ክፉም ይሁን ደግ እያንዳንዱ ዜጋ የሚገመግመው ቢሆንም ጠንካራ እንቅስቃሴ ሲያደርግ መታየቱ ግን ግልጽ ነው፡፡ በተቃራኒው ግን ሥልጣን ላይ ያለው ወገን አይበጀንም ብለው የሚታገሉ የፖለቲካ ኃይሎች ተጠናክረው አይታዩም፡፡ ያለመጠናከራቸው መንስዔ ደግሞ ከራሳቸውም ከራሳቸው ውጪም ያለ ነገር ሊሆን ይችላል፡፡ለምሳሌ አቅማቸውን ለመገንባት አመቺ ውጫዊ ሁኔታ ላይገጥማቸው ይችላል፡፡ አቅም የሚገነባው ደግሞ በሕግም፣ በፋይናንስም ሆነ በሌላም ነው፡፡ በሌላ በኩል ፓርቲ እንሁን ብለው ሲሰባሰቡ ደግሞ በውስጣቸው ዴሞክራሲያዊ አሠራር ለመገንባት መቸገር ሊኖር ይችላል፡፡ ብዙ ጊዜ በውስጥህ ዴሞክራሲ ሳትገነባ ለሕዝቡ ዴሞክራሲ ማምጣት ይቸግራል፡፡ ብዙ ጊዜ የመተማማት፣ የመጎሻሸምና የመወቃቀስ ነገር ነው ሲፈጠር የማየው፡፡ መወቃቀሱ አልፎ አልፎ በጎ ቢሆንም ነገር ግን ዋና ትግል እያለባቸው በውስጣቸው ለሚፈጠር ችግር፣ ጊዜና ጉልበታቸው ማዋላቸው መቀጨጭ ነው የሚያመጣው፡፡ ውስጣዊ የፓርቲ ችግር ተሸክመህ የሕዝብና የአገር ችግር እፈታለሁ ማለት ከባድ ነው የሚሆነው፡፡ ይህ በኢትዮጵያ ፖለቲካ ፓርቲዎች ዋና ችግር እንደሆነ ጠቋሚ ከሆነው ምልክት አንዱ ደግሞ፣ በተቃውሞው ጎራ ያሉ ኃይሎች ከእኛ የባሰ ችግር አለ ብለው መለስተኛ ችግሮቻቸውን ወደ ጎን አድርገው በአንድ መሰባሰብ ሲያቅታቸው መታየቱ ነው፡፡ በመሰባሰብ የሚገኘውን ድል እኔ ባለፍኩበት በቅንጅት ዘመን በተግባር ልምድ ያገኘሁበትና ጥቅሙን የማውቀው ነው፡፡ በቅንጅት ዘመን የማይናቅ ውጤት ያመጣነው በመሰባሰብ ሕዝቡን ከእኛ ጋር በማሠለፋችን ነው፡፡ አራቱ ድርጅቶች መሰባሰባቸው ለሕዝቡ የሰጠው ተስፋ ቀላል አልነበረም፡፡ በተናጠል ካለን ድጋፍና አቅም በተሻለ መሰባሰባችን ቀላል የማይባል ንቅናቄ ፈጥሯል፡፡ ሕዝቡ አመኔታ የሚጥልበት ድርጅት ሲያይ በከፍተኛ ደረጃ ደገፈን፡፡ በበጎ ፈቃደኝነት ጭምር ፓርቲ አባል ሳይሆን የሚደግፈን የበዛው በመሰባሰባችን ነበር፡፡ፖለቲካን እንደ ጦር ይፈሩ የነበሩ ሰዎች ከእኛ ጎን ተሠለፉ ስንላቸውም ሆነ ዕጩ ሆነው እንዲቀርቡ ስንጋብዛቸው በሰፊው የተሳተፉት በቅንጅት ስም የተለያዩ ድርጅቶች ተሰባስበን በፈጠርነው መነቃቃቀት የተነሳ ነበር፡፡ ሰብሰብ በማለት አንዱ የሌላውን ጉድለት መሸፈን ይችላል፡፡ ሰብሰብ በማለት ጠንካራ ኃይል መፍጠር ይቻላል፡፡ ያን በተወሰነ ወራት ከጥቅምት እስከ ግንቦት ፈጥረን ጠንካራ ተወዳዳሪ የፖለቲካ ኃይል በምርጫው ወቅት መፍጠር ችለናል፡፡ ዛሬ ያሉ የፖለቲካ ኃይሎች በቅንጅት የተሳተፉም ሆነ ያልተሳተፉ ይህንን አጋጣሚ እንደ ትምህርት ወስደው ቢሰባሰቡ የተሻለ ነው፡፡ ገዥው ፓርቲ ጠንካራ እንቅስቃሴ ያደርጋል ቢባልም ነገር ግን ጥንካሬው በአባላት ቁጥር ብዛት፣ በመዋቅር፣ በገንዘብና በአደረጃጀት የተገደበ ብቻ ሊሆን ይችላል፡፡ በየቢሮው በመንግሥት መዋቅር የተቀመጡ የገዥው ፓርቲ አባላትና ሹመኞችን ጥፋት ስመለከት ግን፣ ገዥው ፓርቲ በአካላዊ ግዝፈት ካልሆነ በስተቀር በአባላት ዲሲፕሊንና በዓላማ ጥንካሬ የደረጀ ነው ለማለት ይከብደኛል፡፡ አንዳንድ ጠንካራ አመራሮችን ሊያፈራ ይችላል፡፡ ነገር ግን ጠንካራ ተወዳዳሪ የፖለቲካ ኃይል ቢመጣበት ሊፈተን የሚችል እንደሆነ በደንብ ይሰማኛል፡፡ ገዥው ፓርቲ እንደምናየው ሰፊ ድክመት ያለበት የፖለቲካ ኃይል ነው፡፡ በገዥውም ይሁን በተፎካካሪ ፓርቲዎች መካከል ውስጣቸውን ማጥራትና ራሳቸውን ማጠናከር የዚህን አገር የፖለቲካ ፉክክር የሚወስን ይሆናል፡፡ሪፖርተር፡– ያኔ የነበረው የፓርቲዎች ፉክክር፣ የሚዲያ ነፃነት፣ የፖለቲካ ክርክርና ሌላውም የዴሞክራሲ እንቅስቃሴ ዛሬ አደገ ወይስ ቀነጨረ? ሚዲያው ለምሳሌ ከጋዜጦችና ከመጽሔቶች ወደ ማኅበራዊ ሚዲያዎች ቢሸጋገርም ነገር ግን በምርጫ የነበረው የግል ሚዲያዎች እንቅስቃሴም ቢሆን በጉልህ ይታወሳልና ከእነዚህ ሁኔታዎች አንፃር ዴሞክራሲው አደገ ወይስ ቀነጨረ?አድማሱ (ፕሮፌሰር)፡- እኔ ሁሉንም ከአገሪቱ ሁኔታ አንፃር ነው የምገመግመው፡፡ ገዥውም ሆነ ተቃዋሚው በመግባባትና በመነጋገር ለአገሪቱ ይበጃል የሚሉትን የፖለቲካ ምኅዳር ነው ማስቀመጥ ያለባቸው፡፡ ለዚህ ደግሞ የሕዝቡ ፍላጎት ወሳኝ እንደሆነና መከበርም እንዳለበት መገንዘብ አለባቸው፡፡ በሚዲያ የመጠቀም ዕድልን በተመለከተ ግን ከቀደመው ጊዜ ይልቅ አሁን ለመምረጥ እስኪያስቸግር ሰፍቷል፡፡ ሚዲያዎቹ የተቋቋሙበትን ፖሊሲ ተከትለው ለአገሪቱ ይበጃል በሚሉትና በመረጡት መንገድ መንቀሳቀስ መብታቸው ነው፡፡ አገራችን ጤናማ የፖለቲካ ሁኔታ እንዲኖራት ለማድረግ የግድ ፖለቲከኛ መሆን አይጠይቅም፡፡ ፖለቲካው ብቻ ሳይሆን፣ ኢኮኖሚውም ሆነ ሌላውም መስክ የተሻለ እንዲሆን ሁሉም በተሰማራበት መስክ ጥሩ ነገር ለመሥራት መትጋቱ ሲደማመር ነው በአገር ደረጃ ሊሳካልን የሚችለው፡፡ የተሻለች ኢትዮጵያን ለመፍጠር የፖለቲካ ፓርቲዎች ከባለድርሻዎች አንዱ ናቸው እንጂ ሕዝቡ ነው ዋናው ባለቤት፡፡ በብዙ ዘርፎች ሕዝቡ ስለአገሩና ስለራሱ ማሰብ ይችላል፡፡ እነሱ ለአገር ይበጃል የሚሉትን የዴሞክራሲ ዓውድ ያቀርባሉ፣ ይህንን የሚቆጣጠረው ግን ሕዝብ ነው፡፡ በፈጠራ ወሬ፣ በተሳሳተና በተበላሸ መንገድ ሕዝብ እንዲማስን ፖለቲከኞቹ ካደረጉ አገር ይጎዳል፡፡ ብንወደውም ባንወደውም እውነትን ማቅረብ ከቻሉ ለአገራዊ ፖለቲካ መቃናት ትልቅ አስተዋጽኦ ይኖረዋል፡፡ ከዚህ አንፃር ሳየው አሁን ያለንበት ወቅት አዎንታዊ ፖለቲካ ለመገንባት ከድሮው የተሻለ ነው እላለሁ፡፡ ይህን ዕድል ካልተጠቀምንበት ደግሞ ከጥቅሙ ጎጂነቱ ሊያጋድል ይችላል፡፡ሪፖርተር፡- በምርጫ 97 የተሻለ ዴሞክራሲ መገንባት የሚቻልበት ዕድል ተፈጥሮ ነበር ቢባልም፣ ነገር ግን መጠቀም ሳይቻል መምከኑ ይነገራል፡፡ በቅርቡ በተለይም በአማራና በኦሮሚያ በተፈጠረው የወጣቶች ተቃውሞ በመጣው አገራዊ የፖለቲካ ለውጥም ቢሆን የተሻለ ዴሞክራሲያዊ ሽግግር ለማድረግ ዳግም ዕድል ቢገኝም፣ መጠቀም ሳይቻል በመቅረቱ አገሪቱ አሁን ለምትገኝበት በግጭት አዙሪት ለተሞላ ፖለቲካ ተዳርጋለች ይባላል፡፡ በየጊዜው የተገኙ ለዴሞክራሲ መስፈንጠሪያ የሆኑ ዕድሎችን አልባከኑም ወይ? በሁለቱ የጊዜ ርቀቶች የተፈጠሩ አጋጣሚዎችን መሠረት በማድረግ ሁኔታውን ቢያነፃፅሩልን?አድማሱ (ፕሮፌሰር)፡– ይህን ሐሳብ በብዙ መንገድ እጋራዋለሁ፡፡ ሆኖም በአማራና በኦሮሚያ የሚለውን የለውጥ እንቅስቃሴ አልስማማበትም፡፡ መላው የአገሪቱ ሕዝብ ለውጥ ፈላጊ ነበር፡፡ በሚችለው አቅም ሁሉም ለውጥ እንዲመጣ ተነቃንቋል፡፡ ኦሮሚያና አማራ በሕዝብም በቆዳ ስፋትም ሰፊ ስለሆኑ ተፅዕኖው ቀላል አይሆንም፡፡ ነገር ግን ለውጡን በተመለከተ ለሁለቱ የሚሰጠው ግዝፈት ራሱን የቻለ ጣጣ አምጥቶብናል፡፡ ከለውጡ ወዲህ ሌሎች ወገኖች ፖለቲካውን ሁሉ ለእነዚህ ሁለት ኃይሎች ትተው ወደኋላ ማፈግፈጋቸውና በዝምታ መዋጣቸው፣ አሁን ላለንበት ችግር የዳረገን አንዱ ምክንያት ነው፡፡ በአገር ጉዳይ ከእነዚህ ቡድኖች ውጪ ሌላው ወገን እነሱ ይወጡት ብሎ ዝም ብሎ መቀመጡ ጉዳት አምጥቷል ብዬ እገምታለሁ፡፡ ይህ ችግር ደግሞ መነሻው ከቀደመው ጊዜ የሚጀምር ነው፡፡ በዚያን ወቅትም ቢሆን በመገፋፋት ትገኝ የነበረች ጉርሻን በርካታ ክልሎች ሳይቋደሱ ተገልለው ነው የኖሩት፡፡ ሶማሌ፣ አፋር፣ ቤኒሻንጉል ጉሙዝ፣ ጋምቤላ፣ ወዘተ የምንላቸው ክልሎች ተሳትፏቸው ውስን ነበር፡፡ ለውጡ ሲመጣም ይሄው ተፅዕኖ በሌላ መልክ ሲከሰት ታይቷል፡፡ ሚዲያ ሰፊ ሽፋን ያልሰጣቸው ብዙ ንቅናቄዎች ናቸው ለውጡን በዚያ ደረጃ ያደረሱት፡፡ በኢትዮጵያ ፖለቲካ በእጅ ላለው ብቻ ሳይሆን ስለሚመጣው እያሰበም ነው ሰው የሚጨነቀው፡፡ አሁንም ቢሆን ሕገ መንግሥቱ፣ ፖለቲካዊ ተቋማቶቻችን በአግባቡ መስተካከል ካልቻሉ ችግራችን በአግባቡ ይቀረፋል ብዬ አላምንም፡፡ያለው ሕገ መንግሥታዊ አወቃቀር በርካታ ዓይነት ማኅበረሰብ ላለበት አገር አይሆንም፡፡ አሳታፊ አይደለም፣ አካታች አይደለም፡፡ ምንም ሕገ መንግሥታዊ ቢሆን ሥልጣንን በጥቂት ግለሰቦችና ተቋማት እጅ የሚያከማች ሥርዓት ነው፡፡ ሥርዓቱ ብዙኃኑን ለተገዥነትና ተንበርካኪነት የሚዳርግ ነው፡፡ እኔ በግሌ አቶ መለስም ሆኑ ዓብይ (ዶ/ር) ሕገ መንግሥት ጥሰዋል አልልም፡፡ ሕገ መንግሥቱ ላይ ከተጻፈው አንፃር የሚያከናውኑትን ሥራም ሆነ ያላቸውን የመወሰን አቅም ሳይ ሕገ መንግሥት ተጣሰ የሚያስብል ግምገማ የለኝም፡፡ ሕገ መንግሥቱ የፈጠረውን የሥልጣን ቁልል ለማረም በፓርላማውም ሆነ በሕግ ተርጓሚው ያለው አቅም ግን ደካማ ነው፡፡ ይህ ደግሞ የመነጨው ከአወቃቀሩ ነው፡፡ አንድ ግለሰብ ገደብ የለሽ ሥልጣል ሊኖረው አይገባም፡፡ ተመጣጣኝ ሥልጣን ያላቸው አመራሮችና ተቋማትን መፍጠር የሚቻልበት ልምድና አሠራር አለ፡፡ ያን በማድረግ አንድ ፓርቲ ብቻውን፣ አንድ ተቋም ወይም ግለሰብ ብቻውን የኢትዮጵያን ዕጣ ፈንታ የሚወስንበትን የበላይነት ማስቀረት ይቻላል፡፡ ሥልጣን የተሠራጨ፣ የተመጣጠነና የተገደበ ሆኖ እንዲዋቀር ማድረግ አስፈላጊ ነው፡፡ አንድ ኢትዮጵያዊ የትም፣ ከማንም ሆነ በምንም ሁኔታ ቢወለድ አንድ ቀን የኢትዮጵያ መሪ የመሆን ዕድል አገኛለሁ ብሎ ምኞት ሊያሳድር ይገባል፡፡ ከማንም አላንስም ብሎ የሚያምንበት ዕድል መፈጠር አለበት፡፡ ከዚህ ስለወጣሁ ኃይል የለኝም፣ ወይም ዕድል አላገኘሁም የሚል ተስፋ መጨለም በዜጎች ላይ መፈጠር የለበትም፡፡ ይህ ደግሞ ሥርዓቱ የተዋቀረበትን ሁኔታ በማሻሻል መስተካከል አለበት፡፡ሪፖርተር፡- በ1997 ዓ.ም. ሆነ በለውጡ ወቅት የተፈጠሩ የዴሞክራሲ ዕድሎች አልባከኑም?አድማሱ (ፕሮፌሰር)፡- ዕድሉን ለመጠቀምኮ መሪ ይፈልጋል፡፡ ቢያመልጥህ እንኳን በሌላ ጊዜ ሲፈጠር ለመጠቀም ራስን ማዘጋጀት አስፈላጊ ነው፡፡ አመቺ ሁኔታ በማንኛውም ሰዓት ይመጣል፡፡ አንዳንዱን ሳንዘጋጅ አንዳንዱን ሳንረዳው ሊሆን ይችላል የሚመጣው፡፡ሪፖርተር፡- በ1997 ዓ.ም. የነበሩ ፖለቲከኞች በለውጡ ወቅትም ቢሆን ዋና የፖለቲካ ተዋንያን ነበሩ፡፡ ከ1997 ዓ.ም. እንዴት ትምህርት መውሰድና መዘጋጀት አልተቻለም?አድማሱ (ፕሮፌሰር)፡- መጀመሪያ በ1997 ዓ.ም. በምርጫ የነበረውን ችግር በቅጡ ተረድተነዋል ወይ? ሲባል ብዙ ችግር እናነሳለን፡፡ በበምርጫ 97 ቅንጅትም ሆነ ሌሎች የፖለቲካ ኃይሎች ሥልጣን መያዝን ያሰቡት ሙሉ ለሙሉ ሥልጣን መጠቅለል አድርገው ነው፡፡ ያ ሥልጣን በከፊልስ ቢሆን ቢባል የተዘጋጀ መልስ አልነበረንም፡፡ የገጠመን ችግርም ይኸው ነው፡፡ ቅንጅትም ሆነ ኅብረት ሙሉ ለሙሉ ሥልጣኑን የመያዝ ዕድል ቢያገኙ ሊይዙ ይችሉ ነበር ወይ ለሚለውም ቢሆን አይችሉም ነበር፡፡ ኢሕአዴግም ቢሆን ሙሉ ለሙሉ ሥልጣን ይለቅ ነበር ወይ የሚለው አይደለም ነበር፡፡ በዚህ ሁኔታ ውስጥ ውይይት እንኳን ለማንሳት የሚቻልበት ዕድል አልነበረም፡፡ የአገሪቱን ዕጣ ፈንታ ለመወሰን አንድ ላይ መቀመጥና መወያየት የሚችሉበት ድባብ አልነበረም፡፡ የነበረው ግብግብ ሥልጣን ጠቅልሎ መውሰድ ወይም ማስጠበቅ የሚል ነበር፡፡ እኔ በዚያን ጊዜ ከአቶ መለስ ጋር ተቀምጬ ሻይ ስጠጣ ብታይ በማግሥቱ ሊገጥመኝ የሚችለው ጫና ከባድ ነበር፡፡ አቶ መለስም ቢሆኑ ከእኛ ጋር ለመቀመጥ ተመሳሳይ ችግር ነበረባቸው ብዬ እገምታለሁ፡፡ ለምሳሌ ቅንጅት አዲስ አበባን አሸነፈ፡፡ ነገር ግን ቢጻፍም ባይጻፍም አቶ መለስ በአዲስ አበባ ላይ ያላቸው ሥልጣን ከቅንጅት የበለጠ ነው፡፡ እንዲህ ባለው ሁኔታ አዲስ አበባን እንደ ደሴት ለብቻው ማስተዳደር አይቻልም፡፡ የአቶ መለስ ድርጅትና ቅንጅት በተጣጣመ ሁኔታ አዲስ አበባን ካልመሩ የመረጠው ሕዝብ ተመልሶ መጎዳቱ ነው፡፡ ወቅቱ ለእንዲህ ያለው ፖለቲካ አመቺ አልነበረም፡፡ አሁንም ቢሆን ይህ ነገር ይቀረናል፡፡ በጋራና አብሮ ለአገር መሻሻል መሥራት በጣም ይቀረናል፡፡ አሁንም ቢሆን አንዱ ፃዲቅ ሌላው ሰይጣን በሆነ መንገድ የሚተያዩበት ፖለቲካ ካልቆመ ችግራችን አይፈታም፡፡ሪፖርተር፡- እርስዎ የሚሉትን ፖለቲካ እንዴት ማምጣት ይቻላል?አድማሱ (ፕሮፌሰር)፡- ፖለቲካ የግል ጉዳይ አይደለም የጋራ ነው፡፡ በመረጃና በሎጂክ ነው ሐሳብ መቅረብ ያለበት፡፡ የሚቀርበው የፖለቲካ አጀንዳ ደግሞ የግል ጉዳይ ሳይሆን የጋራችንና የሁላችንም አጀንዳ መሆን አለበት፡፡ሪፖርተር፡- ይህ ዕድል በአሁኑ ጊዜ ይኖራል፡፡ ሰላማዊ ፖለቲካ በኢትዮጵያ ተስፋ አስቆራጭ ወደ ሆነ ደረጃ እየተሸጋገረ ነው የሚሉ አሉ እኮ?አድማሱ (ፕሮፌሰር)፡- ተስፋ ስለቆረጥክ ችግሩ አይፈታም፡፡ ዛሬም ቢጀመር እኮ ይቻላል፡፡ ተስፋ መቁረጡም ሆነ ማድረጉ ጭንቅላታችን ውስጥ ነው ያለው፡፡ሪፖርተር፡- ለዚህ ደግሞ መንግሥት ነው ትልቁ ኃላፊነትና ሸክም ያለበት ይባላል፡፡ መንግሥት በሩን ወለል አርጎ መክፈትና ዕድል ማመቻቸት የለበትም? በሰላማዊ ፖለቲካ የሚሳተፉት እኮ በቂ የመጫወቻ ሜዳ ሲመቻችላቸው አይታይም ነው እየተባለ ያለው?አድማሱ (ፕሮፌሰር)፡- እኔ መንግሥትን ፃዲቅ ነው አላልኩም፡፡ የተሰጠን ነገር ግን ፈልቅቆ መግባት፣ በሩን ማስፋትና መግባት ከሁሉም የሚጠበቅ ነው፡፡ ለምሳሌ እኔ በአማካሪነት የምሳተፍበት አገራዊ የምክክር ኮሚሽን አለ፡፡ ከታች ከወረዳ ጀምሮ አርሶ አደሩን፣ ሠራተኛውን፣ ሁሉንም የኅብረተሰብ ክፍል አሳትፎ ውይይት ሲደረግና አጀንዳ ሲለይ ነው የቆየው፡፡ ከትግራይና ከአማራ ክልሎች ውጪ በአብዛኛው የአገሪቱ ክፍሎች ውይይት ሲደረግ ቆይቷል፡፡ ይህ እየተጨመቀ ሄዶ ደግሞ በአገር አቀፍ ደረጃ ውይይት ለማድረግ ይረዳል፡፡ ጉዳዩ አንድ ዓመት ስለተራዘመ ደግሞ የቀሩትን ክልሎችም ማሳተፍ ይቻላል፡፡ ይህ ትልቅ ዕድል ነው፡፡ ነገር ግን ገና በሒደት ላይ ሆኖ ማጥላላትና መቃወም ይታያል፡፡ ነገሩ ቀላል አይደለም፣ ብዙ ውጣ ውረድ ታልፎ የተደረገ ነው፡፡ ሳንገባበትና ሳንጠቀምበት ግን ማጥላላት አያዋጣም፡፡ በጠመንጃ ሌላውን ልታስፈራራ ትችል ይሆናል፣ ግን አታሳምንም፡፡ ጠመንጃ ምንም ቦታ ላይ ውጤታማ አይሆንም፡፡ በሰላማዊ መንገድ የፖለቲካ ትግል ለማድረግ ፈተናም አደጋም አለው፡፡ ነገር ግን ውጤቱ ጥሩና ፍሬያማ ነው፡፡ መንግሥት ዕድሉን የፈጠረው ተቃዋሚዎችን ወጥመድ ውስጥ ለማስገባትና ጊዜ ለመግዛት ከሆነ ይህ አካሄድ ስህተት መሆኑን ሁላችንም ነን የምንቃወመው፡፡ ነገር ግን ያለችዋን ዕድልና የተገኘችውን ቀዳዳ እንጠቀምበት በሚል ነው እየተሳተፍን ያለነው፡፡ ሳይሞከርና ሳይታይ በሩቁ በይሆናል መሸሽና መቃወም ግን አያዋጣም፡፡ የተገኘውን ዕድል እንድንጠቀመው ነው አደራ የምለው፡፡ የ97 ወቅትን አንስተሃል፡፡ እኛ በዚያ ወቅትም ቢሆን የተገኘውን ዕድል እንጠቀም፣ ወደኋላ አንመለስም ብለን ነው ወደ ምርጫ የገባነው፡፡ በዚያ ውሳኔያችን ደግሞ አለመሳሳታችንን ጊዜ አሳይቶናል፡፡ The post ‹‹አገራችን ጤናማ ፖለቲካ እንዲኖራት ለማድረግ የግድ ፖለቲከኛ መሆን አይጠይቅም›› አድማሱ ገበየሁ (ፕሮፌሰር)፣ አንጋፋ ፖለቲከኛና የሰብዓዊ መብት ተሟጋች first appear on ሪፖርተር - Ethiopian Reporter - #1 Best and reliable news source in Ethiopia and is written by ዮናስ አማረ",
      • "pubDate": "2025-03-29 21:18:04",
      • "pubDateTZ": "UTC",
      • "image_url": "https://www.ethiopianreporter.com/wp-content/uploads/2025/03/Admasu-1.jpg",
      • "source_id": "ethiopianreporter",
      • "source_priority": 313811,
      • "source_name": "Ethiopian Reporter",
      • "source_url": "https://www.ethiopianreporter.com",
      • "source_icon": "https://i.bytvi.com/domain_icons/ethiopianreporter.png",
      • "language": "amharic",
      • -
        "country": [
        • "ethiopia"
        ],
      • -
        "category": [
        • "top"
        ],
      • -
        "ai_tag": [
        • "awards and recognitions"
        ],
      • -
        "ai_region": [
        • "ethiopia,africa"
        ],
      • "ai_org": null,
      • "sentiment": "neutral",
      • -
        "sentiment_stats": {},
      • "duplicate": false
      },
    • -
      {
      • "article_id": "be56c0b2dcf8daf2d81da0c973f16ad9",
      • "title": "የጋራ ማኅበራዊ እሴቶችን የሚንዱ ድርጊቶች ይገቱ!",
      • "link": "https://www.ethiopianreporter.com/139779/",
      • -
        "keywords": [
        • "ርዕሰ አንቀጽ",
        • "ግጭት",
        • "ሕዝብ",
        • "ብሔራዊ መግባባት",
        • "ታሪክ",
        • "ሰላም"
        ],
      • -
        "creator": [
        • "በጋዜጣዉ ሪፓርተር"
        ],
      • "video_url": null,
      • "description": "ሪፖርተር - Ethiopian Reporter - #1 Best and reliable news source in Ethiopiaየጋራ ማኅበራዊ እሴቶችን የሚንዱ ድርጊቶች ይገቱ!ኢትዮጵያዊነት ከትውልድ ወደ ትውልድ እየተሸጋገረ እዚህ የደረሰው አሁን እየተስተዋሉ ባሉ አደገኛ ባህሪያት አይደለም፡፡ ለዘመናት በኢትዮጵያ ምድር ውስጥ የኖሩ ትውልዶች በደስታም ሆነ በችግር ጊዜ እርስ በርስ እየተደጋገፉ፣ በገዥዎች የጭቆና ቀንበር ውስጥም ሆነው አገራቸውን በጋራ እየጠበቁና በአርቆ አሳቢነት እየተከባበሩ አልፈዋል፡፡ ዓድዋን የሚያህል የታሪክ ግዙፍ አሻራ በማኖር ከኢትዮጵያ አልፎ ለዓለም ጥቁር ሕዝቦች ጭምር ቤዛ ሆነዋል፡፡ የትኛውም የአፍሪካ አገር [...]The post የጋራ ማኅበራዊ እሴቶችን የሚንዱ ድርጊቶች ይገቱ! first appear on ሪፖርተር - Ethiopian Reporter - #1 Best and reliable news source in Ethiopia and is written by በጋዜጣዉ ሪፓርተር",
      • "content": "ሪፖርተር - Ethiopian Reporter - #1 Best and reliable news source in Ethiopiaየጋራ ማኅበራዊ እሴቶችን የሚንዱ ድርጊቶች ይገቱ!ኢትዮጵያዊነት ከትውልድ ወደ ትውልድ እየተሸጋገረ እዚህ የደረሰው አሁን እየተስተዋሉ ባሉ አደገኛ ባህሪያት አይደለም፡፡ ለዘመናት በኢትዮጵያ ምድር ውስጥ የኖሩ ትውልዶች በደስታም ሆነ በችግር ጊዜ እርስ በርስ እየተደጋገፉ፣ በገዥዎች የጭቆና ቀንበር ውስጥም ሆነው አገራቸውን በጋራ እየጠበቁና በአርቆ አሳቢነት እየተከባበሩ አልፈዋል፡፡ ዓድዋን የሚያህል የታሪክ ግዙፍ አሻራ በማኖር ከኢትዮጵያ አልፎ ለዓለም ጥቁር ሕዝቦች ጭምር ቤዛ ሆነዋል፡፡ የትኛውም የአፍሪካ አገር ያልሞከረውን ፀረ ቅኝ አገዛዝ ፍልሚያ በማድረግም፣ በዓለም አደባባይ አገራቸውን በኩራት አስጠርተዋል፡፡ በአንድ ግለሰብ ወይም የማኅበረሰብ ክፍል ላይ የሚፈጸም በደል የጋራ መሆኑ ታምኖበት፣ በአገር በቀል የግጭት መፍቻ ዘዴዎች በርካታ ችግሮች መፍትሔ ሲያገኙ ኖረዋል፡፡ አሁን በዚህ ዘመን ግን ይህንን የመሰለ የጋራ ማኅበራዊ እሴት እየተናደ ማኅበራዊ መስተጋብሮችን የሚያፈራርሱ ድርጊቶች ተበራክተዋል፡፡ ከእንዲህ ዓይነቱ አሳዛኝ ሁኔታ ውስጥ ለመውጣት ካልተቻለ ጦሱ ለአገር ህልውናም ይተርፋል፡፡አንድ ግለሰብ ተበድያለሁ ወይም ግፍ ተፈጽሞብኛል ብሎ አደባባይ ሲወጣ መቅደም ያለበት ሰብዓዊነት ነው፡፡ ሰብዓዊነት ሲቀድም ተፈጸመ የተባለውን ድርጊት በጨዋነትና በስክነት መርምሮ መፍትሔ ለመስጠት ያስችላል፡፡ ነገር ግን በአንድ ጉዳይ ላይ ቅሬታ ወይም አቤቱታ ሲቀርብ፣ ከሰብዓዊነት በማፈንገጥ የብሔርና የእምነት ማንነት ውስጥ ገብቶ አላስፈላጊ ትርምስ መፍጠር ለአገር አይበጅም፡፡ ማንም ይሁን ማን ጉዳይ አለኝ ብሎ አደባባይ ሲወጣ ከማንነቱ ይልቅ የያዘው ፍሬ ሐሳብ ላይ ሲተኮር፣ ማኅበረሰባዊ ውይይቱም ሆነ ሙግቱ ሥልጡን ይሆናል፡፡ በዚህም መሠረት ማን፣ የት፣ መቼ፣ ለምንና እንዴት የመሳሰሉት ወርቃማ መጠይቆች ለተነሳው ጥያቄም ሆነ አቤቱታ ምላሽ ያስገኛሉ፡፡ አሁን ባለው አሳዛኝ ሁኔታ ግን እውነትን ከመፈለግ ይልቅ በተለያዩ ፍላጎቶች ጎራዎች ውስጥ በመመሸግ፣ የማጥቃትና የመከላከል ግጥሚያ ውስጥ እየተገባ የአገር አንድነት ከጊዜ ወደ ጊዜ እየተሸረሸረ ነው፡፡በኢትዮጵያውያን ማኅበረሰባዊ መስተጋብሮች ውስጥ ትልቅ ቦታ የሚሰጣቸው በስክነት መነጋገርና መከባበር ዋጋ እያጡ፣ በግልጽና በሽሙጥ በአደባባይ መወራረፍና ከዚያም አለፍ ሲል መሰዳደብ የተለመደ ከሆነ ሰነባብቷል፡፡ የእዚህ ዘመን የእምነት መሪዎች፣ የአገር ሽማግሌዎች፣ ፖለቲከኞች፣ ምሁራንና ልሂቃን፣ እንዲሁም የአገር ጉዳይ ያገባናል የሚሉ በሙሉ ለአገር ህልውና መቀጠልና ለመጪው ትውልድ ሲሉ እንዲህ ዓይነቱ አላስፈላጊ ድርጊት እንዲቆም ካልተባበሩ መቼ ሊተባበሩ ነው? ታላላቆቻቸውን አርዓያ አድርገው ማደግ የሚገባቸው ታዳጊዎችና ወጣቶች ተስፋቸው ምንድነው? ለአገራቸው የሚፈለግባቸውን አበርክተው በመጦሪያ ጊዜያቸው አረፍ ማለት የሚገባቸው አዛውንቶችን ማስከፋት ለማን ይጠቅማል? ኢትዮጵያ ልጆቿ በሐሳብ ልዩነት ውስጥ ሆነው ለብሔራዊ ደኅንነቷና ጥቅሟ ብቻ ሳይሆን፣ በተለያዩ ጉዳዮች በሰላማዊ መንገድ ለመነጋገር ካልቻሉ ዕጣ ፈንታዋ ምን ሊሆን ነው? እነዚህንና ሌሎች ጉዳዮችን አክሎ ከተገባበት አሳፋሪ ክፍፍል ውስጥ መውጣት አለመቻል የትውልዱን ብክነት ነው የሚያሳየው፡፡ዓለም በሥልጣኔ ወደፊት እየገሰገሰ የሰው ልጅ ድካምን የሚቀንሱ አስደማሚ ቴክኖሎጂዎች በየዕለቱ በሚፈበረኩበት በዚህ ጊዜ፣ የብሔርና የእምነት ማንነት ሥር እየመዘዙ ጠላትነትን በማጠናከር ዕልቂትና ውድመት ማቀንቀን የደካሞች መደበቂያ ምሽግ ነው፡፡ በሁሉም የአገሪቱ ክፍሎች የሚኖሩ ኢትዮጵያውያን የሚያስፈልጓቸው ሰላም፣ እኩልነት፣ የተመጣጠኑ ምግቦች፣ ንፁህና ምቹ መኖሪያዎች፣ ክብራቸውን የሚመጥኑ አልባሳት፣ በቂና አስተማማኝ የጤና፣ የትምህርት፣ የትራንስፖርትና የሌሎች መሠረተ ልማቶች ተደራሽነት ከብዙ በጥቂቱ ናቸው፡፡ በርካታ ሚሊዮኖች የባዕዳንን እርጥባን እየጠበቁ፣ በጦርነትና በተለያዩ ተፈጥሯዊ ችግሮች ሳቢያ የተፈናቀሉ በርካቶች ሰማዩ ተደፍቶባቸው፣ በየቦታው በሚካሄዱ ግጭቶች ከሞት ቢተርፉም የሰብዓዊ መብት ጥሰቶች ተፈጽመውባቸውና ሌሎች ሥቃዮች ደርሰውባቸው የድረሱልን ጥሪ የሚያሰሙበት አገር ውስጥ ክፋት መዝራት የለየለት ነውር ነው፡፡ አንድም ቀን በችግርና በሥቃይ ውስጥ ላሉ ወገኖች መድረስ ያልቻሉ የመከራ ቀንበር ሲጭኑ እንደማየት የሚያሳዝንም ነገር የለም፡፡የኢትዮጵያ ሕዝብ ከምንም ነገር በፊት የሚያስፈልገው ሰላም ነው፡፡ ሰላም ለማስፈን የሚያስፈልገው የሁሉም ዜጎች ትብብር ነው፡፡ ይህ ትብብር የሚገኘው ግን እንደ ጥንታውያኑ ኢትዮጵያውያን በማስተዋልና በአርቆ አሳቢነት መመራት ሲቻል ብቻ ነው፡፡ ዕውቀትንና የረጅም ጊዜ የሥራ ልምድን በመጠቀም አገርን መታደግ የሚችሉ ቅኖች ያስፈልጋሉ፡፡ ለአንድ ጎራ የፖለቲካ የበላይነት ሲባል የሚኬድበት ርቀት ወንዝ እንደማያሻግር ረጅሙ የአገር ታሪክ ቁልጭ አድርጎ ያሳያል፡፡ ኢትዮጵያ ማደግና መመንደግ የምትችለው ለልዩነቶቻቸው ዕውቅና መስጠት ፈቃደኛ በሆኑ በሁሉም ልጆቿ እንጂ፣ የአንድን ወገን የበላይነት ለማፅናት በሚደረግ ከንቱ ጥረት እንዳልሆነ መገንዘብ ተገቢ ነው፡፡ ኢትዮጵያ ይህንን ሁሉ ዘመን ተጉዛ እዚህ የደረሰችው፣ በአገራቸው ህልውና ለመቆመር በማያስቡ ልጆቿ ተጋድሎ እንደነበርም መዘንጋት አይገባም፡፡ የኢትዮጵያውያን ማኅበረሰባዊ መስተጋብርም የሚያሳየው ይህንን እውነታ ነው፡፡ ከዚህ ውጪ ያለው አጉል ትርክት የሚዘራው ቅራኔ ብቻ ነው፡፡አሁንም ደግመን ደጋግመን ማሳሰብ የምንፈልገው ኢትዮጵያ እንደ አገር መቆም የምትችለው በሁሉም ልጆቿ አንድነት መሆኑን ነው፡፡ ይህ አንድነት በልዩነት ውስጥም መታየት ይችላል፡፡ ለዚህ ደግሞ ዕውቅና መሰጣጠት፣ መከባበር፣ በጨዋነት መነጋገር፣ ራስን ከአገር ህልውና በታች ማድረግና ቅንነት ያስፈልጋል፡፡ ቅንነት የጎደለው የሴራ ፖለቲካ ያተረፈው ዕልቂት፣ ውድመት፣ ማፈናቀል፣ ማሰቃየት፣ ቂም፣ በቀልና ጥላቻ ነው፡፡ እነዚህ በቀጠሉ ቁጥር ግጭቱ፣ ግድያው፣ ማሳደዱ፣ ማገቱና ኢሰብዓዊ ድርጊቱ ሁሉ ተጠናክሮ ይስፋፋል፡፡ ለሐሳብ ልዕልና ዋጋ የማይሰጥበት አገር ውስጥ አቌራጩ መንገድ ጉልበት ስለሆነ መጠፋፋት እንጂ ልማትና ዕድገት አይታሰብም፡፡ በሠለጠነ መንገድ መነጋገርና መደራደር እየተተወ ሽሙጥ፣ ሐሜት፣ አሉባልታ፣ ስድብና ብልግና ይንሰራፋሉ፡፡ የጋራ የሆነው ብሔራዊ ደኅንነትና ጥቅም እየተዘነጋ የጎራ ፍልሚያው የበላይነቱን ይይዛል፡፡ እንዲህ ዓይነቱ ክስረት ለታሪካዊ ጠላቶች ቀላል ዒላማ ያደርጋል፡፡ አገርን ማዳን ከተፈለገ ግን የጋራ ማኅበራዊ እሴቶችን የሚንዱ ድርጊቶች ይገቱ!The post የጋራ ማኅበራዊ እሴቶችን የሚንዱ ድርጊቶች ይገቱ! first appear on ሪፖርተር - Ethiopian Reporter - #1 Best and reliable news source in Ethiopia and is written by በጋዜጣዉ ሪፓርተር",
      • "pubDate": "2025-03-29 21:06:19",
      • "pubDateTZ": "UTC",
      • "image_url": "https://www.ethiopianreporter.com/wp-content/uploads/2025/03/Editorial-8.jpg",
      • "source_id": "ethiopianreporter",
      • "source_priority": 313811,
      • "source_name": "Ethiopian Reporter",
      • "source_url": "https://www.ethiopianreporter.com",
      • "source_icon": "https://i.bytvi.com/domain_icons/ethiopianreporter.png",
      • "language": "amharic",
      • -
        "country": [
        • "ethiopia"
        ],
      • -
        "category": [
        • "top"
        ],
      • -
        "ai_tag": [
        • "awards and recognitions"
        ],
      • -
        "ai_region": [
        • "ethiopia,africa"
        ],
      • "ai_org": null,
      • "sentiment": "neutral",
      • -
        "sentiment_stats": {},
      • "duplicate": false
      },
    • -
      {
      • "article_id": "dabe37a12efdda9825caab317fdffc53",
      • "title": "የነዳጅ ዋጋ በጨመረ ቁጥር የሚፈጠረውን የዋጋ ንረት ሸማቹ ያለማካካሻ እንዴት ይቋቋመዋል?",
      • "link": "https://www.ethiopianreporter.com/139754/",
      • -
        "keywords": [
        • "የዋጋ ንረት",
        • "ነዳጅ",
        • "ትራንስፖርት",
        • "ሸማች"
        ],
      • -
        "creator": [
        • "ናታን ዳዊት"
        ],
      • "video_url": null,
      • "description": "ሪፖርተር - Ethiopian Reporter - #1 Best and reliable news source in Ethiopiaየነዳጅ ዋጋ በጨመረ ቁጥር የሚፈጠረውን የዋጋ ንረት ሸማቹ ያለማካካሻ እንዴት ይቋቋመዋል?በናታን ዳዊት የነዳጅ ዋጋ ጭማሪ የመጨረሻው ጫፍ ላይ እየደረሰ ነው፡፡ አንድ ዓመት ባልሞላ ጊዜ ውስጥ ከዕጥፍ በላይ ዋጋው ሽቅብ እየሄደ ነው፡፡ ነዳጅ ዋጋው በጨመረ ቁጥር ገበያውም አብሮ በዋጋ ጭማሪዎች ይሞቃል፡፡ ‹‹መንግሥት በነዳጅ መሸጫ ዋጋ ላይ ማስተካከያ አደረገ›› በሚል አርዕስት የተላለፈው ውሳኔ መሬት ላይ ሲወርድ የሸማቹን ኑሮ የበለጠ እየተናጋ ነው፡፡ እንደ ዋዛ የነዳጅ ዋጋ ማስተካከያ ተደረገ [...]The post የነዳጅ ዋጋ በጨመረ ቁጥር የሚፈጠረውን የዋጋ ንረት ሸማቹ ያለማካካሻ እንዴት ይቋቋመዋል? first appear on ሪፖርተር - Ethiopian Reporter - #1 Best and reliable news source in Ethiopia and is written by ናታን ዳዊት",
      • "content": "ሪፖርተር - Ethiopian Reporter - #1 Best and reliable news source in Ethiopiaየነዳጅ ዋጋ በጨመረ ቁጥር የሚፈጠረውን የዋጋ ንረት ሸማቹ ያለማካካሻ እንዴት ይቋቋመዋል?በናታን ዳዊትየነዳጅ ዋጋ ጭማሪ የመጨረሻው ጫፍ ላይ እየደረሰ ነው፡፡ አንድ ዓመት ባልሞላ ጊዜ ውስጥ ከዕጥፍ በላይ ዋጋው ሽቅብ እየሄደ ነው፡፡ ነዳጅ ዋጋው በጨመረ ቁጥር ገበያውም አብሮ በዋጋ ጭማሪዎች ይሞቃል፡፡ ‹‹መንግሥት በነዳጅ መሸጫ ዋጋ ላይ ማስተካከያ አደረገ›› በሚል አርዕስት የተላለፈው ውሳኔ መሬት ላይ ሲወርድ የሸማቹን ኑሮ የበለጠ እየተናጋ ነው፡፡ እንደ ዋዛ የነዳጅ ዋጋ ማስተካከያ ተደረገ እየተባለ የሚተላለፈውን ውሳኔ ተከትሎ እየመጣ ያለው የኑሮ ውድነትና የዋጋ ግሽበት በእጅጉ ያሠጋል፡፡ ከሁኔታዎች መገንዘብ እንደምንችለው የነዳጅ ዋጋ ከዚህም በኋላ ቢሆን የሚረግብ አይመስልም፡፡ መንግሥት ዛሬም በነዳጅ ምርቶች ላይ ድጎማ እያደረግኩ ነው ቢልም ድጎማው የዋጋ ጭማሪን አላረገበውም፡፡ በአንፃሩ፣ ‹‹መንግሥት የነዳጅ ዋጋ ላይ ማስተካከያ አደረገ›› ተብሎ እንደሚገለጸው፣ ‹‹መንግሥት ለሠራተኞች የደመወዝ ማስተካከያ አደረገ›› የሚል የሕዝብ ማስታወቂያ በማይሰማበት ሁኔታ፣ ዜጎች እየተሰቀለ ያለውን የዋጋ ንረት ከማይቋቋሙበት ደረጃ ላይ ደርሰዋል፡፡ የነዳጅ ምርቶች ላይ ‹‹የዋጋ ማስተካከያ›› ተደረገ በተባለ ማግሥት ተደጋግመው ለሚፈጠሩ የዋጋ ጭማሪዎች ማካካሻ የሚሆን ነገር የሌለው ሸማች ኑሮን እንዴት ተቋቁሞ እንደሚዘለቅ ፈጣሪ ይወቅ፡፡ባለፉት ተከታታይ ወሮች የተደረጉት ተደጋጋሚ የነዳጅ ዋጋ ጭማሪዎች ምነው አንዴ ሆነው በተገላገልን የሚያስብሉ ሁኔታዎችን ፈጥረዋል፡፡ ምክንያቱም የነዳጅ ዋጋ ጭማሪው በታወጀ ቁጥር በነጋታው በደመ ነፍስ የሚደረግ የምርትና አገልግሎቶች ዋጋ ጭማሪዎች ያለማቋረጥ መተግበራቸው ሸማቹ ኢኮኖሚያዊ ላልሆነና ለተጋነነ የዋጋ ጭማሪ ሰለባ እንዲሆን በማድረጉ ነው፡፡ከኢትዮጵያ የግብይት ባህሪ አንፃር የነዳጅ ዋጋ የቱንም ያህል የዋጋ ጭማሪ ቢደረግበት፣ በምርትና አገልግሎቶች ላይ የሚደረገው ጭማሪ ተደረገ ከተባለው የነዳጅ ጭማሪ ጋር ፈፅሞ የሚመጣጠን አይደለም፡፡ ባለፈው አንድ ዓመት ውስጥም የነዳጅ ዋጋ በጨመረ ቁጥር እየተደረገ ያለው የዋጋ ለውጥ ሲደማመር በወራት ልዩነት እየጨመረ የመጣው የነዳጅ ዋጋ ተደራራቢ የዋጋ ንረትን እያስከተለ ነው፡፡ ሰሞኑን በተደረገ የነዳጅ ዋጋ ጭማሪም አንዳንድ ምርቶች አገልግሎቶች ላይ እየተደረገ ያለውን የዋጋ ጭማሪ ተደረገ ከተባለው የነዳጅ ዋጋ ጭማሪ ጋር የተገናዘበ ያለመሆኑን ያመለክተናል፡፡ አንድና ሁለት ምሳሌ ስናነሳ የትራንስፖርት ዋጋን እናስቀድም፡፡ ከቅርብ ጊዜ ወዲህ በአዲስ አበባ ከተማ ከአውቶብስና ከመደበኛ ታክሲዎች ሌላ የሜትር ታክሲዎች በተለያዩ መስመሮች ላይ ተራ ጠብቀው እንደ ታክሲና አውቶቡስ አገልግሎት እየሰጡ መሆኑ ይታወቃል፡፡እነዚህ ሜትር ታክሲዎች አገልግሎት የሚሰጡት በኪሎ ሜትር አሥልተው አይደለም፡፡ የራሳቸውን ዋጋ አውጥተው ከተለያዩ የታክሲና አውቶብስ መነሻ ጣቢያዎች ወደ ተለያዩ መዳረሻዎች የሚሰጡት የትራንስፖርት አገልግሎት ግን በሕግ ያልተፈቀደላቸው መሆኑ ሊሰመርበት ይገባል፡፡ ለምሳሌ ከጀሞ መገናኛ የሚሠሩ ሜትር ታክሲዎች አሉ፡፡ ለአንድ ሰው 150 ብር፣ ከጋርመንት ቦሌ 130 ብር፣ ከቃሊቲ ስታዲዮም 140 ብር ያስከፍላሉ፡፡በእነዚህ መስመሮች ላይ የትራንስፖርት እጥረት ስላለ በተለይ ጠዋትና ማታ እነዚህን የሜትር ታክሲዎች ሳይወዱ በግድ የሚጠቀሙ ጥቂት የማይሆኑ ተገልጋዮች አሉ፡፡ የሜትር ታክሲዎች በሕግ በተፈቀደላቸው አሠራር በኪሎ ሜትር ቢሠሩ ሊከፈላቸው ይችል ከነበረው በላይ ስለሚያገኙበት ይህ ሥራ ጥሟቸዋል፡፡በእንዲህ ያለ ዋጋ ሲያስከፍሉ የነበሩት ሜትር ታክሲዎች አሁን የሰሞኑን የነዳጅ ዋጋ ጭማሪ አሳብበው ያደረጉት ጭማሪ ያስደነግጣል፡፡ ለምሳሌ ከጀሞ መገናኛ አንድ መቶ ሃምሳ ብር ያስከፍሉ የነበረውን በአንዴ 30 ብር የዋጋ ጭማሪ አድርገው 180 ብር አድርሰውታል፡፡ ይህ በመቶኛ ሲሠላ በአንዴ 35 በመቶ ጨምረዋል ማለት ይቻላል፡፡ በሌሎች መስመሮችም ተመሳሳይ ጭማሪዎች ተደርገዋል፡፡ የሰሞኑ ነዳጅ ዋጋ ጭማሪ ግን በመቶኛ ሲሠላ በመቶ ብቻ መሆኑ ሲታሰብ አጋጣሚዎችን በመጠቀም የሚደረግ ያልተገባ የዋጋ ጭማሪ አጠቃላይ ገበያውን እንዴት እንደሚያበላሽ መገመት አያቅትም፡፡ ቀድሞም ቢሆን 150 ብር ትክክለኛ ዋጋው እንዳልነበረ ማንም የሚረዳው ነው፡፡ ይሄ ሳያንስ ሰበብ ተገኘ ተብሎ በደመ ነፍስ የሚደረጉ ጭማሪዎች ችግሩ የመንግሥት የዋጋ ጭማሪ ብቻ ሳይሆን በነዳጅ ዋጋ ጭማሪ ሰበብ እየተሠሩ ያሉ ሸፍጦች ማኅበረሰቡን የበለጠ እየጎዳ መሆኑን ያሳያል፡፡ ይህ በአንድ ዘርፍ፣ በአንድ የጉዞ መስመር፣ በአንድ ተገልጋይ ላይ በ30 ደቂቃ ውስጥ የተደረገበት ጭማሪ ነው፡፡ መደበኛ የታክሲ አገልግሎት የሚሰጡትም ቢሆኑ መንግሥት በነዳጅ ጭማሪው ሳቢያ የሚያወጣውን አዲስ ትራንስፖርት ታሪፍ ሳይጠብቁ በራሳቸው መንገድ የዋጋ ጭማሪ እያደረጉ መሆኑንም መጥቀስ ያስፈልጋል፡፡ በብዙ መስመሮች ላይ ከአሥር ብር እስከ 20 ብር ዋጋ በመጨመር እየሠሩ ነው፡፡ መንግሥት ገና በቀጣይ ቀናት አዲሱን ታሪፍ ይፋ ያደርጋል ተብሎ ሕጋዊ ባልሆነ ታሪፍ ተገልጋይ እየተጎዳ በመሆኑ አዲሱ ታሪፍ በቶሎ መተግበር አለበት፡፡ ከሰሞኑ የነዳጅ ዋጋ ጭማሪ ጋር ተያይዞ አንድ ሌላ ምሳሌ ልጥቀስ፣ አንድ ማሽነሪ ለመግዛት ስምምነት ያደረገ ሰው በውለታው መሠረት ግዥው ከባንክ ጋር የተሳሰረ ነበርና 40 በመቶውን ክፍያ ይፈጽማል፡፡ 60 በመቶውን ክፍያ ለማስፈጸም ጉዳዩን እየጨራረሰ ባለበት ወቅት፣ ከማሽነሪ ሽያጩ ኩባንያ ቀድሞ ከተገባው ውል በማፈንገጥ ወደ አራት ሚሊዮን ብር የዋጋ ጭማሪ መደረጉ ይገለጽለታል፡፡ ስለዚህ ይህንን ክፍያ መክፈል እንደሚገባውም ይነግረዋል፡፡‹‹ለምን ይህ ይሆናል ተዋውለን ጨርሰናል፣ ይህንን ያህል ብር የምጨምርበት ምክንያት የለም፤›› ብሎ ሲሞግት፣ የተሰጠው መልስ፣ ‹‹ነዳጅ ስለጨመረ ነው›› የሚል ነው፡፡ ነገሩ ገና መቋጫ ባያገኝም ይህ የነዳጅ ጭማሪ ጉዳይ እንዲህ ያለ ያልተገባ ድርጊት ለመፈጸም ምክንያት እየሆነ መምጣቱ ያሳዝናል፡፡ ይህ ብቻ አይደለም የነዳጅ ዋጋ ሊጨምር ስለሚችል ዋጋ ማስተካከያ ይደረጋል የምትል ሽወዳ ከቅርብ ጊዜ ወዲህ ተደጋግሞ እየተሰማና ውል እስኪፈርስ መድረሳቸውን የሚነግረን ነገር አለ፡፡ የግዥ ስምምነቶች በነዳጅ ጨመረ ሰበብ ዋጋቸው እንዲጨምር መደረጉ አግባብ ባይሆንም ድርጊቱ ግን እየተፈጸመ ነው፡፡ እንዲህ ያሉ ነገሮች ደግሞ ተያያዥነት ያላቸው በመሆኑ፣ የዋጋ ጭማሪው በቅብብሎሽ ሁሉም ጋር የሚደርስ ይሆናል፡፡ የእነዚህ ሸፍጦች ተደማምሮ የሚወድቀው የመጨረሻው ተገልጋይ ላይ ይሆናል፡፡ ታች ያለው ተገልጋይ ግን ነዳጅ ስለጨመረ ለሚገጥምህ የዋጋ ጭማሪ ይሁንልህ ተብሎ የሚደረግለት የገቢ ጭማሪ የለም፡፡ ይህንን ጫና የሚቋቋመው ከዚህ ቀደም ሲከፍለው በነበረ ገቢ መሆኑ ሲታሰብ፣ ነገን ብንፈራ አያስገርምም አንድ ሰሞን በ500 ብር ደመወዝ ይህንን ሁሉ ቤተሰብ የሚያስተዳድሩት እንዴት ነው ተብለው የተጠየቁ አባወራ ‹‹በአስማት›› ብለው የሰጡት ምላሽን ያስታውሳል፡፡ እየሮጠ ካለው የዋጋ ንረት ገቢያቸው ያልተስማማላቸው አንዳንድ መካከለኛ ገቢ አላቸው የሚባሉ የቤተሰብ አስተዳዳሪዎች ልጆቻቸውን ቀለብ ይቅደም ብለው ከግል ትምህርት ቤት አውጥተው መንግሥት ትምህርት ቤት ያስገቡ ወላጆች፣ ይህንንም አድርገው አልቻሉም፡፡ መሰል ዕድል የሚጠባበቁም አሉ፡፡ የኑሮ ውድነቱ እዚህ ደረጃ እያደረሰን ነውና አሁንም ብልኃት የታከለበት መፍትሔ ካልተበጀ የነገው የኑሮ ውድነት የበለጠ ማሳሰቡ አይቀርም፡፡ በአንድ በኩል ችግሩን የመንግሥት ብቻ ማድረግም ተገቢ አይሆንም፡፡ ከምናያቸው ነገሮች እኛም የአኗኗር ዘይቤያችንን መቀየር ግድ መሆኑን እየነገረን ነው፡፡ ሥራው ከተገኘ ሁለትም ሦስትም ሥራ መሥራትን መላመድ ሁሉ ይኖርብናል፡፡ የመንግሥት ፖሊሲዎችም ዜጎች እየገጠማቸው ያለውን የኑሮ ጫና ማቃለል የሚችሉ ተጨማሪ ሥራዎች ይጠይቃሉ፡፡ገቢን ለማሳደግ ደግሞ ሥራ ያስፈልጋል፡፡ ምርትና ምርትን ለማሳግ መንግሥት ከዚሁ ጋር የተጣጣመ ፖሊሲ ያስፈልገዋል፡፡ አሁን ባለው የዓለም ተጨባጭ ሁኔታ የሸቀጦችን ዋጋ በቀላሉ ማውረድ እንደማይቻል ኑሯችን እየነገረን በመሆኑ፣ ሁላችንም የመፍትሔው አካል በመሆንና ቢያንስ መሠረታዊ ፍላጎቶችን ልናሟላበት የምንችለውን አቅም ለመፍጠር ግድ ይለናል፡፡ የዋጋ ንረትን ለማርገብ የተደረጉ ሙከራዎች ለምን ውጤት እንዳላመጡ በመገምገም፣ ከዚህ በኋላ ምን ይደረግ የሚለው ትልቁ ሥራ የመንግሥት የሚለው ሥራ የመንግሥት ቢሆንም፣ መፍትሔ አለን የሚሉ ወገኖች ሐሳባቸውን የሚቀርብበት ሁኔታ መመኘት ሁሉ ሊጠይቅ ይችላል፡፡ ስለዚህ ጉዳዩ እንደ አገር አጀንዳ ታይተው ሊሠራባቸው ይገባል፡፡ The post የነዳጅ ዋጋ በጨመረ ቁጥር የሚፈጠረውን የዋጋ ንረት ሸማቹ ያለማካካሻ እንዴት ይቋቋመዋል? first appear on ሪፖርተር - Ethiopian Reporter - #1 Best and reliable news source in Ethiopia and is written by ናታን ዳዊት",
      • "pubDate": "2025-03-29 21:00:54",
      • "pubDateTZ": "UTC",
      • "image_url": "https://www.ethiopianreporter.com/wp-content/uploads/2022/05/Untitled-1-16.jpg",
      • "source_id": "ethiopianreporter",
      • "source_priority": 313811,
      • "source_name": "Ethiopian Reporter",
      • "source_url": "https://www.ethiopianreporter.com",
      • "source_icon": "https://i.bytvi.com/domain_icons/ethiopianreporter.png",
      • "language": "amharic",
      • -
        "country": [
        • "ethiopia"
        ],
      • -
        "category": [
        • "top"
        ],
      • -
        "ai_tag": [
        • "entertainment",
        • "awards and recognitions"
        ],
      • "ai_region": null,
      • "ai_org": null,
      • "sentiment": "neutral",
      • -
        "sentiment_stats": {},
      • "duplicate": false
      },
    • -
      {
      • "article_id": "0c68d3a8566867775e08b4af5e4d83d8",
      • "title": "አፈር የሕያው አለኝታ",
      • "link": "https://www.ethiopianreporter.com/139798/",
      • -
        "keywords": [
        • "አስተያየት"
        ],
      • -
        "creator": [
        • "አንባቢ"
        ],
      • "video_url": null,
      • "description": "ሪፖርተር - Ethiopian Reporter - #1 Best and reliable news source in Ethiopiaአፈር የሕያው አለኝታበዘሪሁን ወልዱ (ፕሮፌሰር) እና በሽብሩ ተድላ (ፕሮፌሰር) መግቢያ ሳይንሳዊ አስተሳሰብን፣ ብሎም የሳይንስን ዕውቀት በማኸዘብ (ብዙ ሰው በቀላል መንገድ እንዲገነዘብ በማድረግ)፣ በምክንያት ላይ የተመሠረቱ፣ ብዙ ጠቃሚ ተግባራትን የሚያከናውን ማኅብረሰብ ለመመሥረት ያስችላል፡፡ ለሰው ልጅ ጥቅምን የሚያበረክቱ ኩነቶች፣ ቁስ አካል ይዘትና ሁኔታ ሳይንሳዊ በሆነ መንገድ መተንተንና ለንባብ ማቅረብ፣ አካባቢ ኅብረተሰብን የሳይንሳዊ አስተሳሰብና ሳይንሳዊ ዕውቀትን ያዳብራል የሚል ዕይታ አለን፡፡ ለዚህ [...]The post አፈር የሕያው አለኝታ first appear on ሪፖርተር - Ethiopian Reporter - #1 Best and reliable news source in Ethiopia and is written by አንባቢ",
      • "content": "ሪፖርተር - Ethiopian Reporter - #1 Best and reliable news source in Ethiopiaአፈር የሕያው አለኝታበዘሪሁን ወልዱ (ፕሮፌሰር) እና በሽብሩ ተድላ (ፕሮፌሰር)መግቢያሳይንሳዊ አስተሳሰብን፣ ብሎም የሳይንስን ዕውቀት በማኸዘብ (ብዙ ሰው በቀላል መንገድ እንዲገነዘብ በማድረግ)፣ በምክንያት ላይ የተመሠረቱ፣ ብዙ ጠቃሚ ተግባራትን የሚያከናውን ማኅብረሰብ ለመመሥረት ያስችላል፡፡ ለሰው ልጅ ጥቅምን የሚያበረክቱ ኩነቶች፣ ቁስ አካል ይዘትና ሁኔታ ሳይንሳዊ በሆነ መንገድ መተንተንና ለንባብ ማቅረብ፣ አካባቢ ኅብረተሰብን የሳይንሳዊ አስተሳሰብና ሳይንሳዊ ዕውቀትን ያዳብራል የሚል ዕይታ አለን፡፡ ለዚህ ተግባር ያዋልነው በምድራችን የሚገኝ አፈርን ሲሆን፣ ይዘቱ ምን እንደሚመስል፣ ከምን እንደተገኘ፣ እንዲሁም መሠረታዊ መለያ ባህርይ ምን እንደሆነ እናወሳለን፡፡አፈር ተፈጥሮ ለሕያው የለገሠችው ፀጋ ስለሆነ ክብካቤ ያሻዋልአፈር እንደ አየር፣ እንደ ውኃ ዘወትር በአካባቢያችን የሚገኝና የሰው ልጆች ለምግብ ማምረቻነት የሚጠቀሙበት የተፈጥሮ ሀብት መሆኑን ያውቃሉ። ሆኖም አፈር ይዘቱ ምን እንደሚመስል፣ ከምን እንደተገኘ፣ እንዲሁም መሠረታዊ መለያ ባህርይ ምን እንደሆነ ብዙዎቻችን ላንገነዘብ እንችላለን፡፡ ብዙ ግለሰቦች አፈርን የሚረዱትና የሚያዩት እንደ ተሠማሩበት የሥራ መስክ ሊሆን ይችላል፡፡ ያም ለምሳሌ የማዕድን መሐንዲስ አፈርን ከአለት በላይ የሚገኝና መወገድ ያለበት ለስላሳ የመሬት አካል ክምር ነው ብሎ ይረዳል። የመንገድ ሥራ መሐንዲስ ደግሞ አፈር ከአለት በላይ የሚገኝ ክምር ነገር ሲሆን፣ ለመንገድ ሥራ የሚጠቅም ከሆነ በቦታው የሚያቆይ፣ አለበለዚያ ግን ተወግዶ በጠጣር ድንጋይና ኮረት የሚተካ አካል አድርጎ ይወስዳል። የማዕድን ፍለጋና የመንገድ ሥራዎች በተወስኑ ቦታዎች የሚከናወኑ ተግባራት ሲሆኑ፣ አፈር ለተሠማሩበት ተግባር እንደ ተግዳሮት የሚቆጠርና መወገድ ያለበት ነው ብለው ያምናሉ። በግብርና ተግባር ለተሰማሩ ግለሰቦች ግን አፈር በምድር ወለል ላይ የሚገኝና ለዕፀዋት ህልውና የሚያስፈልጉ ውህዶችና ንጥረ ነገሮች የሚያገኙበትና ለዕፀዋት መብቀያ፣ መቆሚያ፣ መቆናጠጫ፣ ማደጊያና ለምግብ ግብዓትነት የሚያገለግሉ ሰብሎችን ለማምረት የሚያስችል የተፈጥሮ ሀብት እንደሆነ ይገነዘባሉ፡፡ እነዚህን ዕይታዎች እንደ ፈርጃቸው መገንዘብ፣ የአፈርን አመጣጥ፣ ይዘቱንና ከአፈር የሚገኘውን ጥቅማ ጥቅም ይገነዘባሉ፡፡ ስለሆነም ለአፈር ተገቢ ክብካቤ ሊደረግለት እንደሚገባ ያምናሉ፡፡ በሒደት ስለአፈር በቂ ግንዛቤ መጨበጥ፣ ሁኔታዎችን መረዳት፣ ለምግብ ዋስትናን ለማረጋገጥ፣ የአየር ንብረት ለውጥን ለመከላከልና ከተፈጥሮ ሥርዓት ጋር የተሳለጠ አኗኗርን ለመምራት ለአፈርና ውኃ ጥበቃ ተገቢው ጉዳዮችን ማስተናገድና መተግበር አስፈለጊ እንደሆነም ይገነዘባሉ።የአፈር አመሠራረት ከአካባቢው ይዘት ጋር የተቆራኘ ነው፡፡ በብዙ አካባቢ አፈር በሦስት ዓበይት ደረጃ ተነባብሮ እንደሚገኝ በማስተዋል ግንዛቤ አዳብረን ሊሆን ይችላል (ምሥል አንድን ይመልከቱ)። ከላይ የሚታዩት ሦስቱ ንብብሮች ለዘመናት በቦታው ከቆየው የአለት ንጣፍ በላይ ይገኛሉ፡፡ ንብብሮችም ከብዙ ዓመታት ኬሚካላዊ ለውጥና፣ ከአለት መሸርሸር ከአካባቢው የተገኙ ወይም በነፋስ፣ በውኃ ወይም በረዶ ከሌላ ቦታ ተጠርገው ወይም ተግዘው የመጡ ሊሆን ይችላል።የተለያዩ ይዘቶች ያሏቸው የአፈር ንብብሮቹ ጥልቀት ስለአመሠራረታቸው በከፊልም ቢሆን ግብዛቤ ሊያስጨብጠን ይችላል። በተዳፋት አካባቢ አንድ ንብብር ሊመሠረትና ጥልቀት የሚኖረው፣ ጠጣር አለት በተለያዩ ምክንያቶች ተፈርፍሮ ከአንድ ቦታ ወደ ሌላ ቦታ ተጉዞና ተጠራቅሞ አሁን በሚገኝበት አካባቢ የተከማቸ ሊሆን ይችላል። እንዲሁም ከላይ የሚገኙት የአፈር ንብብሮች ከታችኛው አለት ጋር በይዘት የማይመሳሰሉ ከሆኑ አፈሩ ከሌላ አካባቢ የተጋዘ መሆኑን ያስረዳል፡፡ሌላው ሒደት ደግሞ ሜዳማ ቦታ ላይ የሚገኝ የአለት ንጣፍ በአየር ንብረት ተፅዕኖና በደቂቅ ዘአካላት የድንጋይ መፈርፈር ተግባር ተሰባብሮና ተፈርፍሮ በአንድ አካባቢ ሲከማችና ለምንም ዓይነት ተፈጥሯዊ ወይም ሰው ሠራሽ ጣልቃ ገብነት ሳይጋለጥ በተከሰተበት አካባቢ የቆየ ሊሆን ይችላል። የንብብሮች ጥልቀት በመልክዓ ምድሩ አቀማመጥ ይወሰናል። በምሥሉ እንደሚታየው (ምሥል አንድ) የላይኞቹ ሁለት የአፈር ንብብሮች ጥልቀት እንደ ሁኔታው ከአምስት ሳንቲ ሜትር ሊያንስ ወይም ከመቶ ሜትር ሊበልጥ ይችላል። የአለቱ የመፈርፈርና የመከማቸት ሒደት የሚከሰተው በተዳፋት ወይም በተራራማ ቦታም ሊሆን ይችላል፡፡ በዚህ ሒደት ከላይ የሚገኙት ንብብሮች በውኃ፣ በነፋስ ወይም በበረዶ ግፊት ወደ ሌላ ቦታ የተጋዙ ሊሆኑ ይችላሉ። በተራራማ ወይም በተዳፋት መልክዓ ምድር ላይ የሚገኝ ቁስ፣ በሙሉ ወይም በከፊል በመሬት ስበት ምክንያት የመንከባለሉ ወይም በውኃ ወይም በነፋስ ተጠራርጎ ወደ ሌላ ቦታ የመወሰድ አጋጣሚ ከፍተኛ ነው። በአንፃሩ ደግሞ ከታች የሚገኘው ጠጣር የአለት ንጣፍ ጥንካሬ የተፈጥሮ ተፅዕኖዎችን የሚቋቋም ከሆነ፣ የትም ዓይነት መልክዓ ምድር ላይ፣ ሜዳማ ቢሆን፣ የላይኛው የአፈር ንብብር ሊከማች አይችልም። ስለሆነም የተፈረፈረ የአለት ክምችት በመልክዓ ምድር አቀማመጥ ወይም በሥረኛው የአለት ጥንካሬ ይወሰናል ማለት ነው።ከአለቱ በላይ የሚገኘው ክምችት ወደ አፈር ንብብር የሚቀየረው ሁለት ቅድመ ሁኔታዎች ሲሟሉለት ነው፡፡ እነሱም የተሰባበሩት የአለት ቅንጣቶች በኬሚካል ለውጥ ውስጣቸው የሚገኙትን ንጥረ ነገሮችና ውህዶች ከካርቦናዊ ቁስ አካላት (organic matter) በጋራ ተጣምረው አንድ ይዘት ሲመሠርቱና ሲዋሃዱ ነው። የመጀመሪያው ዓይነት ካርቦናዊ ቁስ አካል ሊገኝ የሚችለው በስብርባሪ አለት ቅንጣቶች ውስጥ ሊኖሩ በሚችሉ የደቂቅ ዘአካላት አማካይነት ሲሆን፣ እነዚህ ደቂቅ ዘአካላት ለእውነተኛው አፈር መገኘት ከፍተኛ ሚና አላቸው፡፡በመሠረቱ በአፈር ውስጥ የአፈሩን ጤናማነትና ለምነት የሚያስተናግዱ ብዙ ዓይነት ደቂቀ ዘአካል (microorganisms) ይገኛሉ፡፡ በብዛት የሚገኙት ባክቴሪያ (bacteria) ሲሆኑ፣ መጠናቸው ይለያይ እንጂ ፈንገስ (fungi፣ ነጠላ ህዋስ protozoa)፣ አልጌ (algae) እና የወስፋት (nematodes) ዝርዎችም ይገኛሉ፡፡ እነኚህ ደቂቀ ዘአካል የንጥረ ነገሮችን ዑደት ያስተናግዳሉ (ለምሳሌ ለሕያው ሕልውና ወሳኝ የሆነውን ‹‹ናይትሮጅን›› ከአየር ወስደው፣ ከአፈር ጋር አዋህደው፣ ዕፀዋት ዕድገት ከፍተኛ አስተዋጽኦ ያደርጋሉ፡፡ እንዲሁም ደቂቀ ዘአካል ውስብስብ የሆኑ ጎጂ ኬሚካላዊ ውሁዶችን ይዘት በመቀየር፣ በመበታተን፣ ጎጂነታቸውን ያመክኑታል፡፡ ከአፈር ውስጥ የሚገኙ ንጥረ ነገሮች በቀላሉ በዕፀዋት ጥቃቅን ሥራ ሥሮች ሠርገው እንዲገቡ (እንዲማጉ) በማድረግ ወሳኝ ሚና አላቸው፡፡ የአፈርን እርጥበት (የውኃ ይዘት) እንዲሁም በቂ አየር በአፈር ውስጥ እንዲገኝና እንዲንሸራሸር ያመቻቻሉ፡፡ በተጨማሪ ‹‹ብርሃን አስተጻምሮ/ፎቶሲንተሲስ›› (photosynthesis) ተብሎ በሚታወቀውና ለአረንጓዴ ዕፀዋት ብቻ በተሰጠው ተፈጥሯዊ ፀጋ (ያም በፀሐይ ኃይል በመታገዝ ከአየር ውስጥ የሚገኘውን ‹‹ካርቦን ዳይኦክሳይድ›› ከመሬት ውስጥ ከሚገኘው ውኃ ጋር ማዋሀድ ነው) ሲሆን፣ በአፈር ውስጥ ‹‹ካርቦናዊ›› ቁስ አካላትን በማዳበር ነው።ይህንን ካልን በኋላ ወደ አፈር ይዘት እንመለስ፡፡ ቀጣዩ የአፈር ንብብሮች የሚፈጠሩት ከሕያው አካላት ጋር ለረዥም ጊዜ በሚደረጉ መስተጋብሮች አማካይነት ነው። ይህ ሒደት አንዳንዴ ከመሬት ወለል በላይ ወጥተው በሚታዩ ድንጋዮች ላይ የተለያዩ ቀለማት ያላቸው ጥቃቅን ወይም ጉልህ ሆነው የሚታዩ ‹‹የአልጌ›› እና ‹‹የፈንገስ›› ጥምረት (ላይከን – lichen) ሽፋኖች፣ ደቂቅ ዘአካላት አሁንም አለትን ወደ አፈር የመቀየር ቀጣይ ተግባር ላይ የተሠማሩ መሆናቸውን ያመለክታል።ከዘመናት በኋላ በአለቱ ስብርባሪ ቅንጦች ውስጥ ‹‹የካርቦናዊ›› ቁስ አካላት መጠን እየጨመረ ሲሄድ ለዕፀዋት ዕድገት በበቂ ሁኔታ ሊያገለግል ወደ ሚችለው የአፈር ዓይነት የመቀየሩ ሁኔታም እየጎላ ይሄዳል። የአፈር አመጣጥ/መከሰት ኩነት የማያቋርጥ ሒደት ነው። ይኼ የሚያመለክተን የአፈር መከሰት (መፈጠር) ከሕያው አካላት በምድር ላይ መከሰት ጋር ጥብቅ ቁርኝት ያለው መሆኑን ሲሆን፣ በዝግመተ ለውጥ መንስዔ ትልልቅ እንስሳትና ዕፀዋት ምድርን በወረሩና መልክዓ ምድሮችንም በስፋትና በብዛት በሸፈኑ መጠን፣ የአፈር ‹‹ካርቦናዊ›› ቁስ አካላት መጠንም እየጨመረ ሄዶ አሁን ባለበት ሁኔታ ለመድረስ እንደተቻለ ነው። ሕያው አካላት ከተከስቱበት (አራት ቢሊዮን ዓመታት ገደማ) ጀምሮ እስካሁን ያለውን ዘመን ማሰብና የአፈርን ታሪክ ወደ ኋላ ተመልሰን ለመቃኘት ይረዳናል። በምሥል አንድ እንደሚታየው የአፈር ንብብርም በሒደት እየጨመረ፣ እየጠራና፣ በተለያዩ ይዘቶች በተዋቀሩ የአፈር ዓይነቶች ውስጥ ያሉ ልዩነቶችም ጉልህ እየሆኑ ይሄዳሉ። ለእርሻ ተግባር ከሚያገለግሉትና ከሚጠቅሙትና የላይኞቹ ሁለት የአፈር ንብብሮች ውስጥ በአማካይ አንድ በመቶ እስከ አምስት በመቶ የሚደርስ ‹‹ካርቦናዊ›› ቁስ አካል ሊገኝ ይችላል።አራሹ ገበሬ የተለያዩ የአፈር ዓይነቶች እንዳሉና ምን ዓይነት አፈር ለምን ዓይነት ሰብል ማምረቻነት እንደሚያገለግል ጠንቅቆ ያውቃል፡፡ የተለያዩ የአፈር ዓይነቶች ሳይንሳዊ ይዘታቸውን መገንዘብ፣ ስለአፈር የተሻለ ግንዛቤ እንድናዳብር ይረዳል፡፡ በአፈር ውስጥ የሚገኙት የአለት ስብርባሪዎች የደቃቅነት መጠንና አንፃራዊ ብዛት ግንዛቤ ውስጥ በማስገባት አፈርን በሦስት ዓበይት ክፍሎች መለየት እንችላለን። በጥቅሉ ሲታይ ሽርክት ስብርባሪዎች (0.05 – 2.00 ሚሊ ሜትር) የበዛበት አፈር አሸዋ (sand)፣ መካከለኛ ይዘት ያላቸው (0.002 – 0.05 ሚሊ ሜትር) ስብርባሪዎች የበዛበት ሲልት (silt)፣ በጣም ደቃቅ ወይም የላመ ቅንጣት (0.002 ሚሊ ሜትር) የበዛበት አፈር ሸክላ (clay) ተብለው ተሰይመዋል። ሆኖም ግን በአፈር ውስጥ የሚገኘው የሸክላ፣ ሲልትና አሸዋ ቅይጥ ልዩነት ስላለው የአፈርን ዓይነት ክፍፍሉን ወደ አሥራ ሁለት ከፍ ያደርገዋል።በአፈር ውስጥ የሚገኘው አንፃራዊ የቅንጣት ዓይነቶች ይዘት ምን ያህል የዕፀዋት አልሚ ንጥረ ነገሮችና ውህዶች ሊገኙባቸው እንደሚችል ፍንጭ ይሰጠናል። በመሠረቱ የዕፀዋት አልሚ ንጥረ ነገሮችና ውህዶች በብዛት ተጣብቀውና ተዋህደው የሚገኙት በሽክላ ቅንጣቶች ላይ ነው። በሸክላማ አፈር (መረሬ) ውስጥ የውኃና የአየር ዝውውር በጣም ውስን ነው፡፡ ስለሆነም ምንም ሸክላ አፈር የዕፀዋት አልሚ ንጥረ ነገሮችና ውህዶች በብዛት የሚገኝበት የአፈር ዓይነት ቢሆንም፣ ዝናብ በሚበዛት ወቅት ለንቋጣ ጭቃ ይሆናል፡፡ በተቃራኒው በደረቅ ወቅት ደግሞ ይሰነጣጠቃል፣ ስለሆነም ለእርሻ አመቺ አይደለም። የመረሬ አፈር ድርሻ በኢትዮጵያ ደጋማ ቦታዎች እስከ 24 በመቶ ሊደርስ እንደሚችል ጥናቶች ያሳያሉ።በአንፃሩ ደግሞ በአሸዋማ አፈር ውስጥ የሚገኙት የዕፀዋት አልሚ ንጥረ ነገሮችና ውህዶች መጠን በጣም ውስን ቢሆንም፣ በውስጡ ውኃም ሆነ አየር በቀላሉ ይዘዋወራሉ። በዝናብም ሆነ በመስኖ የተገኘ ውኃ ከአሸዋማ አፈር ጋር ሲገናኝ ወዲያውኑ ወደ ታች ሠርጎ በመግባት የዕፀዋት ሥሮች ከማይደርሱበት ጥልቀት ደረጃ ላይ ይደርሳል።ለዕፀዋት ዕድገት አመቺ የሆነ የአፈር ዓይነት የአሽዋ፣ የሲልትና፣ የሸክላ ቅንጣቶች አንፃራዊ ይዘት የተመጣጠነ ሲሆን ነው። የዚህ ዓይነት የቅንጣቶች ቅይጥ ደግሞ ‹‹ሎም›› (loam) በመባል ይታወቃል። በሎም አፈር ውስጥ የሽክላ መጠን ከአሥር በመቶ እስከ ሠላሳ በመቶ ሲሆን፣ የአሸዋ ይዘቱ ደግሞ ከአርባ በመቶ እስከ ስልሳ አምስት በመቶ ከፍ ሊል ይችላል። የሲልት ይዘቱ ደግሞ ቀሪውን መጠን ያሟላል። ሎም አፈር ለዕፀዋት ዕድገት አስፈላጊ የሆኑትን ባህርይ አሟልቶ የያዘ ስለሆነ፣ ለግብርና ተግባር ተመራጭ የአፈር ዓይነት ነው። እዚህ ላይ መገንዘብ ያለብን የአፈርን ቅንጣቶች ይዘት መቀየር የማይቻል መሆኑንና በአያያዝ ጉድለት ግን የይዘታቸው መጠን ሊዛባ የሚችል መሆኑን ነው።የአፈር ቀለም የሚወሰነው በአፈር ውስጥ የሚገኙት የተለያዩ ንጥረ ነገሮችና ውህዶች ነው፡፡ እነሱም የውኃ መጠን፣ የካርቦናዊ ቁስ አካል መጠንና የመልክዓ ምድሩ አቀማመጥ በአፈር ቀለም ወሳኝ ሚና አላቸው፡፡ በተዳፋት መልክዓ ምድር ላይ የሚገኝ አፈር የሽክላ ይዘቱ ከፍተኛ ከሆነ በውስጡ የሚገኘው ውኃ ተንጠፍጥፎ ያልቃል፣ በምትኩም አየር ይተካል። ይህ ሲሆን አፈሩ ውስጥ የሚገኘው የብረት ማዕድን ዝገት ስለሚፈጥር፣ የአፈሩ ቀለም ቀይ ይሆናል። በተዳፋት መልክዓ ምድር ላይ የሚገኝ አፈር ‹‹የካርቦናዊ›› ቁስ አካል ይዘቱ ከፍተኛ ከሆነ ቡናማ ቀለም ይኖረዋል። በአንፃሩ ደግሞ በሜዳማ ቦታ ላይ ውኃ ስለሚተኛና በአፈር ውስጥ ያለው የአየር ይዘት ስለሚቀንስ፣ በውስጡ የሚገኘው ብረት የመዛግ አጋጣሚው አነስተኛ ይሆናል። የዛገ ብረት ይዘቱ ውስን የሆነ አፈር ቀለሙ ጥቁር ይሆናል። በማንኛውም የአፈር ዓይነት የካርቦናዊ ቁስ አካል መጠን ከፍ ሲል ደግሞ የአፈሩ ጥቁረት መጠን እየጨመረ ይሄዳል።የአፈር አሲዳማነት በሁለት ዓበይት ምክንያቶች ሊከሰት ይችላል። አፈር ውስጥ የሚገኙት ውህዶች በውኃ የሚሟሙ ስለሆነ፣ በዝናብ ወይም በመስኖ ውኃ ሊወገዱ ይችላሉ፣ ወይም ወደ መሬት ይሠርጋሉ። ይህ ሲሆን ደግሞ ቀሪው የውህድ አካል የሆኑት ከ‹‹ሃይድሮጂን›› ወይም ተመሳሳይ ጠባይ ካላቸው ንጥረ ነገሮች ጋር ሲዋሃዱ ‹‹አሲዳማነት›› ይከሰታል። እንዲሁም አፈሩ የተገኘበት የአለት ዓይነትና፣ አንድ ዓይነት ሰብል/እህል አከታትሎ መዝራት ‹‹አሲዳማነትን›› ያስከትላሉ፡፡ የአፈር አሲዳማነትን መከላከል ወይም ማከም ይቻላል።ቀደም ሲል እንደተወሳው፣ አፈርና የሕይወት ቁርኝት፣ እንዲሁም መስተጋብር የተጀመረው በዚህ ምድር ላይ የሕያው አካላት ከተከሰቱበት ጊዜ ጀምሮ ነው፡፡ አፈር በምድር ላይ በሚገኙት ሕያው አካላትና በአካባቢ መካከል መደላድል በመሆን፣ ብዙ ተፈጥሯዊ ሒደቶችን የማሳለጥ ሚና አለው፣ እነሱንም አንድ በአንድ እናወሳለን፡፡አፈር የዕፀዋት አልሚ ውህዶችና ማዕድናት መገኛ እንደመሆኑ መጠን ዕፀዋት በሥራቸው ወይም በሌላ አግባብነት ባላቸው የአካል ክፍላቸው አማካይነት አልሚ ምግቦችንና ውኃን በመውሰድ የራሳቸውን አካል ይገነባሉ፣ መጠባበቂያ ምግቦችን በተለያዩ አግባብነት ባላቸው አካላቸው ውስጥ ያከማቻሉ፣ የትውልድ ማስተላለፊያ አካላትንም ያዘጋጃሉ። እነዚህ የዕፀዋት የአካላት ክፍሎችና እነሱን የሚመገቡ እንስሳት ሕያውነት ሲከስም (ሲሞቱ) በደቂቅ ዘአካላት አማይነት እንዲበሰብሱና ወደ ዕፀዋት አልሚ ምግብነት እንዲቀየሩ ይደረጋል።አፈር በሚሊዮኖች ዓመታት ውስጥ በብዙ መስተጋብርና ሒደቶች ውስጥ አልፎ የመጣና መተኪያ የሌለው ውድ ንብረት ነው። አፈር ለዕፀዋት ሥሮች መቆናጠጪያና መደላድል በመሆን ውኃ፣ አየር፣ አልሚ ንጥረ ነገሮችንና ውህዶችን በቀላሉ ሊያገኙ የሚችሉበትን ሁኔታ ያመቻቻል። አፈር በዕፀዋት አማካይነት የሚዘጋጁት “ካርቦናዊ” ቁስ አካላት በውስጡ እንዲከማች በማድረግ የአየር ንብረት መዛባት እንዳይባባስ አስተዋጽኦ ያደርጋል። አፈር ከትልልቅ እንሰሳት ጀምሮ ደቂቅ ዘአካላትን ያካተተ ለአፈር ጤናማነትና ለሥነ ምኅዳር ቀጣይነት ለሚያገለግሉ የብዝኃ ሕይወት መገኛ ነው። አፈር ለብዙ ከዕፀዋት ጋር ጥብቅ ቁርኝት ላላቸው (ለምሳሌ አየር ውስጥ የሚገኘውን “ናይትሮጅን” ዕፀዋት ወደሚፈልጉት ውህድ መቀየር የሚችሉ፣ የዕፀዋት ሥሮች ንጥረ ነገሮችንና ውህዶችን በቀላሉ እንዲያገኙ የሚያመቻቹ) ደቂቅ ዘአካላት መኖሪያ/መገኛ/ከለላ/መሸሸጊያ ነው። በአንድ ግራም ለም አፈር ውስጥ ከአንድ መቶ እስከ ሁለት መቶ ሚሊዮን ባክቴሪያዎች ሊገኙ ይችላሉ። አፈር ሲጎሳቆል፣ ሲከላ፣ ሲበከል፣ የሚከሉ፣ ከጥቅም ውጪ የሚሆኑ፣ የአፈርን ጤናማነትና ለምነት የሚያስተናግዱት ደቂቅ ዘአካልም ናቸው፡፡ አፈር በቀላሉ ሊጎሳቆል፣ ሊጠፋና ከጥቅም ውጪ ሊሆን ስለሚችል፣ ለሚሰጠው ጥቅም ተመጣጣኝ የሆነ ክብካቤ ያስፈልገዋል። አፈር ውስብስብ ቁስ አካል እንደመሆኑ መጠን የሚደረግለት ጥንቃቄ፣ ክብካቤ፣ ዘላቂነት ያለው በሚያበረክትበት ሁኔታ መስተናገድ ይገባዋል፡፡ የአፈር መጎሳቆል እንደ የአፈሩ ዓይነት፣ እንደ መልክዓ ምድሩ አቀማመጥ እንደ አጠቃቀሙና እንደ ተጠቃሚው ኅብተረሰቡ ልምድ ይለያያል።ለዘመናት በደን የተሸፈነ መሬት ላይ የሚገኘው አፈር ለም የሆነ መስሎ ቢታይም/ቢገመትም እውነቱ ግን ከዚህ የራቀ ነው። በደን የተሸፈነ አፈር ውስጥ ያለው ለዕፀዋት ዕድገት የሚጠቅመው ለምነት በሙሉ ወይም አብላጫው መሬቱን በሸፈኑት የደን ዛፎች ተሟጦ ይወሰዳል፡፡ ከዚያም የዛፎች አካል ሆኖ ይዘልቃል፡፡ ዛፎቹ አርጅተው ወይም በተለያዩ ምክንያቶች ሲሞቱ ወይም ቅጠሎቻቸውና ቅርንጫፎቻቸው ከዛፎች ተከልተው በተፈጥሮ ሒደት ሕያውነታቸው ሲቋጭ ነው በዛፎች ተወስዶ የነበረው ለምነት ወደ አካባቢው አፈር የሚመለሰው፡፡ በተጨማሪም የደን ሽፋን ያጣው አካባቢ፣ አፈር በዝናብ ይሸረሸራል፣ ይታጠባል፣ ብሎም የሥነ ምኅዳር መዛባትን ያስከትላል። የዕፀዋት አልሚ ውህዶችና ንጥረ ነገሮች በማይገኙበት መሬት ላይ ግብርናን ማስተናገድ በራስ ላይ የተፈጥሮ ቁጣን እንደማምጣት ይቆጠራል።የአፈር አያያዝ በኢትዮጵያ ብዙ አሉታዊ ሁኔታዎችን አስከትሏል፡፡ የኢትዮጵያ አፈር የሚገባውን እንክብካቤ ለመተንተን ከመልክዓ ምድሩ አቀማመጥ ጋር ማዛመድና ማነፃፀር ተገቢ ነው። ተዳፋት ወይም ተራራማ መልክዓ ምድር ላይ የሚገኝ አፈር በዕፀዋት ካልተሸፈነ በውኃና በነፋስ ተሸርሽሮ ከቦታው የመከላት ዕድሉ ከፍተኛ ነው። ለእርሻ የሚሆን መሬት የተዳፋት መጠኑ የተደነገገ ቢሆንም፣ ድንጋጌው ለእርሻ ተግባር ለማዋል በሚችል መሬት እጥረትና በግንዛቤ ውስንነት የተነሳ ብዙውን ጊዜ ሕጉ አይከበርም። ድንጋጌውንም ለመቆጣጠር የተደራጀ አካል በሌለበት ሁኔታ ተግባሩ አስቸጋሪ ሊሆን ይችላል።በሰሜን ኢትዮጵያ ተራራማ ቦታዎች የአፈር መሸርሸር መጠንና ፍጥነት በዓለም ላይ ከተመዘገበው መጠን ጋር ሲነፃፀር ከፍተኛና አሥጊ ደረጃ ላይ ከደረሱት አገሮች ጋር ይመደባል። ተዳፋት ቦታ ለእርሻ ተግባር ማዋል፣ በቦታው ከሚሰማሩ የከብቶች ቁጥር ብዛት ጋር ተቀናጅቶ ብዙ አሉታዊ ተፅዕኖ አድርሷል፡፡ በተጨማሪ የዕፀዋት ሽፋን መመናመን፣ ከፍተኛ የደን ውድመት፣ ከፍተኛ የዝናብ መጠን፣ እንጨትን ለማገዶነት በስፋት መጠቀም፣ የሰብል ተረፈ ምርቶችን ለከብቶች መኖነት ማዋል፣ የከብቶችን አዛባ በማድረቅ ለማገዶነት መጠቀምና የእርሻ መሬት ሊደረግለት የሚገባው እንክብካቤ ውስንነት ለአፈር መሸርሸር እንደ ዋና ምክንያቶች ሆነው ይጠቀሳሉ፡፡ጥናቶች እንደሚያመለክቱት በሰሜን ኢትዮጵያ አንዳንድ አካባቢዎች ከአንድ የኳስ ሜዳ መጠን ካለው የእርሻ ቦታ ላይ በዓመት በአማካይ ከአንድ መቶ እስከ ሁለት መቶ ኩንታል አፈር በዝናብ ውኃ ተጠርጎ ይወሰዳል። በአንፃሩ በተፈጥሮ መንገድ አፈር ከአንድ የኳስ ሜዳ መጠን ካለው የእርሻ ቦታ ላይ በዓመት በአማካይ አንድ ከሩብ ኩንታል ብቻ በውኃ ተጠርጎ ይወሰዳል። ስለሆነም በሰው ንኪኪ ምክንያት የሚከሰተው የአፈር መሸርሸር በተፈጥሮ ከሚከሰተው ጋር ሲነፃፀር ከ80 እስከ 160 እጅ ይበልጣል ማለት ነው። በተፈጥሮ ክስተት የሚከላው አፈር በከፊልም ቢሆን በተፈጥሮ መንገድ ይተካል።ከችግሩ ግዝፈት የተነሳና ከአካባቢ ጋር ጤናማና ዘላቂ ውህደት ለመፍጠር ኢትዮጵያ ውስጥ ብዙ ኅብረተሰቦች አገር በቀል የመሬት ክብካቤ ዘዴዎችን አዳብረዋል። በደቡብ ኢትዮጵያ በኮንሶ ኅብረተሰብ የሚተገበር የድንጋይና የአፈር ዕርከን አሠራር ብዙ የተባለለት የአፈር አጠባበቅ ዘዴ ነው። መቼ እንደተጀመረ ባይታወቅም የኮንሶ ኅብረተሰብ የድንጋይና የአፈር ዕርከን በመገንባትና በሳርና በሁለገብ የዛፍ ዝርያዎች በማጠናከር ተራራማ ቦታዎችን ለእርሻ ተግባር ማዋል ከጀመሩ ዘመናት እንደተቆጠሩ ይነገራል። የጌዴኦ ኅብረተሰብም የፍራፍሬ ዛፎች፣ እንሰት፣ ጎመን፣ ቡና፣ የሥራ ሥር ሰብሎች በአንድ ማሳ በአንድ ላይ በማሳደግ የአፈሩን ለምነትና እርጥበት በመጠበቅ፣ እንዲሁም በሰብሎች መካከል የሚገነባውን የጥቅም ትስስር በማዳበር ዘላቂነት ያለው ሥነ ምኅዳር ለመመሥረት ችለዋል። በሰሜን ምሥራቅ ኢትዮጵያም በአርጎባ ኅብረተሰብ ስንቄ በሚባል አካባቢ፣ ከኮንሶ ኅብረተሰብ የማይተናነስ የአፈር ጥበቃ ልምድ አዳብረዋል። ጥንት በአክሱም ዘመነ መንግሥት (ከሦስት ሺሕ እስከ አንድ ሺሕ ዓመታት በፊት) አምራቾች በእርሻ ማሳ ላይ የአፈርና የውኃ ጥበቃ ዕርከኖችን ይገነቡ እንደነበር፣ እንዲሁም ምንጮችን አጎልብተው ጥንቃቄ በተሞላ ዘዴ ለመስኖ በመጠቀም ስብል ያመርቱ እንደነበር አንዳንድ የአርኪኦሎጂ ጥናቶች ያመለክታሉ። እነዚህ ለዘመናት ኢትዮጵያውያን የተጠቀሙባቸው አገር በቀል ዘዴዎች ከውጭ ከተገኙ ዘዴዎች ጋር በማጣመር አመርቂ ውጤት ማግኘት ይቻላል።ከውጭ የተገኘና ኢትዮጵያ ውስጥ በስፋት በተግባር ላይ የሚውለው በስዋሂሊኛ ‹‹ፋንያጁ›› (Fanya juu) በመባል የሚታወቀው የአፈር ጥበቃ ዘዴ ሲሆን፣ ትርጉሙም አፈሩን ወደ ላይ ወርውረህ ከምረው ማለት ነው። ‹‹ፋንያጁ›› ሲመሠረት በተወሰነ ርቀት የመሬቱን ተዳፋት ወደ ጎን ተከትሎ ውኃ ለማጠራቀም የሚረዳ ቦይ ይቆፈርና፣ ከውስጡ የሚወጣውን አፈር ከቦዩ በተዳፋቱ አቅጣጫ በመከመር ነው። የተቆፈረው ቦይ ከላይ የሚመጣውን ውኃ የአወራረድ ፍጥነት ለመቀነስና በቦዩ ውስጥ የሚጠራቀመውን ውኃ ወደ መሬት እንዲሠርግ ለማድረግ ይረዳል። ከቦዩ ዝቅተኛው/ተዳፋቱ አቅጣጫ የተከመረውም አፈር ደልዳላና እንደ መልክዓ ምድሩ አቀማመጥ ሁኔታ ሰፊ ወይም መጠነኛ ስፋት ያለው መደብ ስለሚመሠርት፣ የተለያዩ ሰብሎችን በመደቡ ላይ ማምረት ይቻላል። ከመደቦቹ መሀልና ዕርከኑን ተደግፎ ያለው ቦታ ላይ ሳር ወይም ለከብቶች መኖነት የሚያገለግል ዕፀዋት ይለሙበታል። ‹‹ፋንያጁ›› መለስተኛ ተዳፋት ላለው መሬት የሚያገለግል ዘዴ ሲሆን ከፍተኛ ተዳፋት በሆኑ አካባቢዎች ላይ ደግሞ የኮንሶንና የሲንቄን (አርጎባ) ልምድ በማቀናጀት የተፋሰስ አፈር ጥበቃ ተግባራትን ለማከናወን ይቻላል።ኢትዮጵያ በተከታታይ ድርቅ በተጠቃችበት ዘመን በ1960ዎቹና 1970ዎቹ ዓ.ም. የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት የምግብና ግብርና ድርጅት፣ ‹‹ፋኦ›› (FAO) በምግብ ለሥራ መርሐ ግብር አማካይነት አገር በቀል ዘዴዎችን ከ‹‹ፋንያጁ›› ጋር በማቀናጀት የአፈር እንክብካቤ ለማስፋፋት ተሞክሮ እንደነበር ይነገራል። በተፋሰስ ልማት ውስጥ የ‹‹ፋኦ›› ተሳትፎ ለተራበው ኅብረተሰብ ምግብ በማደልና ግለሰቦችን በሥራ ላይ በማሰማራት ለጊዜው የተመጽዋችነትን ስሜት የቀነስ ቢሆንም፣ ከጊዜ በኋላ ግን በተሳታፊው ኅብረተሰብ ላይ ሥራው ራሱ እንደ ገቢ ምንጭ ስለተወሰደ (የኑሮ መመኪያ ስለተደረገ) የተመሠረቱት ዕርከኖች እየፈረሱና የተተከሉትም ዛፎችም እየተነቀሉ እንደገና ተግባሩ በድጋሚ ይከናወን እንደነበር በሒደት የተካሄዱ ግምገማዎች ያመላክታሉ። ሆኖም አሁን በጥቂት ተራራማ ቦታዎች ላይ የሚታዩት የባህር ዛፍ ወይም ሌሎች አገር በቀል ወይም መጤ የዕፀዋት ዝርያ ደኖች በዚያን ጊዜ የተደረገው ጥረት ውጤት መሆናቸው ይታወቃል። ይኼም በተፋሰስ ልማት ላይ የነበረው የ‹‹ፋኦ›› ተሳትፎ ተግዳሮት የነበረው ቢሆንም፣ አሉታዊ ውጤት ያስገኘ እንደሆነም ያመለክታል።የፋኦን ልምድ ግምት ውስጥ በማስገባት የግብርና ሚኒስቴር የአስተዳደር መዋቅሮችን በመከተል፣ የተፋሰስ ልማት (ዘለቂ የመሬት አስተዳደር) በሚባል መርሐ ግብር በኅብረተሰብ ተሳትፎ ዕርከኖች እየተሠሩና የደን ዛፎችም እየተተከሉ ናቸው። ከትግራይ በስተቀር እነዚህ የተዘጋጁት የአፈርና የድንጋይ ዕርከኖችና የተመሠረቱት ደኖች ምን ሁኔታ ላይ እንዳሉ የሚያሳይ አገር አቀፍ ጥናት ስለመኖሩ እርግጠኞች አይደለንም። በትግራይ ግን የደረቁ ምንጮች እንደተመለሱና የደን ሽፋንም በብዙ ቦታዎች እንደተሻሻለ ከጥቂት ዓመታት በፊት የተካሄዱ ጥናቶች ያሳያሉ። አሁን በተለይ በዓድዋ አካባቢ (የዓድዋ ጦርነት በተካሄደበት አካባቢ) የሚገኙ ኮረብታዎች/ተራራዎች፣ እንዲሁም ረባዳ ቦታዎች የአካባቢው የአየር ንብረት በሚመጥን የደን ዓይነት ተሸፍነዋል።በቅርቡ በውኃና መሬት ሀብት ማዕከል ከ2002 እስከ 2008 ዓ.ም. ድረስ በላይኛው የዓባይ ተፋሰስ በባህር ዳር ከተማ አካባቢ የተቀናጀ የተፋሰስ የልማት ሥራዎችና የመሬት አስተዳደር ጥናቶች ተካሂደዋል። እነዚህ ጥናቶች ኅብረተሰብን በሚያሳትፍና ተጠቃሚነቱንም በሚያረጋግጥ በላይኛው ዓባይ ተፋሰስ ውስጥ ዘላቂና አስተማማኝ የመሬት አያያዝ ሥርዓት ለመመሥረት እንደሚቻል ያመለክታሉ። ጥናቶቹ በአሥራ ሁለት ንዑስ ተፋሰሶች ውስጥ የተሠሩ ሲሆን፣ በተለይ በአባ ገሪማና በደብረ ያዕቆብ ንዑስ ተፋሰሶች የተከናወኑ ተግባራት ዘላቂና አስተማማኝ ውጤት አስገኝተዋል። ኅብረተሰቡን በተፋሰስ ተጠቃሚዎች ማኅበራት በማደራጀትና እያንዳንዱን የማኅበር አባል በተለያዩ መንገዶች ስለአፈርና የውኃ ሀብት ጥበቃ ዘዴዎች በማሠልጠን፣ እንዲሁም ለሚሳተፉበት ተግባርም ደንብ በመመሥረት የማኅበረሰቡ አባላት ወደ ሥራ እንዲገቡ ተደርጓል።በእነዚህና ንዑስ ተፋሰሶች ውስጥ ከ2002 ዓ.ም. እስከ 2008 ዓ.ም. ድረስ ከአንድ መቶ እስከ አንድ መቶ አምስት ኪሎ ሜትር ርዝመት ያለው የድንጋይና አፈር ዕርከን በመመሥረት፣ እንዲሁም በዕርከኖቹ መካከልና በእርሻ አካፋይ ቦታዎች የፍራፍሬና ሁለገብ ዛፎችንና የጓሮ አትክልት በማልማት፣ አንዳንድ ታታሪ አርሶ አደሮች በዓመት ወደ መቶ ሺሕ ብር የሚጠጋ ተጨማሪ ገቢ ለማግኘት እንደቻሉ ግንዛቤ ተገኝቷል። በሁለቱ ንዑስ ተፋሰሶች ውስጥ አጠቃላይ የዕፀዋት ሽፋን በሦስት እጥፍ ሲጨምር፣ የአፈር መሸርሸሩም በአማካይ ከልማት ሥራው በፊት ከነበረው የአፈር መሸርሸር ከ18 በመቶ እስከ 67 በመቶ እንደቀነሰ የሚያሳይ መረጃ አለ፡፡ ይኼ አሠራር በስፋት ቢተገበር ዘላቂ ውጤት ለማግኘት እንደሚቻል ጉልህ አመላካች ነው።የአፈርን ምርታማነት እንዲሻሻል መተግባር ያለባቸውን ዋና ዋና ተግባራት እናውሳ፡፡ ‹‹ካርቦናዊ›› ቁስ አካልን ይዘት ከፍ ለማድረግ ከእርሻ ቦታ የተሰበሰቡ አረሞችን እንዲሁም ሌሎች የሚወገዱ የዕፀዋት ትሩፋትን የከብቶች አዛባና አመድ ቅይጥ በጉድጓድ ቀብሮ ለተወሰነ ጊዜ እንዲብላላ በማድረግ፣ ብስባሽ (ኮምፖስት) አዘጋጅቶ በእርሻ ማሳ ላይ መጨመር የአፈርን ለምነት ለማሻሻል ይረዳል። ሆኖም ለትንንሽ ማሳዎችና ለጓሮ አትክልት ቦታዎች የሚበቃ ኮምፖስት ማዘጋጀት የሚቻል ቢሆንም፣ ለትልልቅ እርሻዎች ግን በቂ ግብዓት ስለማይገኝ ይህ ተመራጭ ዘዴ አይደለም።ውኃ የሚያዝል ጥቁር መረሬ አፈር የሸክላ ቅንጣት ይዘቱ ከፍተኛ ስለሆነና ውኃ ስለሚያዝል መንጠፍጠፍ ይገባዋል፡፡ የአፈር ማጠንፈፍ ዘዴዎች እንደሚመረትበት የሰብል ዓይነት ይለያያሉ። የመረሬ አፈር ለእርሻ ተግዳሮትነት መፍትሔ ለማግኘት የተለያዩ ምርምሮች በሰፊው የተካሄዱ ቢሆንም፣ እስካሁን ድረስ የተገኙት ቴክኖሎጂዎች አነስተኛ ይዞታ ላሏቸው ገበሬዎች ተደራሽ አይደሉም።የአፈር ጨዋማነት በተለያዩ ሁኔታዎች ሊከሰት ይችላል። በኢትዮጵያ የጨዋማ አፈር መከሰት የተወሳሰበ ነው። አንደኛ ጨው አዘል አለት ካሉባቸው ከከፍተኛ ቦታዎች የጨው ይዘት ያለው አፈር በዝናብ ለዘመናት ታጥቦ ረባዳ ቦታዎች ላይ መጠራቀም ነው፡፡ ሁለተኛ ጨዋማ ሐይቆች ሲደርቁ ከዚያም በረዥም ዘመን በሒደት በአፈር ሲሸፈኑ አፈሩ ጨዋማ ይሆናል፡፡ ሦስተኛ ጨዋማ የከርሰ ምድር ውኃ ለመስኖ እርሻ በጥቅም ላይ ሲውል ውኃው ወደ አፈሩ ሠርጎ በመግባት ይጠራቀምና አፈሩን ጨዋማ ያደርገዋል፡፡ አራተኛ በዝናብ አጠር አካባቢዎች ውስጥ በሚገኙ ማሳዎች ላይ ብክነት የበዛብት የመስኖ ውኃ አጠቃቀም ምክንያት በሥረኛው የአፈር ክፍል የተጠራቀመው የሟሟ ጨው፣ ከላይ የሚሠርገውን ውኃ ፈለግ በመከተል ወደ ላይ ይመጣና፣ በላይኛው የአፈር ክፍልና በአፈሩ ወለል ላይ በመከማቸት አፈሩን ጨዋማ ያደርገዋል። ጨዋማ አፈር የዕፀዋትን ሥሮች ያቃጥላል፣ ንጥረ ነገሮችንና ኬሚካላዊ ውህዶችን ወደ ሥሮች ዘልቀው ገብተው ለዕፀዋት ዕድገት ግብዓት እንዳይሆኑ ይከላከላል፣ ብሎም ዕፀዋትን እንዲጠወልጉና በመጨረሻም በደረሰባቸው ጉዳት ምክንያት ለሞት ይዳረጋሉ፡፡ ጨዋማ አፈር እንዳይከሰት የመስኖ ውኃን በተለያዩ ቴክኖሎጂዎች የሚታገዙ ዘዴዎችን በሥራ ላይ ማዋል ጨዋማ ውኃን ለመስኖ ከመጠቀም መታቀብ ይገባል። ጨዋማነት ከተከሰተ በኋላ ግን የእርሻውን መሬት በውኃ ማጥለቅለቅና ውኃውን አጠንፍፎ ከማሳው ማስወገድ ያሻል፡፡ ጥንፋፊውን ጨዋማ ውኃ በኩሬ አጠራቅሞ በፀሐይ ኃይል በማትነን ጨውን መለየት ይቻላል። ጨዋማነትን ለማከም በተግባር ላይ የሚውለው ቴክኖሎጂ ከፍተኛ ወጪን ያስከትላል። ሆኖም ወጪውን ተቋቁመው የአፈር ጨዋማነትን በቀጣይነት በማከም ለግብርና የሚያውሉ አገሮች አሉ። ለምሳሌ አንዳንድ የአሜሪካ ግዛቶች፣ እስራኤል፣ እንዲሁም ግብፅ በዚህ ቴክኖሎጂ የተካኑ ናቸው።ሌላው የአፈር ተግዳሮት ‹‹አሲዳማነት›› ሲሆን፣ ለአፈር መሸርሸር መከላከያ የሚተገበሩት ዘዴዎች የአፈር አሲዳማነትን እንዳይከሰት ይረዳሉ። አሲዳማነት ከተከሰተ በኋላ ግን አፈሩን በኬሚካላዊ ዘዴ ከማከም በስተቀር በሌሎች ዘዴዎች መጠቀም አስተማማኝና ዘላቂ ውጤት አያስገኝም። ኢትዮጵያ ውስጥ በተለይ በኦጋዴን፣ እንዲሁም በዓባይ ሸለቆ፣ ሁለቱም ጎን፣ 1,600 ሜትር ገደማ ከባህር ጠለል በላይ ባለው ተዳፋት ቦታ አካባቢ የኖራ ድንጋይ በብዛት ይገኛል። ይኼን የኖራ ድንጋይ ክምችት አግባብነት ባለው ቴክኖሎጂ ወደ ኖራ በመቀየር ‹‹አሲዳማ›› ለሆኑ የእርሻ ቦታዎች በተለመደው የመንግሥት መዋቅር ማከፋፈል ይገባል። የዚህ ተግባር ዋናው ተግዳሮት የትራንስፖርት ወጪ እንደሆነ ቢታወቅም፣ ያ የሚሻሻልበትን ዘዴ መፈለግና መተግበር ያስፈልጋል፡፡የኢትዮጵያ የእርሻ ማሳዎች ለምነታቸውን በተለያዩ ምክንያቶች በጣም ቀንሷል፡፡ ስለሆነም የአፈሩን ለምነት ለማሻሻልና ለማጉላት የአፈር ማዳበሪያ መጠቀም ያስፈልጋል፡፡ የአፈርን ለምነት በኮምፖስት ማሻሻል እንደተጠበቀ ሆኖ፣ የኬሚካል ማዳበሪያዎች አስፈላጊ የእርሻ ግብዓቶች ከሆኑ ውሎ አድሯል። ስለሆነም ኢትዮጵያ ለማዳበሪያ መግዣ ብዙ ገንዘብ ታወጣለች። የኑሮ አለኝታቸውን ግብርና ላይ ለመሠረቱ ለብዙኃኑ የማኅበረሰብ አባል፣ ማለትም እንደ ኢትዮጵያ ላሉ አገሮች፣ ከውጭ አንፃር ሲታይ ማዳበሪያን በአገር ውስጥ ከማምረት ሌላ አማራጭ ያለ አይመስልም።መደምደሚያየየብሳዊ ሥርዓተ ምኅዳር መሠረቱ ምድር/አፈር ነው፡፡ ምክንያቱም የብሳዊ ዕፀዋት ካለ አፈር መኖር ስለማይችሉ ነው፡፡ አፈር በጣም ስስ የሆነ የመሬት ልባስ ሲሆን፣ ይዘቱም በአየር ሙቀት/ቅዝቃዜ መፈራረቅ ምክንያትና በዕፀዋት ሥሮች ግፊት በሚከሰት የአለት/ድንጋይ ሽርፍራፊ፣ እንዲሁም የዕፀዋት ቅጠላ ቅጠል ርጋፊና እንስሳት ብስባሽ ውህደት ነው፡፡ አፈር ተግባረ ብዙ ነው፡፡ ለዕፀዋት ምግብ ያበረክታል፡፡ ነባራዊ የዓለማችን ዑደቶችን ያስተናግዳል፣ የቆሻሻ/የዝቃጭ ማጠራቀሚያ ቋትም ይሆናል፡፡ ዝቃጩ አፈር ውስጥ ባሉ ህዋሳት አስተናጋጅነት በዑደት ተመልሶ፣ ተበታትኖ፣ ወደ መሠረታዊ የግንባታ ግብዓትነት ይቀየራል (ለምሳሌ ቆሻሻ ተመልሶ ወደ ካርቦን፣ ናይትሮጅን፣ ወዘተ)፡፡አፈር ከሰው ልጆች ሕልውና ጋር የተቆራኘ፣ ከዝግመተ ለውጥ ጋር የተሳሰረና ዘላቂነት/ቀጣይነት ያለው ተፈጥሮ ከለገሰቻቸው ሀብቶች አንዱ ነው። አፈር ከሥሩ እንደሚገኘው ንጣፍ አለት፣ እንደ አካባቢው አየር ንብረትና እንደ መልክዓ ምድሩ ሁኔታ ይለያያል። አፈር የብዝኃ ሕይወት መኖሪያ፣ መሽሸጊያና መጠለያ የሆነ የምድር አካል ሲሆን፣ ሕያውነቱና ጤናማነቱ የሚመዘነው በውስጡ በሚገኘው የብዝኃ ሕይወት ዓይነትና መጠን ነው። ለሰብል ማምረቻነት የሚያገለግለው የአፈር አመሠራረት ብዙ ዘመን የሚወስድ ሲሆን፣ ለመጎሳቆል፣ ለማበላሸትና ጥቅም አልባ ለመሆን ግን ጥቂት ቀናት ብቻ ይበቃዋል፡፡ አፈር ውድ ንብረት ስለሆነ ተመጣጣኝ እንክብካቤ እንዲደረግለት ያስፈልጋል፡፡ የአፈር ባህርይ በአሉታዊ መልክ ከተቀየረ ማስተካከል ስለሚያዳግት ወይም ስለማይቻል ጤናማነቱን ለመጠበቅ የቀን ተቀን ተገቢ ክትትል ያስፈልገዋል። ስለሆነም ቀጥተኛ ተጠቃሚውን ኅብረተሰብ በማሳተፍና የጥቅም ተካፋይነቱን በማረጋገጥ የአፈርና ውኃ ሀብትን ጥበቃ ማዳበር ይቻላል።የኢትዮጵያ የተፈጥሮ ሀብት ከዜጎች ተርፎ ሳይሆን በአያያዝ ጉድለት መንስዔ ሀብቱ ለዘመናት የሌላ አገር ኗሪዎች ሲሳይ ከሆነ ውሎ አድሯል፡፡ ብዙ አገሮች ተፈጥሮ የለገሰቻቸውን ሀብት በአግባቡ በመጠቀም፣ ራሳቸውን ችለው ለሌሎች አገሮች ሕዝቦችም ዕርዳታ ያበረክታሉ፡፡ እንደ አለመታደል ሆኖ ኢትዮጵያ እንደ አፈርና ውኃ የመሳሰሉ፣ ሰፊ ግን ክብካቤ የሚገባቸው ሀብት እያላት፣ የተረፈ ሀብት ማካበት ይቅርና በሚሊዮን የሚቆጠሩ ዜጎቿ ለአንድ ቀን የምግብ ፍጆታቸውን ማሟላት የተሳናቸው ሆነዋል፡፡በትጋትና በሥልት ሀብታችን ከተንከባከብን፣ ብሎም ለልማት ተግባር ካዋልን፣ ከዚህ ችግር መላቀቅ እንደምንችል ዕሙን ነው፡፡ እስካሁን የጠፋውን ሀብት ለመመለስ ባይቻልም፣ ወደፊት ኢትዮጵያ የራሷን የተፈጥሮ ፀጋ በመንከባከብና በመጠበቅ፣ በአፈር መሸርሸር ምክንያት የምታጣውን የተፈጥሮ ሀብት ግምት ውስጥ በማስገባት፣ በቁጭትና በትጋት ተገቢ የሆኑ የተፈጥሮ ሀብት ክብካቤ ዘዴዎችን ሥራ ላይ ብታውል፣ የሕዝቡን የኑሮ ዋስትና ለማሻሻል፣ ለማረጋገጥ እንደሚቻል በአንዳንድ ቦታዎች የተከናወኑ ተግባራት ያመላክታሉ።ተወዳዳሪ በሌለው ደረጃ የኢትዮጵያውያን ህልውና በመፈታተን ላይ ያለው ድህነት ሲሆን፣ ዋናው ምክንያትም አገሪቱ ባላት ሀብት በአግባቡ ካለመጠቀም የመነጨ ነው ብለን እናምናለን፡፡ በኢትዮጵያ የተፈጥሮ ሀብትን በአግባቡ ለመጠቀም ደግሞ የባህል ለውጥ ያሻል፡፡ መጥፎ ልማድን/ባህልን ለማስወገድና በምትኩ ጥሩ ልማድን/ባህልን ለመተካት፣ የለውጥ መሠረታዊ ግብዓቶች (አንቀሳቃሾች/ ሞተሮች) ትምህርት ብሎም ዕውቀት/ክህሎት ናቸው፡፡ ለዚህም ተግባር ከሚያገለግሉ መድረኮች ዋነኛው ትምህርት ቤት ነው፡፡ የተፈጥሮ ሀብት ክብካቤን ዋና ዓላማው ያደረገ አንድ ምዕራፍ፣ በአገሪቱ አንደኛ ደረጃ ትምህርት ቤቶች ሥርዓተ ትምህርት ውስጥ ማካተት ያሻል፡፡ ወጣት ተማሪዎች ስለተፈጥሮ ሀብት መጠነኛ ግንዛቤ አንግበው፣ በወደፊት ሕይወታቸው ለተፈጥሮ ሀብት ጥንቃቄ እንዲያደርጉ፣ እንዲንከባከቡ፣ መጠነኛ ዕውቀትን፣ ክህሎትን ለማስጨበጥ ከአሁኑ የበለጠ ጥረት መደረግ አለበት እንላለን፡፡ ተግባሩ የህልውና ጥያቄ ነው፡፡ መፍትሔውም ዕውቀት፣ ክህሎትና ተገቢ ባህልን ያነገቡ ዜጎች አፍርቶ የተፈጥሮ ሀብትን በአግባቡ መጠቀም ነው ብለን እናምናለን፡፡ ይህም ጊዜና ፋታ የማይሰጥ ጉዳይ ተደርጎ መወሰድ ይገባዋል ብለን እናምናለን፡፡ከአዘጋጁ:- ጽሑፉ የጸሐፊዎቹን አመለካከት የሚያንፀባርቅ መሆኑን እንገልጻለን።.The post አፈር የሕያው አለኝታ first appear on ሪፖርተር - Ethiopian Reporter - #1 Best and reliable news source in Ethiopia and is written by አንባቢ",
      • "pubDate": "2025-03-29 21:00:35",
      • "pubDateTZ": "UTC",
      • "image_url": "http://www.ethiopianreporter.com/wp-content/uploads/2025/03/Asteyayet-2-300x117.jpg",
      • "source_id": "ethiopianreporter",
      • "source_priority": 313811,
      • "source_name": "Ethiopian Reporter",
      • "source_url": "https://www.ethiopianreporter.com",
      • "source_icon": "https://i.bytvi.com/domain_icons/ethiopianreporter.png",
      • "language": "amharic",
      • -
        "country": [
        • "ethiopia"
        ],
      • -
        "category": [
        • "top"
        ],
      • -
        "ai_tag": [
        • "awards and recognitions"
        ],
      • -
        "ai_region": [
        • "ethiopia,africa"
        ],
      • "ai_org": null,
      • "sentiment": "neutral",
      • -
        "sentiment_stats": {},
      • "duplicate": false
      },
    • -
      {
      • "article_id": "76ba84d5fcf8cc0cb807fdb98804459c",
      • "title": "Protests Erupt In Denmark Over Vance's Visit To Greenland",
      • "link": "https://menafn.com/1109371783/Protests-Erupt-In-Denmark-Over-Vances-Visit-To-Greenland",
      • "keywords": null,
      • -
        "creator": [
        • "marketing@menafn.com (MENAFN)"
        ],
      • "video_url": null,
      • "description": "(MENAFN - The Peninsula)Xinhua Nuuk, Greenland: Hundreds of demonstrators in Denmark's capital Copenhagen and the city of Aarhus voiced strong opposition on Saturday to recent remarks and actions ...",
      • "content": "Nuuk, Greenland: Hundreds of demonstrators in Denmark's capital Copenhagen and the city of Aarhus voiced strong opposition on Saturday to recent remarks and actions by the U.S. administration regarding Greenland. The demonstration took place a day after U.S. Vice President JD Vance and an American delegation visited Pituffik Space Base in northwest Greenland -- formerly known as Thule Base -- where Vance criticized Denmark for not doing enough for security in the Arctic or for the well-being of the Greenlandic people. Prominent Danish political figure Mogens Lykketoft, former foreign minister and former president of the United Nations General Assembly, addressed the crowd in Copenhagen, calling for solidarity. \"We must fight our case at the UN, where it is certain that an overwhelming majority of countries will join in condemning American aggression against Greenland, and then we must appeal directly for support from the 70 percent of Americans who are against conquering Greenland,\" he said. \"We must never give up,\" he added. His remarks drew loud applause from the crowd, who responded in Greenlandic and Danish with chants affirming that \"Greenland is not for sale.\" In Aarhus, Denmark's second-largest city, demonstrators also gathered in the city center to protest U.S. actions and voice support for Greenland's autonomy. Greenland, once a Danish colony, became an integral part of the Kingdom of Denmark in 1953. It was granted home rule in 1979, expanding its autonomy, though Denmark retains control over foreign affairs and defense. MENAFN29032025000063011010ID1109371783 Legal Disclaimer: MENAFN provides the information “as is” without warranty of any kind. We do not accept any responsibility or liability for the accuracy, content, images, videos, licenses, completeness, legality, or reliability of the information contained in this article. If you have any complaints or copyright issues related to this article, kindly contact the provider above.",
      • "pubDate": "2025-03-29 19:14:53",
      • "pubDateTZ": "UTC",
      • "image_url": "https://menafn.com/updates/pr/2025-03/29/TP_90272image_story.jpg",
      • "source_id": "menafn",
      • "source_priority": 1117534,
      • "source_name": "Menafn",
      • "source_url": "https://menafn.com",
      • "source_icon": "https://i.bytvi.com/domain_icons/menafn.png",
      • "language": "english",
      • -
        "country": [
        • "georgia",
        • "yemen",
        • "afghanistan",
        • "cyprus",
        • "saudi arabia",
        • "united arab emirates",
        • "pakistan",
        • "egypt",
        • "lebanon",
        • "kyrgyzstan",
        • "syria",
        • "israel",
        • "djibouti",
        • "iran",
        • "turkey",
        • "armenia",
        • "qatar",
        • "morocco",
        • "kazakhstan",
        • "iraq",
        • "kuwait",
        • "ethiopia",
        • "azerbaijan",
        • "jordan",
        • "sudan",
        • "somalia",
        • "algeria",
        • "libya",
        • "uzbekistan",
        • "turkmenistan",
        • "mauritania",
        • "bahrain",
        • "tunisia",
        • "tajikistan"
        ],
      • -
        "category": [
        • "top"
        ],
      • -
        "ai_tag": [
        • "politics"
        ],
      • -
        "ai_region": [
        • "peninsula,ohio,united states of america,north america",
        • "greenland,saint andrew,barbados,north america",
        • "greenland,arkansas,united states of america,north america",
        • "xinhua nuuk",
        • "greenland,new hampshire,united states of america,north america",
        • "aarhus,central denmark region,denmark,europe",
        • "copenhagen,capital region of denmark,denmark,europe",
        • "denmark,europe"
        ],
      • "ai_org": null,
      • "sentiment": "negative",
      • -
        "sentiment_stats": {},
      • "duplicate": true
      },
    • -
      {
      • "article_id": "6300b528339f7314670851571681de58",
      • "title": "Jakarta-Bandung HSR Sees Passenger Surge During Eid Al-Fitr Holiday Season",
      • "link": "https://menafn.com/1109371784/Jakarta-Bandung-HSR-Sees-Passenger-Surge-During-Eid-Al-Fitr-Holiday-Season",
      • "keywords": null,
      • -
        "creator": [
        • "marketing@menafn.com (MENAFN)"
        ],
      • "video_url": null,
      • "description": "(MENAFN - The Peninsula)Xinhua Jakarta: The Jakarta-Bandung High-Speed Railway (Whoosh) in Indonesia has seen a surge in passengers as the country enters the Eid al-Fitr holiday season, PT Kereta ...",
      • "content": "Jakarta: The Jakarta-Bandung High-Speed Railway (Whoosh) in Indonesia has seen a surge in passengers as the country enters the Eid al-Fitr holiday season, PT Kereta Cepat Indonesia China (PT KCIC), a joint venture consortium between Indonesian and Chinese firms that constructs and runs the HSR, said on Friday. \"It is estimated that the number of passengers today has reached between 18,000 and 20,000. We project that the number of Whoosh passengers during the Eid al-Fitr holiday will peak at up to 24,000 per day,\" said Eva Chairunisa, general manager and corporate secretary of PT KCIC, in a press release. For comparison, she noted that the number of Whoosh passengers on normal weekdays ranges from 16,000 to 18,000 per day, while on weekends it usually reaches around 21,000 per day. Hundreds of millions of Indonesians are expected to travel to their hometowns to celebrate Eid al-Fitr, which falls on March 31. Chairunisa said that the peak surge of passengers departing from Halim Station in Jakarta to Bandung in West Java province is expected on April 2. During the Eid al-Fitr holiday season, which runs from March 21 to April 11, Whoosh is operating 1,346 trains with a total capacity of 808,000 seats, Chairunisa added. \"KCIC reminds all passengers to book tickets in advance through online channels or purchase them offline at station counters and vending machines,\" she said. MENAFN29032025000063011010ID1109371784 Legal Disclaimer: MENAFN provides the information “as is” without warranty of any kind. We do not accept any responsibility or liability for the accuracy, content, images, videos, licenses, completeness, legality, or reliability of the information contained in this article. If you have any complaints or copyright issues related to this article, kindly contact the provider above.",
      • "pubDate": "2025-03-29 19:14:53",
      • "pubDateTZ": "UTC",
      • "image_url": "https://menafn.com/updates/pr/2025-03/29/TP_a25ebimage_story.jpg",
      • "source_id": "menafn",
      • "source_priority": 1117534,
      • "source_name": "Menafn",
      • "source_url": "https://menafn.com",
      • "source_icon": "https://i.bytvi.com/domain_icons/menafn.png",
      • "language": "english",
      • -
        "country": [
        • "georgia",
        • "yemen",
        • "afghanistan",
        • "cyprus",
        • "saudi arabia",
        • "united arab emirates",
        • "pakistan",
        • "egypt",
        • "lebanon",
        • "kyrgyzstan",
        • "syria",
        • "israel",
        • "djibouti",
        • "iran",
        • "turkey",
        • "armenia",
        • "qatar",
        • "morocco",
        • "kazakhstan",
        • "iraq",
        • "kuwait",
        • "ethiopia",
        • "azerbaijan",
        • "jordan",
        • "sudan",
        • "somalia",
        • "algeria",
        • "libya",
        • "uzbekistan",
        • "turkmenistan",
        • "mauritania",
        • "bahrain",
        • "tunisia",
        • "tajikistan"
        ],
      • -
        "category": [
        • "top"
        ],
      • -
        "ai_tag": [
        • "supply chain and logistics"
        ],
      • -
        "ai_region": [
        • "peninsula,ohio,united states of america,north america",
        • "indonesia,asia",
        • "whoosh"
        ],
      • -
        "ai_org": [
        • "jakarta bandung high speed railway",
        • "jakarta bandung hsr",
        • "xinhua jakarta"
        ],
      • "sentiment": "neutral",
      • -
        "sentiment_stats": {},
      • "duplicate": false
      },
    • -
      {
      • "article_id": "5b37546298ffb57f5a2018ec8006d479",
      • "title": "Sudan Army Chief Says War Will Not End Until RSF Lays Down Its Arms",
      • "link": "https://menafn.com/1109371785/Sudan-Army-Chief-Says-War-Will-Not-End-Until-RSF-Lays-Down-Its-Arms",
      • "keywords": null,
      • -
        "creator": [
        • "marketing@menafn.com (MENAFN)"
        ],
      • "video_url": null,
      • "description": "(MENAFN - The Peninsula)AFP Port Sudan: Sudanese army chief Abdel Fattah al-Burhan vowed Saturday that his troops will fight on until the paramilitary Rapid Support Forces (RSF) lays down its ...",
      • "content": "Port Sudan: Sudanese army chief Abdel Fattah al-Burhan vowed Saturday that his troops will fight on until the paramilitary Rapid Support Forces (RSF) lays down its weapons. In his first televised address since the military recaptured the capital Khartoum this week, Burhan said that an end to nearly two years of devastating fighting is possible \"if this militia lays down its arms\". He ruled out any negotiations with the paramilitaries, pledging to hunt down the last RSF fighters. \"We will neither forgive, nor compromise, nor negotiate,\" Burhan said, adding that victory would only be complete when \"the last rebel has been eradicated from the last corner of Sudan\". Burhan's speech came just days after he triumphantly entered the presidential palace, which had been under RSF control since the war erupted nearly two years ago. Stepping off a military aircraft, he knelt to kiss the ground and raised his fist towards the sky before marching through the palace gates. The army, which had suffered heavy losses for 18 months, launched a fierce counteroffensive in November last year that pushed through central Sudan towards the capital. In a decisive blitz in Khartoum last week, the military reclaimed the presidential palace, the airport and other strategic sites. MENAFN29032025000063011010ID1109371785 Legal Disclaimer: MENAFN provides the information “as is” without warranty of any kind. We do not accept any responsibility or liability for the accuracy, content, images, videos, licenses, completeness, legality, or reliability of the information contained in this article. If you have any complaints or copyright issues related to this article, kindly contact the provider above.",
      • "pubDate": "2025-03-29 19:14:53",
      • "pubDateTZ": "UTC",
      • "image_url": "https://menafn.com/updates/pr/2025-03/29/TP_86f97image_story.jpg",
      • "source_id": "menafn",
      • "source_priority": 1117534,
      • "source_name": "Menafn",
      • "source_url": "https://menafn.com",
      • "source_icon": "https://i.bytvi.com/domain_icons/menafn.png",
      • "language": "english",
      • -
        "country": [
        • "georgia",
        • "yemen",
        • "afghanistan",
        • "cyprus",
        • "saudi arabia",
        • "united arab emirates",
        • "pakistan",
        • "egypt",
        • "lebanon",
        • "kyrgyzstan",
        • "syria",
        • "israel",
        • "djibouti",
        • "iran",
        • "turkey",
        • "armenia",
        • "qatar",
        • "morocco",
        • "kazakhstan",
        • "iraq",
        • "kuwait",
        • "ethiopia",
        • "azerbaijan",
        • "jordan",
        • "sudan",
        • "somalia",
        • "algeria",
        • "libya",
        • "uzbekistan",
        • "turkmenistan",
        • "mauritania",
        • "bahrain",
        • "tunisia",
        • "tajikistan"
        ],
      • -
        "category": [
        • "top"
        ],
      • -
        "ai_tag": [
        • "conflicts & war"
        ],
      • -
        "ai_region": [
        • "the peninsula",
        • "sudan,africa"
        ],
      • -
        "ai_org": [
        • "afp port sudan"
        ],
      • "sentiment": "neutral",
      • -
        "sentiment_stats": {},
      • "duplicate": true
      },
    • -
      {},
    • -
      {},
    • -
      {
      • "article_id": "107330c9e209c05dd6aab668688d7f58",
      • "title": "Ethiopian Airlines, Archer Sign Agreement to Deploy Electric Aircraft ‘Midnight’",
      • "link": "https://ethiopianmonitor.com/2025/03/29/ethiopian-airlines-archer-aviation-agree-to-deploy-electric-aircraft-midnight/",
      • -
        "keywords": [
        • "#ethiopian airlines",
        • "featured",
        • "# evtol technology",
        • "news"
        ],
      • -
        "creator": [
        • "Ethiopian Monitor"
        ],
      • "video_url": null,
      • "description": "Ethiopian Airlines has signed an agreement with the US-based Archer Aviation making it the second customer planning to deploy Archer’s",
      • "content": "Ethiopian Airlines has signed an agreement with the US-based Archer Aviation making it the second customer planning to deploy Archer’s eVTOL (Electric vertical take-off and landing) aircraft, Midnight. The agreement outlines plans to deploy an initial fleet of Midnight aircraft to Ethiopian under Archer’s “Launch Edition” program valued at up to $30 million. Ethiopian Airlines, Africa’s largest carrier, operates an extensive global network, serving over 140 international destinations across five continents. It will now work with Archer to bring an all-electric air taxi network to the region using Archer’s Midnight aircraft, says Aviation which announced the Launch Edition program in February 2025 in an effort to create a scalable commercialization framework for safely deploying aircraft in early adopter markets. The company now plans to deploy an initial fleet of Midnight aircraft to Ethiopian Airlines with a team of Archer pilots, technicians, and engineers to support this initial deployment. It also plans to provide backend software infrastructure and front-end booking applications to help power urban air mobility operations during the Launch Edition program. Ethiopian and Archer Aviation formalized this partnership during a signing ceremony this week in Addis Ababa. The duo say they will continue working with the national aviation sector regulator Ethiopian Civil Aviation Authority (ECAA) to efficiently and safely operationalize Midnight. Mesfin Tasew, Group CEO of Ethiopian Airlines, said the carrier is “committed to pioneering advanced air mobility solutions that enhance connectivity and drive sustainable aviation in Africa.” “Our partnership with Archer Aviation marks an important step in bringing cutting-edge eVTOL technology to Ethiopia,” the CEO continued. “Together, we aim to redefine regional travel and create new opportunities for efficient, eco-friendly transportation.” While Archer and Ethiopian Airlines will primarily focus on developing an air taxi network in the region using Midnight, the two are also exploring using Midnight for a broader range of use cases, including eco-tourism. Archer announced Abu Dhabi Aviation as its first launch edition customer last month. “Today, we’re following that up with our second, Ethiopian Airlines,” said it’s Founder and CEO Adam Goldstein said on Thursday. “Africa presents an untapped opportunity with regards to advanced air mobility, with a variety of compelling use cases that we’ll be exploring together,” Goldstein said, “I’m proud to be taking a big step forward here alongside Ethiopian Airlines.” Archer’s goal is to transform urban travel, replacing 60–90-minute commutes by car with estimated 10–20-minute electric air taxi flights that are safe, sustainable, low-noise and cost-competitive with ground transportation. Its Midnight aircraft is a piloted, four-passenger aircraft designed to perform rapid back-to-back trips with minimal charge time between flights.",
      • "pubDate": "2025-03-29 16:10:18",
      • "pubDateTZ": "UTC",
      • "image_url": "https://ethiopianmonitor.com/wp-content/uploads/2025/03/Ethiopian-and-Archer-sign-the-agreement-this-week.jpg",
      • "source_id": "ethiopianmonitor",
      • "source_priority": 1405812,
      • "source_name": "Ethiopian Monitor",
      • "source_url": "https://ethiopianmonitor.com",
      • "source_icon": "https://i.bytvi.com/domain_icons/ethiopianmonitor.png",
      • "language": "english",
      • -
        "country": [
        • "ethiopia"
        ],
      • -
        "category": [
        • "top"
        ],
      • -
        "ai_tag": [
        • "automotive"
        ],
      • "ai_region": null,
      • -
        "ai_org": [
        • "deploy electric aircraft",
        • "archer aviation",
        • "ethiopian airlines",
        • "archer sign agreement",
        • "midnight’"
        ],
      • "sentiment": "neutral",
      • -
        "sentiment_stats": {},
      • "duplicate": false
      },
    • -
      {},
    • -
      {},
    • -
      {},
    • -
      {},
    • -
      {
      • "article_id": "fbc31092b5f282519759f6eba742e15d",
      • "title": "Africa urged to ratify free movement of persons protocol",
      • "link": "https://newbusinessethiopia.com/economy/africa-urged-to-ratify-free-movement-of-persons-protocol/",
      • -
        "keywords": [
        • "free movement",
        • "africa",
        • "african union",
        • "mombasa",
        • "economy",
        • "kenya"
        ],
      • -
        "creator": [
        • "NBE"
        ],
      • "video_url": null,
      • "description": "Government officials, migration experts, diaspora representatives, private sector actors, civil society, and youth leaders gathered in Mombasa this week to press for concrete progress on ratifying the African Union’s Free Movement of Persons Protocol. The two-day meeting, jointly convened by the UN Economic Commission for Africa (ECA) and the African Union Commission (AUC), brought together [...]",
      • "content": "Government officials, migration experts, diaspora representatives, private sector actors, civil society, and youth leaders gathered in Mombasa this week to press for concrete progress on ratifying the African Union’s Free Movement of Persons Protocol. The two-day meeting, jointly convened by the UN Economic Commission for Africa (ECA) and the African Union Commission (AUC), brought together stakeholders to review and validate a report titled Enhancing Free Movement of Persons and Pathways for Labour Mobility and Skills Portability in Ghana, Kenya, and Zambia. The project forms part of a wider effort to reshape the narrative around migration in Africa and remove existing mobility barriers, with funding support from the Government of Italy. “This report stems from a joint ECA-AUC effort launched in 2023 to challenge the dominant crisis-driven narrative around African migration,” said Francis Ikome, Chief of the Regional Integration Section at ECA. “Globally, migration is often viewed as a problem. But within Africa, it is a driver of opportunity.” Referencing ECOWAS, Mr Ikome noted that “even with recent setbacks in the Sahel region, ECOWAS has demonstrated how integration can work, not just in the movement of goods, but of people. It proves that concerns about free movement, while legitimate, should not stall progress.” Rita Amukhobu, Head of Humanitarian Affairs at the AUC, echoed the message, highlighting that lessons from regional blocs are informing AU’s work. “We continue to rely on regional communities as building blocks. They’ve walked this path before. We’re counting on countries like those featured in this report – Ghana, Kenya, and Zambia – to lead by example,” she said. Ms Amukhobu emphasized that the AUC “continues to work hand in hand with member states and with ECA, our strong partner, toward getting this protocol ratified.” Simon Asare of the Ghana Immigration Service pointed to real-world experience: “ECOWAS has already moved beyond entry rights to include residence and establishment. Nationals from the region are living and working freely in Ghana. Some even receive citizenship.” The workshop took place as Ghana rolls out visa-free entry for all African nationals, Kenya implements a new e-Travel Authorization (ETA) system, and Zambia expands its visa liberalization measures. All three countries have signed the AfCFTA and are developing strategies to align trade and mobility frameworks. Mr Ikome stressed the symbolic weight of progress by these three countries: “If Ghana, Kenya, and Zambia take these steps, they could serve as powerful accelerators. These nations are not only strategically placed but carry deep historical significance. Their founding fathers were champions of Pan-Africanism and the integration agenda. Their leadership today can inspire a continent-wide shift.” Ms. Maureen Kiambuthi, Principal Immigration Officer with Kenya’s Directorate of Immigration Services, said, “We’re learning a lot from others. Kenya is committed to this agenda. We are addressing the challenges, including those around the ETA system.” Daniel Makomeno from the Ministry of Labour and Social Security in Zambia noted the report’s value: “It’s a trigger. But now we need technical and financial support to scale consultations and build the capacity needed to move forward.” From the youth perspective, Walter Shacilyata Kasempa, President of Youth Unite Zambia, said the benefits of free movement are generational. “Africa is young. Our youth are creators, workers, learners, but they must be mobile. This protocol opens doors to economic and educational opportunities, as well as skills exchange, remittances, and shared growth.” The report, reviewed and validated in Mombasa, includes detailed policy recommendations on aligning legal frameworks, improving data systems, strengthening institutions, and enabling skills recognition. It stresses the importance of harmonizing trade and migration policies to ensure Africa’s integration is people-centred. “This isn’t just about ratifying a protocol,” said Gideon Rutaremwa of the ECA. “It’s about building the kind of Africa where movement empowers development, where mobility becomes a bridge, not a barrier.” Post navigation",
      • "pubDate": "2025-03-29 13:18:03",
      • "pubDateTZ": "UTC",
      • "image_url": "https://newbusinessethiopia.com/wp-content/uploads/2025/03/Africa-urged-to-ratify-free-movement-of-persons-protocol.jpeg",
      • "source_id": "newbusinessethiopia",
      • "source_priority": 860300,
      • "source_name": "New Business Ethiopia",
      • "source_url": "https://newbusinessethiopia.com",
      • "source_icon": "https://i.bytvi.com/domain_icons/newbusinessethiopia.jpg",
      • "language": "english",
      • -
        "country": [
        • "ethiopia"
        ],
      • -
        "category": [
        • "top"
        ],
      • -
        "ai_tag": [
        • "politics"
        ],
      • -
        "ai_region": [
        • "mombasa,mombasa,kenya,africa",
        • "africa",
        • "mombasa,kenya,africa"
        ],
      • "ai_org": null,
      • "sentiment": "positive",
      • -
        "sentiment_stats": {},
      • "duplicate": false
      }
    ],
  • "nextPage": "1743254283107960255"
}

Sub-Categories

top sports technology business science entertainment health world politics environment food